COVID-19 “tấn công” nội mạc mạch máu
Trong các nghiên cứu ban đầu, các chuyên gia trên thế giới nhầm tưởng COVID-19 là bệnh phổi do virus tấn công phổi gây nhiều triệu chứng hô hấp. Tuy nhiên, có nhiều triệu khác do COVID-19 không giống với các triệu chứng thường thấy của bệnh hô hấp. Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng SARS-Cov-2 gây viêm nội mạc mạch máu, có thể làm ứ huyết ở phổi.
Trên trang The Health Site, từ khi COVID-19 xuất hiện, các chuyên gia nghĩ rằng đây là bệnh về đường hô hấp, ảnh hưởng chủ yếu đến hệ hô hấp. Thực tế, virus SARS-CoV-2 gây bệnh COVID-19 tấn công phổi, nhưng nó cũng có thể ảnh hưởng đến các cơ quan khác của cơ thể như thận và gan.
Khi nỗ lực giải mã bí ẩn, các nhà nghiên cứu từ Đại học California-San Diego (Mỹ) đã tiến hành một nghiên cứu và kết quả cho thấy bệnh COVID-19 do virus SARS-CoV-2 gây ra thực sự không phải là bệnh về đường hô hấp.
Thay vào đó, các nhà nghiên cứu phát hiện đây là bệnh liên quan đến mạch máu và các triệu chứng hô hấp là hậu quả của tình trạng viêm các mô mạch máu ở phổi. Nghiên cứu này được công bố trên tạp chí về tuần hoàn máu Circulation Research.
Trong quá trình nghiên cứu, các nhà khoa học đã xem cách thức loại “virus chết người” ảnh hưởng đến hệ thống mạch máu hoặc hệ tuần hoàn của cơ thể. Họ tập trung vào protein S của virus. Theo họ, protein S của virus, phần nhọn hình thành nên đỉnh, tấn công thụ thể ACE2, làm hỏng các ty thể, điều này làm tổn thương lớp nội mạc, nơi đặt mạch máu.
Đó là lý do nhiều bệnh nhân COVID-19 có triệu chứng của đông máu, tai biến mạch máu não, khác hoàn toàn những gì được thấy ở bệnh hô hấp và thực sự đây là bệnh về mạch máu, tuần hoàn hơn là bệnh phổi, hô hấp. Viêm mô mạch máu khiến dịch thấm qua mạch máu, máu đặc quánh, lưu thông kém, ứ huyết trong các mạch máu ở phổi và đây là nguyên nhân chính gây tổn thương phổi, với các triệu chứng hô hấp và tổn thương phổi là hậu quả của tình trạng viêm mô mạch máu trong phổi.
Trong một số trường hợp dưới tác động của SARS-CoV-2 viêm mạch xuất hiện, lan toả nhanh và gây ứ huyết khắp phổi dẫn đến suy hô hấp cấp, bệnh nhân tử vong nhanh chóng (trong vài giờ từ lúc nhẹ). Đây là lý do mà Bộ Y tế Việt Nam khuyến cáo dùng thuốc kháng viêm sớm cho những bệnh nhân COVID-19 có triệu chứng.
 |
Virus SARS-CoV-2. |
Đông máu làm tắc phổi bệnh nhân COVID-19
Cục máu đông ở người mắc COVID-19 biểu hiện rất đa dạng, từ tổn thương da ở bàn chân, đến tắc nghẽn mạch máu, đôi khi là đột quỵ gây nguy cơ tử vong, có thể xuất hiện vài ngày, vài tháng, thậm chí trong vòng 1 năm sau khi bệnh khỏi.
Theo ông James Levy, Trường Y Warren Albert, Đại học Brown đây là vấn đề y tế quan trọng nhất liên quan đến COVID-19. Thực tế virus cúm Tây Ban Nha, bệnh HIV, Ebola đều gây cục máu đông, nhưng nCovi khiến đông máu nghiêm trọng, chưa từng thấy trước đây. Các cục máu đông hình thành nhiều trong các mạch máu nhỏ ở phổi, cản trở lưu thông máu trong phổi, gây khó thở, thiếu oxy máu.
GS Margaret Pisani từ Đại học Y Yale cho rằng đây có thể là nguyên nhân khiến nhiều bệnh nhân COVID-19 có sức khoẻ bình thường đột ngột chuyển nặng nhanh chóng. Còn theo Edwin Van Beek từ Viện nghiên cứu y khoa, Đại học Edinburgh 30% bệnh nhân COVID-19 nặng bị thuyên tắc phổi do tắc động mạch phổi vì máu đông từ hệ tĩnh mạch chi dưới. Nhiều bệnh nhân COVID-19 đã khỏi bệnh vẫn khó thở nhưng đó không phải là bệnh tái phát mà là hậu quả của các cục máu đông. Cục máu đông cũng gây tổn hại tới tim, thận, gan, ruột và mô, dẫn đến đột quỵ.
Phi công người Anh (bệnh nhân 91) từng có hiện tượng rối loạn đông máu kéo dài và phải điều trị rối loạn đông máu trong thời gian bệnh nhân này điều trị tại Việt Nam. Tại Việt Nam, trong Danh mục thuốc điều trị ngoại trú cho người mắc Covid-19 tại nhà, Bộ Y tế đã hướng dẫn sử dụng 7 loại nhóm thuốc trong đó có thuốc chống đông máu.
COVID-19 gây tác động lâu dài về tim mạch
Theo nghiên cứu mới, các chuyên gia phát hiện ra rằng ngay cả những bệnh nhân COVID-19 không nặng tới mức phải nhập viện vẫn có nguy cơ bị suy tim và gặp vấn đề liên quan đến máu đông có thể gây nguy cơ tử vong 1 năm sau đó. Điều đáng nói là virus này đang gây nên các vấn đề về tim mạch cho các bệnh nhân nhiều hơn các bệnh nhân nhiễm những virus khác.
Ông Ziyad Al-Aly, từ Hệ thống chăm sóc sức khoẻ St. Louis, Missouri, Mỹ cho biết ngay cả những bệnh nhân COVID-19 nhẹ không phải nhập viện vẫn có nguy cơ bị cục máu đông, suy tim trong vòng 1 năm. Nguy cơ bị biến chứng tim mạch gây tử vong (tai biến mạch não, bệnh tim) càng cao nếu tình trạng ban đầu của bệnh nhân COVID-19 càng nặng. So sánh những F0 đã khỏi bệnh và những người không mắc COVID-19 cho thấy những F0 nhẹ, không phải nhập viện có nguy cơ suy tim tăng 39%, cục máu đông tăng 2,2 lần so với người không mắc COVID-19. Nhưng với bệnh nhân COVID-19 nặng phải nhập viện, nguy cơ ngừng tim tăng 5,8 lần và viêm cơ tim tăng 14 lần.
Vaccine COVID-19 có thể gây cục máu đông nhưng hiếm gặp
Một số nghiên cứu cảnh bảo tình trạng hình thành cục máu đông bất thường sau tiêm vaccine COVID-19. Bác sĩ Charles Hoffe ở British Columbia, Canada đã đăng trên mạng Western Standard đưa ra thông tin cho biết những cục máu đông có thể sinh ra sau khi tiêm vaccine COVID-19. Những cục máu đông này nhỏ và phân tán, không thể hiển thị trên phim chụp CT, chụp mạch máu hoặc MRI, nhưng số lượng của chúng đủ lớn để gây ra tổn thương cho cơ thể. Bác sĩ này cho rằng nếu một lượng đáng kể các mạch máu trong phổi của bạn bị tắc nghẽn do cục máu đông thì tim sẽ phải đối mặt với trở lực lớn hơn khi bơm máu… dẫn đến suy tim.
Theo giới chuyên môn, hình thành cục máu đông bất thường gây tắc mạch máu các cơ quan trong cơ thể (đa số ở não) sau tiêm vaccine COVID-19, có thể gây tử vong, là một trong những biến chứng mà người dân hay lo ngại. Tuy nhiên, biến chứng này rất hiếm gặp và về tổng thể, lợi ích sinh miễn dịch bảo vệ cơ thể do vaccine mang lại vượt trội so với nguy cơ do biến chứng đông máu gây ra.
Giới chuyên môn cho rằng không nên từ chối tiêm vaccine chỉ vì quá lo ngại biến chứng rất hiếm gặp này. Cơ chế đông máu do vaccine COVID-19 khác với cơ chế đông máu do van tim cơ học. Do đó, bạn không phải lo lắng về việc tiêm vaccine COVID-19 sẽ làm tăng nguy cơ đông máu liên quan van tim cơ học.
