Điều kiện quan trọng để chắp cánh ước mơ xanh
Tại Việt Nam, phát triển xanh và bền vững là mục tiêu quan trọng của Đảng và Chính phủ Việt Nam, được khẳng định trong Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII và được cụ thể hóa bằng Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn 2050 của Chính phủ với các nhiệm vụ chiến lược như: Giảm cường độ phát thải khí nhà kính và thúc đẩy sử dụng năng lượng sạch, năng lượng tái tạo; xanh hóa sản xuất; xanh hóa lối sống và thúc đẩy tiêu dùng bền vững…
Trước mục tiêu trên, phụ nữ Việt Nam với vai trò là lực lượng lao động chủ lực, có nhiều đóng góp tích cực cho phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, đồng thời là nhân tố quan trọng trong bảo vệ môi trường, giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu đã không ngừng tham gia vào tiến trình phát triển xanh và bền vững. Cùng với những nỗ lực bảo vệ môi trường, duy trì lối sống xanh…, họ còn thúc đẩy phát triển nền kinh tế xanh tại Việt Nam.
Ngày càng nhiều phụ nữ lựa chọn đi trên “con đường màu xanh” trong hành trình phát triển kinh tế của riêng mình. Mang tinh thần đổi mới và sáng tạo vượt trội, họ trở thành những người tiên phong trong việc phát triển và triển khai các mô hình xanh bền vững trên nhiều lĩnh vực nông nghiệp, sản xuất, dịch vụ,… Điển hình như việc sử dụng năng lượng tái tạo trong sản xuất nông nghiệp, áp dụng công nghệ tiên tiến để tăng hiệu quả sản xuất, đồng thời giảm thiểu tối đa khí thải độc hại ra môi trường. Hay đơn giản hơn là sáng tạo và phát triển các phương pháp tự chế phân bón hữu cơ từ rác thải sinh hoạt và phụ phẩm nông nghiệp.
Với sự đóng góp không ngừng nghỉ, các mô hình kinh tế xanh không chỉ mang lại giá trị to lớn về mặt kinh tế mà còn góp phần bảo vệ môi trường, duy trì hệ sinh thái và xây dựng nền tảng vững chắc cho tương lai. Đồng thời, nâng cao nhận thức của cộng đồng về tầm quan trọng của kinh tế xanh. Những thành tựu đạt được cũng trở thành nguồn động lực và niềm tin để thúc đẩy các mô hình kinh tế xanh do phụ nữ dẫn dắt. Nhiều chị em đã mạnh dạn đổi mới, dám nghĩ, dám làm, kiên trì theo đuổi con đường phát triển bền vững.
Tuy nhiên, bên cạnh sự nỗ lực và sáng tạo, nhiều phụ nữ vẫn đối mặt với không ít thách thức, đặc biệt là về nguồn vốn để hiện thực hóa ý tưởng và mở rộng các dự án kinh tế xanh. Do đó, việc tiếp cận và sử dụng hiệu quả nguồn tài chính là điều kiện quan trọng giúp phụ nữ chắp cánh ước mơ xanh. Ngược lại, thiếu vốn, hạn chế trong tiếp cận các nguồn tài chính đã từng khiến không ít chị em phải tạm gác lại những ý tưởng đầy tiềm năng.
Một trong những nguyên nhân lớn nhất đến từ việc phụ nữ không sở hữu tài sản đủ lớn để thế chấp cho các khoản vay từ ngân hàng, nhất là ở các vùng nông thôn. Nhiều phụ nữ không có quyền sở hữu đất đai hoặc các tài sản bảo đảm cần thiết, khiến họ gặp khó khăn trong việc tiếp cận nguồn vốn. Bên cạnh đó, họ cũng thiếu thông tin và kỹ năng tiếp cận các quỹ hỗ trợ tài chính, ví dụ như quỹ dành cho phát triển bền vững hay khởi nghiệp xanh.
Những trở ngại này không chỉ bắt nguồn từ hạn chế trong kiến thức về tài chính, kinh doanh mà còn ảnh hưởng bởi định kiến giới khiến họ ít có cơ hội tham gia các chương trình đào tạo và tư vấn chuyên sâu. Hệ quả là nhiều phụ nữ gặp trở ngại trong việc xây dựng kế hoạch, hoàn thiện báo cáo, đáp ứng các tiêu chuẩn cần thiết, định hướng chiến lược,… để tiếp cận và sử dụng hiệu quả nguồn tài chính.
Giải pháp hỗ trợ phụ nữ tiếp cận và sử dụng hiệu quả nguồn tài chính
Nhận thấy vai trò vô cùng quan trọng và không thể thay thế của phụ nữ trong sự phát triển của nền kinh tế xanh. Những năm qua, tổ chức đại diện cho quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của phụ nữ, Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam (Hội) đã triển khai nhiều hoạt động thiết thực để từ đó phát huy tối đa vai trò của phụ nữ khi tham gia dòng chảy kinh tế xanh. Điển hình như hỗ trợ phụ nữ tiếp cận và sử dụng hiệu quả nguồn tài chính, tín dụng và công nghệ xanh, trong đó chú trọng việc nghiên cứu, thiết kế các sản phẩm tín dụng nhằm cung cấp các nguồn vốn vay ưu đãi, các chương trình hỗ trợ tài chính cho các doanh nghiệp, hợp tác xã do phụ nữ làm chủ, quản lý để tiếp cận công nghệ xanh; các khoản vay tiêu dùng xanh cho phụ nữ.
Hội cũng là tổ chức chính trị - xã hội đầu tiên xây dựng Kế hoạch thực hiện Chiến lược tài chính toàn diện quốc gia và ký Chương trình phối hợp với Ngân hàng Nhà nước Việt Nam; trong đó có các giải pháp, hoạt động hỗ trợ phụ nữ tiếp cận tài chính toàn diện, tài chính xanh để phát triển các mô hình sinh kế, mô hình sản xuất kinh doanh thân thiện môi trường. Mặt khác, Hội còn phối hợp chặt chẽ với ngành ngân hàng để tạo điều kiện cho phụ nữ tiếp cận nguồn vốn tín dụng xanh, hỗ trợ họ phát triển sản xuất, kinh doanh theo hướng thân thiện với môi trường, góp phần thúc đẩy nền kinh tế xanh và bền vững.
Đồng thời, Hội tổ chức nhiều hội thảo, tọa đàm, diễn đàn, cuộc thi với chủ đề liên quan nhằm đưa ra những sáng kiến, giải pháp giúp phụ nữ cũng như cộng đồng thúc đẩy kinh tế tuần hoàn, kinh tế xanh. Có thể kể đến như Ngày phụ nữ khởi nghiệp với chủ đề “Phụ nữ và tương lai của nền kinh tế xanh” năm 2019, “Phụ nữ khởi nghiệp nâng tầm thương hiệu sản phẩm OCOP” năm 2022, “Phụ nữ khởi nghiệp phát huy tài nguyên bản địa” năm 2023 và “Phụ nữ khởi nghiệp, sáng tạo và chuyển đổi xanh” năm 2024 được tổ chức rộng rãi trong toàn hệ thống Hội, tạo sân chơi để phụ nữ có cơ hội học hỏi, nâng cao kỹ năng và mở rộng mạng lưới kết nối.
Bên cạnh hoạt động nói trên, các chuyên gia cũng đề xuất một số giải pháp giúp phụ nữ khơi thông nguồn tài chính. Trước tiên, cần xây dựng cơ chế, chính sách hỗ trợ phụ nữ phát triển kinh tế xanh, tạo điều kiện thuận lợi để họ tiếp cận các nguồn vốn dễ dàng hơn. Giống như việc hiện nay nhiều ngân hàng đã để phụ nữ là những đối tượng ưu tiên trong hoạt động cung cấp tín dụng và các sản phẩm tài chính khác. Đối với các quy định pháp luật, cần đơn giản hóa thủ tục, hồ sơ để doanh nghiệp nhỏ và vừa, hộ kinh doanh, hợp tác xã do phụ nữ làm chủ, quản lý dễ dàng tiếp cận các chính sách hỗ trợ của Chính phủ. Đồng thời, cần nâng cao chất lượng dịch vụ hỗ trợ kinh doanh tại địa phương, giúp phụ nữ có thêm kiến thức và công cụ cần thiết để phát triển kinh tế xanh.
Tiếp theo, cần nâng cao năng lực và kỹ năng cho phụ nữ trong việc lập kế hoạch kinh doanh và quản lý tài chính, giúp họ không chỉ tiếp cận mà còn sử dụng hiệu quả nguồn tài chính xanh. Điều này có thể được thực hiện thông qua các chương trình đào tạo, tư vấn chuyên sâu, kết nối mạng lưới và hỗ trợ tiếp cận thị trường. Đồng thời, cần chú trọng nâng cao năng lực cho các nữ doanh nhân, quản lý hợp tác xã và chủ hộ kinh doanh, giúp họ xây dựng chiến lược phát triển bền vững và tận dụng tối đa các nguồn lực sẵn có.
Đặc biệt, đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa do phụ nữ làm chủ, việc phát triển kinh tế xanh đòi hỏi họ phải tiếp cận nguồn tài chính xanh - giải pháp tài chính phù hợp nhất cho mô hình này. Việc tiếp cận nguồn vốn này đòi hỏi doanh nghiệp phải thực hiện chuyển đổi sang mô hình phát triển xanh theo các tiêu chí ESG. Để đảm bảo nguồn lực tài chính cho quá trình chuyển đổi, doanh nghiệp nên chủ động trích lập quỹ phát triển bền vững từ lợi nhuận hoặc tái đầu tư. Bên cạnh đó, cần linh hoạt khai thác các nguồn hỗ trợ từ Nhà nước và các tổ chức quốc tế, giúp doanh nghiệp tiếp cận tài chính xanh một cách thuận lợi hơn, tạo động lực thúc đẩy tăng trưởng bền vững.
Có thể thấy, hỗ trợ phụ nữ tiếp cận và sử dụng hiệu quả nguồn tài chính đóng vai trò quan trọng giúp phụ nữ phát triển kinh tế xanh bền vững. Hy vọng rằng, với sự hỗ trợ, phụ nữ Việt Nam sẽ có thêm nhiều cơ hội hiện thực hóa ước mơ xanh, đồng thời góp phần thúc đẩy bình đẳng giới, nâng cao quyền năng và vai trò của phụ nữ trong mọi lĩnh vực của đời sống.
