Làm gì để ngăn chặn thuốc lá điện tử nhắm vào giới trẻ?

Cảnh giác với “thuốc lá thế hệ mới”

Để quảng bá cho sản phẩm của mình, ngành công nghiệp thuốc lá đã đưa ra tuyên bố chất nicotine có thể phòng chống virus Corona mới hay thuốc lá điện tử hoặc thuốc lá nung nóng an toàn hơn thuốc lá điếu truyền thống, là giải pháp giảm hại thuốc lá, giúp cai nghiện thuốc lá truyền thống; thậm chí khẳng định thuốc lá điện tử giảm hại và an toàn hơn 95% so với thuốc lá thông thường... 

Tuy nhiên, theo Ths.BS Tuấn Lâm, cán bộ Tổ chức Y tế thế giới (WHO) tại Việt Nam, những tuyên bố này không có cơ sở khoa học và đứng đằng sau đó là những doanh nghiệp, tổ chức có liên quan đến phân phối, sản xuất thuốc lá.

“Với việc quảng cáo thuốc thế hệ mới, ngành công nghiệp thuốc lá cũng đang “tuyển dụng” những thế hệ tiếp theo dùng nicotine ở Việt Nam, vì vậy chúng ta phải rất cảnh giác. Các công ty thuốc lá đang gây áp lực cho Chính phủ rằng, đó là một sản phẩm ít độc hại và chỉ cung cấp cho người đang sử dụng thuốc lá thì tại sao không cho phép được vào thị trường Việt Nam”, bác sĩ Lâm nói.

Có thể dễ dàng nhận thấy các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới được thiết kế bắt mắt, thu hút giới trẻ và nhắm đến cả người chưa hút thuốc. Thực tế cho thấy hút thuốc lá điện tử hiện đang gia tăng trong giới trẻ, người chưa hút và kể cả người đang hút thuốc lá thông thường cũng có xu hướng sử dụng song song thuốc lá điện tử. 

Chiêu thức quảng cáo mà doanh nghiệp thuốc lá sử dụng là những thiết kế bắt mắt, phù hợp với giới trẻ, nhiều mùi vị, màu sắc đánh vào tâm lý thích cái mới, ưa khám phá của giới trẻ. Còn chiến lược quảng cáo và bán hàng là giới thiệu sản phẩm và dùng thử ở các cửa hàng bán lẻ; sử dụng giới trẻ, người nổi tiếng/có ảnh hưởng quảng cáo sản phẩm; tận dụng độ tuổi trẻ của nhóm sử dụng mạng xã hội để quảng cáo và bán hàng như Facebook, Instagram, Tiktok...; bán hàng trên trang thương mại điện tử; quảng cáo ở sự kiện thể thao; in quảng cáo trên các sản phẩm...

Những người được phỏng vấn tại khảo sát của Health Bridge và Hội Y tế công cộng cho biết, trong khi thuốc lá điếu ít quảng cáo trên mạng xã hội thì thuốc lá điện tử lại được các cửa hàng quảng cáo khá nhiều, hấp dẫn, kích thích thanh niên tò mò, khám phá và dùng thử. Việc mua cũng dễ dàng, chỉ cần một “chạm” trên điện thoại thông minh là 30 phút sau có hàng. 

Đề xuất cấm tiêu thụ thuốc lá điện tử

Hiện nay, Bộ Y tế đã có văn bản đề xuất Chính phủ cấm tiêu thụ, sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu đối với các sản phẩm thuốc lá mới này. Ths. Trần Thị Trang - Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Y tế khẳng định, các loại thuốc lá thế hệ mới gồm thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng, shisha cũng độc hại như thuốc lá thông thường.

“Đây là loại hình thuốc lá mới, rõ ràng tác hại của chúng gây ra không hề thấp hơn thuốc lá thông thường, thậm chí có những tác hại cấp tính gặp phải ngay sau khi hút hơi đầu tiên như: viêm phổi, đột quỵ, nguy cơ cháy nổ cao...

Cũng như thanh niên các nước, giới trẻ Việt Nam đang ngày càng gia tăng sử dụng thuốc lá điện tử, tỷ lệ tăng từ 1,1% (điều tra GAT năm 2015) đến 2,6% vào năm 2019 (điều tra sức khoẻ học đường), dù sản phẩm này chưa chính thức được phép mua bán, sản xuất, nhập khẩu tại Việt Nam... 

Trước thực trạng này, bà Nguyễn Thị Thu Hương, Quỹ Phòng chống tác hại của thuốc lá, Bộ Y tế cho rằng, các sản phẩm thuốc lá mới đang nhắm vào giới trẻ để tạo ra một thế hệ nghiện thuốc lá mới. Các sản phẩm này gây ảnh hưởng xấu tới thanh thiếu niên và cả những người hút thuốc lá; đặc biệt là nguy cơ tiềm ẩn sử dụng ma túy và các chất kích thích khác đồng thời. 

“Nếu cho phép lưu hành các sản phẩm thuốc lá điện tử sẽ làm gia tăng tỷ lệ sử dụng thuốc lá do có thêm sự lựa chọn giữa thuốc lá điện tử và thuốc lá truyền thống hoặc cả 2 loại cho người tiêu dùng; gây khó khăn cho việc thực hiện mục tiêu giảm nhu cầu sử dụng thuốc lá. Do đó cần cấm hoàn toàn dưới mọi hình thức mua bán, sản xuất, nhập khẩu đối với các sản phẩm mới này”, đại diện Quỹ Phòng chống tác hại của thuốc lá khẳng định.