Giữa lòng Hà Nội có một ngôi làng đã trên nghìn năm tuổi, đó là làng Hòa Mục, ngay bên bờ sông Tô Lịch. Làng Hòa Mục vốn có tên làng Kẻ Đáy- một làng thuộc vùng Mọc cũ, tên chữ là Nhân Mục. Nay Hòa Mục thuộc phường Trung Hòa, quận Cầu Giấy - Hà Nội.
 |
Theo thần tích và lưu truyền dân gian, làng được hình thành từ thời Hùng Vương. Vào năm 40 sau Công nguyên, làng từng là nơi diễn ra các trận đánh của các tướng Hai Bà Trưng với quân Mã Viện. Có hai nữ tướng của Hai Bà hy sinh tại đây, được dân làng lập miếu thờ, gọi là miếu Hai Cô ả. Hiện trong miếu vẫn còn bia có niên hiệu Chính Hòa (1680 - 1705) ghi việc trùng tu miếu.
 |
Tại đình làng Hòa Mục, đền Dục Anh thờ A Đại nương- Phạm Thị Uyển cùng hai em là Phạm Miện và Phạm Huy (ảnh Thùy Dương) |
Tại đình, đền Dục Anh, làng Hòa Mục thờ A Đại nương - Phạm Thị Uyển cùng hai em là Phạm Miện và Phạm Huy. Ba chị em là con bà Phùng Thị Thảo - chị ruột của Phùng Hưng người Đường Lâm (Sơn Tây). Năm 721, Phùng Hưng phất cờ khởi nghĩa, ba chị em theo cậu ruột kéo quân về vây và giải phóng thành Đại La. Sau đó, hai ông Phạm Miện, Phạm Huy về làng Kẻ Đáy du ngoạn, thấy kiểu đất đẹp bên bờ sông Tô Lịch bèn dựng hành cung, mua ruộng đất cho làng làm ruộng công để cùng cày cấy. Được ít ngày, hai ông cùng mất (vào ngày mồng 2 tháng Chạp), dân làng lập đền thờ, về sau dựng đình (hiện đình vẫn còn, trùng tu vào năm Duy Tân thứ chín, 1915).
Còn bà Phạm Thị Uyển chỉ huy thủy quân đánh nhau với quân nhà Đường. Thế giặc mạnh, bà phải gieo mình xuống sông Tô Lịch tự vẫn, xác trôi về khúc sông Tô thuộc địa phận làng Kẻ Đáy. Dân làng vớt lên chôn và lập ngôi miếu thờ bên bờ sông, sau cùng thờ tại đình với hai người em của bà. Hiện miếu và mộ bà Phạm Thị Uyển vẫn còn, gọi là miếu- đền Dục Anh. Ngôi miếu do ông Nguyễn Văn Nhã - người làng, làm Tuần phủ Bắc Giang bỏ tiền ra xây dựng vào năm 1944.
 |
Lễ hội truyền thống đình - đền Dục Anh được diễn ra trong 2 ngày 11-12/2 hàng năm. Cứ 5 năm, làng Hòa Mục lại tổ chức lễ rước kiệu Thánh một lần (ảnh Thùy Dương). |
Ông Hoàng Quốc Tuấn (73 tuổi) - Từ đình làng Hòa Mục cho hay, Lễ hội truyền thống đình - đền Dục Anh được diễn ra trong 2 ngày 11-12/2 hàng năm. Cứ 5 năm, làng lại tổ chức lễ rước kiệu Thánh với quy mô lớn. Để tổ chức lễ hội này, các vị cao niên trong làng phải họp bàn hơn 6 tháng và huy động mọi nguồn lực con người và kinh phí của dân làng Hòa Mục.
 |
Màn trống hội rộn rã (ảnh Thùy Dương). |
Vào ngày lễ, các cụ ông thuộc đội tế lễ mặc trang phục truyền thống để cử hành lễ bao sái, mộc dục tượng, các đồ thờ cúng và lễ tế để mở cửa đình. Đội tế nam sẽ tiến hành lễ tế nhập tịch còn đội tế nữ sẽ tiến hành lễ dâng hương tế Thánh. Lễ rước kiệu sẽ được tổ chức vào buổi sáng sớm. Đội múa sư tử sẽ dẫn đầu đoàn rước, kế tiếp sẽ là phường bát âm, sau đó là đội mang cờ, theo sau nữa là đồ bát bảo, đội khiêng kiệu, rồi đến đội tế nam và đội tế nữ, đội lễ và cuối cùng là dân làng.
Lễ hội năm nay có hơn 200 thanh nam, nữ tú của làng tham gia rước kiệu Thánh. Đoàn rước kiệu sẽ xuất phát từ đình tới đền, sau đó khi quay trở lại sân đình. Đội tế nam sẽ cử hành lễ tế giã hội và sau đó phát lộc Thánh.
 |
Lễ hội truyền thống đình - đền Dục Anh luôn thu hút khách thập phương bằng vẻ đẹp văn hóa độc đáo và không gian cổ kính của ngôi làng ngàn năm tuổi giữa lòng Thủ đô (ảnh Thùy Dương). |
Trong những ngày lễ hội có nhiều trò chơi được tổ chức, các hoạt động văn hóa như: múa sênh tiền, múa sư tử, hát quan họ, hát văn, hát chèo, cuộc thi cờ tướng, thi bịt mắt bắt lợn, bịt mắt đập bông, bơi thuyền bắt vịt, đá cầu vào cốc…
 |
Ông Nguyễn Văn Vinh (73 tuổi) hậu duệ của một dòng họ lớn và lâu đời ở làng Hòa Mục (ảnh Thùy Dương). |
Ông Nguyễn Văn Vinh (73 tuổi) hậu duệ của một dòng họ lớn và lâu đời ở làng cho biết: Làng Hòa Mục chứa đựng những giá trị văn hóa, sự cố kết cộng đồng dân cư độc đáo. Ngoài đình, đền miếu, làng Hòa mục còn có ngôi chùa Linh Thông tự, thường gọi là chùa Thông. Vào cuối năm 1946, trước khi cuộc Toàn quốc kháng chiến bùng nổ, chùa là nơi làm việc của một số bộ trong Chính phủ. Làng Hòa Mục còn lưu giữ nhà thờ họ của các dòng họ lớn như Lai, Nguyễn, Phùng… và các ngôi nhà cổ trên dưới 200 tuổi. Tôi rất tự hào là người con của ngôi làng cổ niên đại hàng nghìn năm này".
Lễ hội truyền thống đình - đền Dục Anh luôn thu hút khách thập phương bằng vẻ đẹp văn hóa độc đáo và không gian cổ kính của ngôi làng ngàn năm tuổi giữa lòng Thủ đô.
