Mỹ công nhận hệ thống an toàn thực phẩm cá da trơn của Việt Nam

Ba năm nỗ lực đàm phán

Theo Đạo luật Nông nghiệp 2014 (Farm Bill 2014) được cụ thể hóa bằng Chương trình thanh tra cá da trơn (bộ Siluriformes) của Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ ban hành tháng 3/2016, với 18 tháng chuyển tiếp có hiệu lực từ 1/9/2017, để tiếp tục xuất khẩu (XK) cá da trơn (chủ yếu là cá tra) vào Hoa Kỳ, Việt Nam phải xây dựng và tổ chức hệ thống kiểm soát ATTP tương đương với Hoa Kỳ về 3 nhóm tiêu chí sau: Hệ thống pháp luật trong kiểm soát chất lượng, ATTP; Năng lực thực thi pháp luật của cơ quan thẩm quyền; Điều kiện bảo đảm vệ sinh, ATTP trong toàn bộ quá trình từ sản xuất con giống, nuôi trồng, vận chuyển, sơ chế, chế biến, XK vào Hoa Kỳ.

Bộ NN& PTNT đã trình Chính phủ ban hành Chương trình hành động ứng phó XK cá da trơn sang Hoa Kỳ; tổ chức rà soát hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật; phổ biến, tập huấn cho người dân, DN về triển khai quy định mới của Hoa Kỳ; hoàn thiện hồ sơ đăng ký và chủ trì cùng các bộ, ngành đàm phán với phía Hoa Kỳ để công nhận tương đương về hệ thống pháp luật vào tháng 2/2018.

Tháng 9/2018, Đoàn thanh tra của Cơ quan thanh tra ATTP (FSIS) Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ đã công bố dự thảo công nhận Hệ thống của Việt Nam để xin ý kiến công chúng. Kết quả ý kiến ủng hộ của công chúng đối với Việt Nam đạt mức cao nhất (80%) so với tỉ lệ ủng hộ dành cho Trung Quốc (57%) và Thái Lan (40%). Ngày 31/10/2019, Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ chính thức công bố quyết định công nhận tương đương hệ thống kiểm soát ATTP cá da trơn của Việt Nam XK.

Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Phùng Đức Tiến nói, điều này đã khẳng định được năng lực kiểm soát chất lượng, ATTP chuỗi sản xuất, chế biến XK cá tra Việt Nam đã đáp ứng một trong những yêu cầu khắt khe nhất, giúp cá tra Việt Nam dễ dàng hơn trong việc tiếp cận và mở rộng thị trường không chỉ ở Hoa Kỳ.

Cùng với sự kiện này, Việt Nam được bổ sung thêm DN đăng ký XK cá tra vào Hoa Kỳ (hiện nay là 13 DN) và quan trọng hơn là tạo được niền tin cho nhà nhập khẩu, qua đó sẽ gia tăng sản lượng, giá trị XK vào thị trường này trong những tháng cuối năm 2019 và dần tăng trưởng ngành hàng cá tra vào năm 2020.

Động lực tái cơ cấu ngành Nông nghiệp

Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Xuân Cường cho rằng, ngành cá tra với diện tích khoảng 5.000ha, nhưng kim ngạch XK đã đạt 1,8 tỷ USD và còn nhiều dư địa phát triển. Tuy nhiên, ngành này vẫn còn một số điểm chưa yên tâm, đó là liên kết chuỗi giá trị chưa chặt chẽ, tính cạnh tranh chưa cao,... Do vậy, yêu cầu các địa phương phát triển mặt hàng cá tra cần xem khâu giống là trọng tâm trong thời gian tới. 

Cùng với đó, phải tăng cường sự liên kết trong sản xuất, tiêu thụ, ứng  dụng công nghệ tiên tiến... tận dụng tốt lợi thế từ việc Mỹ công nhận tương đương hệ thống kiểm soát ATTP cá da trơn của Việt Nam để mở rộng thị trường XK, góp phần thực hiện đề án tái cơ cấu ngành Nông nghiệp.

Trao đổi với PLVN, ông Trần Đình Luân - Tổng cục trưởng Tổng cục  Thủy sản nhận định, sau khi công nhận tương đương, Bộ Nông nghiệp Hoa kỳ tiếp tục giám sát, định kỳ thanh tra lại Hệ thống kiểm soát ATTP chuỗi sản xuất kinh doanh cá tra Việt Nam. Do vậy, để duy trì việc công nhận và mở rộng XK sang Hoa Kỳ và các thị trường khác, chúng ta cần rà soát hoàn thiện và triển khai hệ thống chính sách pháp luật và tổ chức tốt việc thực thi Chương trình kiểm soát ATTP trong sản xuất kinh doanh cá tra tiêu dùng trong nước, XK.

Nhận xét về lợi thế của cá tra Việt Nam, ông Nguyễn Như Tiệp - Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng nông lâm sản và thủy sản (Bộ NN&PTNT) cho biết, cá tra nước ta thịt trắng, thơm và ít xương, được đánh giá tốt trên thị trường. “Ngoài ra, các khâu trong liên kết chuỗi của nước ta từ con giống, nuôi trồng đến chế biến đều tốt. Đặc biệt, khâu chế biến đã được công nghệ hóa và các DN đầu tư nên khi chúng ta được công nhận tương đương hệ thống giám sát ATTP sẽ càng có lợi thế, tạo cú hích cho XK thủy sản thời gian tới”, lời ông Tiệp.