Tuân thủ pháp luật không phải là “phép cộng” mà là “điều kiện cần”
Nhiều doanh nhân vẫn lầm tưởng rằng tuân thủ pháp luật là “gánh nặng”, hay một “phép cộng” thêm vào chi phí sản xuất và vận hành. Tuy nhiên, trong môi trường kinh doanh hiện đại, tuân thủ pháp luật không chỉ là trách nhiệm tối thiểu và bắt buộc, mà còn là một “điều kiện cần” để tồn tại và phát triển bền vững.
Mỗi quy định pháp luật được ban hành đều nhằm mục đích tạo ra một sân chơi công bằng, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của tất cả các bên liên quan: người tiêu dùng, người lao động, đối thủ cạnh tranh và cả môi trường. Doanh nghiệp tuân thủ pháp luật không chỉ tránh được rủi ro bị xử phạt, mà còn xây dựng được nền tảng vững chắc cho sự phát triển dài hạn. Sự minh bạch trong tài chính, tính pháp lý của sản phẩm và sự tôn trọng các quy định về lao động, môi trường sẽ là “tấm khiên” bảo vệ doanh nghiệp trước những biến động, đồng thời là “đòn bẩy” để thu hút các đối tác, nhà đầu tư nghiêm túc.
Hơn nữa, trong kỷ nguyên số hóa, thông tin lan truyền nhanh chóng. Một sai phạm nhỏ cũng có thể nhanh chóng trở thành “cơn bão” truyền thông, hủy hoại danh tiếng mà doanh nghiệp phải mất nhiều năm để gây dựng. Do đó, việc chủ động tuân thủ pháp luật là hành động tự bảo vệ mình và xây dựng hình ảnh chuyên nghiệp, đáng tin cậy.
Kiến tạo môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng
Thực hiện tuân thủ pháp luật một cách nghiêm túc chính là biểu hiện rõ nét nhất của ý thức công dân của một doanh nhân. Điều này vượt xa khỏi khuôn khổ của việc tối đa hóa lợi nhuận đơn thuần. Bằng cách thượng tôn pháp luật, mỗi doanh nhân đang góp phần xây dựng một môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng - nơi sự liêm chính và năng lực thực sự được đề cao, từ đó thúc đẩy sự phát triển bền vững và phồn vinh chung cho xã hội Việt Nam.
Minh chứng điển hình là trong lĩnh vực chống tham nhũng và tiêu cực - những căn bệnh ung nhọt, làm méo mó các quy tắc thị trường, tạo ra những lợi thế không công bằng cho một số doanh nghiệp dựa trên các mối quan hệ “ngầm” thay vì năng lực thực sự. Vấn nạn này không chỉ triệt tiêu động lực đổi mới, sáng tạo mà còn làm suy yếu nghiêm trọng sự cạnh tranh lành mạnh. Luật Phòng, chống tham nhũng năm 2018 lần đầu tiên mở rộng phạm vi điều chỉnh sang khu vực ngoài nhà nước. Đây là một bước ngoặt quan trọng trong công cuộc đấu tranh chống tham nhũng, thể hiện quyết tâm của Nhà nước trong việc bảo đảm tính minh bạch và công bằng không chỉ trong khu vực công mà còn trong lĩnh vực tư nhân.
Theo đó, với vai trò là người chủ động trong hoạt động kinh doanh, doanh nhân có trách nhiệm không tham gia vào các hành vi hối lộ, đồng thời cần chủ động tố giác, lên án những hành vi tiêu cực. Việc từ chối hối lộ, nói không với những giao dịch không minh bạch chính là cách mạnh mẽ nhất để làm sạch môi trường kinh doanh, trả lại sự công bằng cho tất cả các chủ thể. Tại Việt Nam, các chiến dịch phòng, chống tham nhũng mạnh mẽ của Chính phủ trong những năm gần đây đã thể hiện quyết tâm cao độ trong việc làm trong sạch môi trường kinh doanh. Nhờ đó, ý thức về phòng, chống tham nhũng trong cộng đồng doanh nghiệp cũng ngày càng được nâng cao.
Nhiều doanh nghiệp đã chủ động xây dựng và triển khai các bộ quy tắc ứng xử nội bộ, cam kết không hối lộ, không tham nhũng, thiết lập các kênh báo cáo minh bạch để nhân viên có thể tố giác hành vi sai phạm, góp phần tạo dựng một văn hóa liêm chính trong doanh nghiệp. Ví dụ rõ ràng nhất là phần lớn các tập đoàn lớn trong ngành ngân hàng, viễn thông và sản xuất tại Việt Nam đã công khai các bộ quy tắc ứng xử chi tiết trên website của mình, trong đó có các điều khoản cụ thể về việc cấm nhận hối lộ, cấm đưa hối lộ và các quy định về xung đột lợi ích. Ban lãnh đạo doanh nghiệp cũng cam kết mạnh mẽ “Không hối lộ, không tham nhũng”. Cam kết này cũng thường được tích hợp vào các chính sách nội bộ, quy trình mua sắm, tuyển dụng và các hoạt động kinh doanh khác.
Bên cạnh “nói không” với tham nhũng, các doanh nghiệp tuân thủ nghiêm ngặt các quy định pháp luật về cạnh tranh cũng là yếu tố then chốt để bảo đảm một sân chơi bình đẳng cho tất cả các doanh nghiệp. Điều này bao gồm việc ngăn chặn các hành vi độc quyền, các thỏa thuận hạn chế cạnh tranh như ấn định giá, phân chia thị trường, hoặc các chiêu trò bán phá giá không lành mạnh. Cạnh tranh diễn ra một cách công bằng sẽ trở thành động lực mạnh mẽ thúc đẩy các doanh nghiệp không ngừng đổi mới, nâng cao chất lượng sản phẩm và dịch vụ, tối ưu hóa chi phí để giành lấy thị phần. Kết quả cuối cùng, người tiêu dùng sẽ được hưởng lợi tối đa từ những lựa chọn đa dạng và chất lượng tốt hơn.
Trên nền tảng pháp luật về cạnh tranh, các cơ quan quản lý đã từng bước xử lý nhiều vụ việc vi phạm, góp phần xây dựng một môi trường cạnh tranh công bằng hơn. Chẳng hạn, nhiều vụ việc liên quan đến việc các hãng taxi cạnh tranh không lành mạnh bằng cách tung tin đồn thất thiệt về đối thủ, hoặc các trường hợp doanh nghiệp viễn thông vi phạm quy định về quảng cáo, khuyến mại đều đã được cơ quan chức năng kiểm tra, xử lý kịp thời, nhằm chấn chỉnh thị trường và bảo vệ quyền lợi của cả doanh nghiệp lẫn người tiêu dùng.
Trong khi đó, Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng tại Việt Nam ngày càng hoàn thiện, tạo cơ sở pháp lý vững chắc để người tiêu dùng có thể yêu cầu bồi thường khi sản phẩm hoặc dịch vụ không đạt chất lượng. Trên cơ sở đó, doanh nghiệp bắt buộc phải cung cấp thông tin minh bạch, rõ ràng về sản phẩm cho người tiêu dùng, giúp họ đưa ra những quyết định mua sắm thông thái. Nhiều doanh nghiệp lớn đã chủ động thiết lập các bộ phận chăm sóc khách hàng chuyên nghiệp, tiếp nhận và giải quyết khiếu nại của người tiêu dùng một cách minh bạch, nhanh chóng, cho thấy sự cam kết của họ đối với quyền lợi khách hàng.
Để văn hóa tuân thủ “thấm sâu” vào từng quyết định, hành vi
Trong dòng chảy của nền kinh tế hiện đại, sẽ không còn chỗ đứng cho những doanh nghiệp “mập mờ”, “lách luật”, sống nhờ kẽ hở. Doanh nhân tuân thủ pháp luật không chỉ là người góp phần vào sự lành mạnh của thị trường, mà còn là người góp phần xây dựng lòng tin, tạo nền móng cho một nền kinh tế tử tế, công bằng và vững vàng. Ngày nay, sự tuân thủ không còn là lựa chọn, mà phải là nguyên tắc sống còn của doanh nghiệp.
 |
Mỗi doanh nhân cần tự giác nhận thức và thực hiện đầy đủ trách nhiệm tuân thủ pháp luật. |
Dù vậy, một trong những thách thức lớn đối với doanh nghiệp tuân thủ pháp luật hiện nay là hệ thống pháp luật vẫn còn phức tạp, đôi khi chồng chéo, thiếu rõ ràng hoặc thay đổi quá nhanh, khiến nhiều doanh nghiệp lúng túng trong việc cập nhật và áp dụng đúng quy định. Ở một số địa phương, năng lực và tính nhất quán trong thực thi pháp luật chưa cao, xử lý vi phạm chưa dứt khoát, gây ra tâm lý “nhờn luật”. Đáng lo ngại nhất là không ít doanh nghiệp vẫn mang tâm lý khai thác kẽ hở để trục lợi, nhất là khi lợi ích trước mắt vượt qua rủi ro. Với các doanh nghiệp nhỏ và vừa, áp lực cạnh tranh khốc liệt cùng chi phí tuân thủ ban đầu lớn càng khiến họ chần chừ trong việc đầu tư vào hệ thống tuân thủ nội bộ.
Để khắc phục, các hội thảo chuyên đề, phiên góp ý chính sách gần đây đã đưa ra nhiều đề xuất quan trọng, trong đó quan trọng nhất là cần tiếp tục rà soát và hoàn thiện hệ thống pháp luật theo hướng minh bạch, dễ hiểu, dễ thực hiện, đồng thời phù hợp với thực tiễn trong nước và thông lệ quốc tế. Việc thực thi pháp luật phải hiệu quả, công bằng, không có vùng cấm. Các hiệp hội doanh nghiệp cũng đang đẩy mạnh vai trò là cầu nối, hỗ trợ thành viên cập nhật chính sách, đồng thời phản ánh vướng mắc đến cơ quan chức năng một cách kịp thời và chuyên nghiệp. Đáng chú ý, mới đây, Chính phủ đã cho ra mắt Cổng Pháp luật quốc gia, cùng với các giải pháp công nghệ tiên tiến khác, tạo điều kiện thuận lợi để doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận các thông tin pháp lý và nhận được trợ giúp pháp lý kịp thời.
Như vậy, doanh nghiệp cũng phải chủ động tiếp cận thông tin pháp luật, xây dựng quy tắc ứng xử nội bộ rõ ràng, lấy tuân thủ làm nguyên tắc vận hành. Văn hóa tuân thủ pháp luật không thể chỉ là khẩu hiệu, mà cần được thấm sâu trong từng hành vi, từng quyết định. Mỗi doanh nhân tự giác nhận thức và thực hiện đầy đủ trách nhiệm tuân thủ pháp luật sẽ là yếu tố then chốt, tạo dựng niềm tin và khẳng định vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế.
