Giảm áp lực cho ngân hàng, tăng nội lực cho thị trường vốn
Để đạt được tốc độ tăng trưởng đột phá trong giai đoạn tới, Việt Nam cần một cuộc cách mạng về tư duy và phương thức vận hành nền kinh tế. Nghị quyết 68 nhấn mạnh hai trọng tâm: giảm gánh nặng cho hệ thống ngân hàng và củng cố nội lực cho thị trường vốn.
Không chỉ mang lại hy vọng cho doanh nghiệp sản xuất, Nghị quyết còn thắp sáng kỳ vọng cho giới đầu tư. Điểm mấu chốt là tái cấu trúc dòng vốn theo hướng dài hạn, bền vững, thay thế cho dòng tín dụng ngắn hạn truyền thống. Điều này giúp tháo gỡ nút thắt dai dẳng: sự khan hiếm vốn dài hạn để mở rộng sản xuất và phát triển kinh doanh.
“Nghị quyết 68 được kỳ vọng sẽ là đòn bẩy giúp Việt Nam thoát bẫy thu nhập trung bình, hướng tới mục tiêu trở thành quốc gia phát triển, có thu nhập cao vào năm 2045. Tuy nhiên, hiện nay, dòng vốn cho doanh nghiệp tư nhân chủ yếu đến từ ngân hàng, trong khi xu hướng tại các quốc gia phát triển là vốn cổ phần đóng vai trò chính, với vốn ngân hàng chỉ là nguồn bổ trợ”, bà Nguyễn Thị Diệu Phương - Phó Giám đốc điều hành Tập đoàn VinaCapital cho biết.
Thực tế, doanh nghiệp tư nhân không chỉ phụ thuộc ngày càng nhiều vào ngân hàng, mà dòng vốn dài hạn còn được tài trợ chủ yếu từ nguồn vốn huy động ngắn hạn. Theo Ngân hàng Nhà nước, tỷ lệ vốn ngắn hạn dùng cho vay trung và dài hạn tại các ngân hàng thương mại cổ phần đạt 39,87% vào cuối năm 2023, tăng đáng kể so với mức 31,01% cuối năm 2019, trước đại dịch Covid-19.
Trong nhiều cuộc họp với Chính phủ hay ban ngành, đại diện Ngân hàng Nhà nước luôn nhấn mạnh tầm quan trọng của thị trường vốn, nhưng bản thân các ngân hàng khó có thể đáp ứng đầy đủ nhu cầu vốn dài hạn của thị trường.
Khơi thông nguồn vốn đầu tư dài hạn
Thúc đẩy thay đổi cơ chế tài trợ phù hợp với kỳ hạn ngắn – dài không phải là vấn đề mới, nhưng các chuyên gia cho rằng Nghị quyết 68 sẽ là động lực quan trọng góp phần định hình dòng chảy vốn đầu tư, là chất xúc tác tăng trưởng kinh tế trong giai đoạn mới.
Đầu tiên là đẩy mạnh phát triển thị trường vốn, bao gồm thị trường cổ phiếu và trái phiếu, là kênh quan trọng góp phần cung cấp nguồn vốn dài hạn cho doanh nghiệp.
Hiện nay, Bộ tài chính và các cơ quan quản lý trực tiếp thị trường vốn cũng đang đẩy nhanh sự thay đổi theo hướng tích cực. Đầu tháng 5 vừa qua, Sở giao dịch chứng khoán TPHCM chính thức vận hành hệ thống giao dịch mới KRX suôn sẻ, cũng như nỗ lực thúc đẩy cho việc nâng hạng thị trường trong thời gian tới. Tương tự, thị trường trái phiếu doanh nghiệp đang sửa đổi, bổ sung hoàn thiện nhiều quy định cần thiết, sau khi thị trường chững lại từ từ năm 2022.
Tiềm năng thị trường vốn của Việt Nam vẫn còn rất lớn, đặc biệt trong bối cảnh Nghị quyết 68 khuyến khích sự phát triển các công cụ tài chính mới, bao gồm đa dạng sản phẩm, cũng như sự tham gia nhiều hơn của các định chế tài chính.
Việc dẫn dòng vốn nội địa đi vào sản xuất không thể thiếu vai trò của các quỹ đầu tư tư nhân, lực lượng góp phần tái phân bổ nguồn lực tài chính của xã hội. Sau gần 40 năm kể từ dấu mốc Đổi Mới, Việt Nam đã có nhiều tên tuổi doanh nghiệp tư nhân lớn mạnh từ nguồn vốn của các quỹ đầu tư.
Điển hình như một trong những doanh nghiệp được giới đầu tư ưa thích trên sàn chứng khoán hiện nay là Công ty cổ phần thép Hòa Phát. Giá trị vốn hóa của công ty cuối năm 2024 đã tăng 13,6 lần so với lúc lên sàn năm 2007. Đây cũng là thời điểm mà VOF, một quỹ đầu tư của VinaCapital, đầu tư 47 triệu đô la Mỹ (tương đương 5% giá trị vốn hóa khi đó) để xây dựng khu liên hợp sản xuất thép tích hợp.
Tương tự, tập đoàn Kido đã tận dụng nguồn vốn từ VinaCapital để mở rộng quy mô và cạnh tranh với các thương hiệu quốc tế trong ngành hàng tiêu dùng; hay công ty Khang Điền nổi trội trên thị trường bất động sản với nhiều dự án lớn điển hình.
Nhìn chung, thế hệ doanh nghiệp tư nhân lớn đầu tiên đã hình thành nhờ nguồn vốn từ các quỹ đầu tư tư nhân, sau đó mở rộng đến thị trường cổ phiếu và trái phiếu. Trong giai đoạn phát triển mới, Nghị quyết 68 được các quỹ đầu tư đánh giá sẽ là động lực khơi dậy tiềm năng đầu tư mạnh mẽ từ các quỹ trong và ngoài nước, tiếp đó là đẩy mạnh hoạt động rót vốn vào các doanh nghiệp tư nhân.
“Nghị quyết 68 nhấn mạnh việc hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng lực quản trị, xây dựng hệ thống tài chính minh bạch, chuẩn hóa chế độ kế toán, kiểm toán, và tăng cường uy tín để tiếp cận các nguồn lực tài chính. Đây là lợi thế lớn, tạo điều kiện để doanh nghiệp tư nhân thu hút dòng vốn từ các quỹ đầu tư như VinaCapital”, bà Phương nói.
Theo bà Phương, việc khơi thông nguồn vốn trong giai đoạn mới này sẽ đóng vai trò chủ đạo trong việc hỗ trợ đổi mới sáng tạo, hiện đại hóa cơ sở hạ tầng, và phát triển các ngành kinh tế mũi nhọn như công nghệ cao, trí tuệ nhân tạo, và bán dẫn trong thập kỷ tới, góp phần định vị Việt Nam là trung tâm đổi mới sáng tạo trong khu vực.
Nhìn chung, Việt Nam đang đứng trước một cơ hội vàng để khơi thông dòng chảy nguồn vốn đầu tư nội địa, thông qua việc kết hợp nhiều chính sách vĩ mô khác nhau, đi cùng thúc đẩy sự phát triển chuyên nghiệp của thị trường vốn và sự tham gia tích cực của các quỹ đầu tư nội địa. Nếu tận dụng tốt, dòng vốn đầu tư giai đoạn bản lề này sẽ giúp khu vực tư nhân bứt phá, hình thành thế hệ doanh nghiệp nổi bật tiếp theo với nhiều ngành nghề mới thay đổi.
