Tại cuộc thẩm định dự thảo Luật Doanh nghiệp do Bộ Tư pháp tổ chức, ông Nguyễn Đức Trung - Phó Cục trưởng Cục Phát triển doanh nghiệp tư nhân (Bộ Tài chính - cơ quan soạn thảo) cho biết, Bộ Tài chính đã đề xuất một số nội dung chính sách mới như: Giải pháp xử lý tình trạng thành lập doanh nghiệp (DN) nhằm mục đích rửa tiền; viên chức được tham gia góp vốn thành lập DN; đưa cá nhân kinh doanh, hộ kinh doanh vào Luật Doanh nghiệp; xây dựng khung pháp lý về chủ sở hữu hưởng lợi để thực hiện cam kết quốc tế về phòng, chống rửa tiền…
Ông Trung cho biết, đề xuất viên chức được tham gia góp vốn thành lập DN bắt nguồn từ nhu cầu cần cập nhật chủ trương mới về khuyến khích nhà khoa học kinh doanh sản phẩm, dịch vụ từ kết quả nghiên cứu khoa học công nghệ của đơn vị. Cùng với đó, mới đây, theo Nghị quyết 57-NQ/TW và Nghị quyết 193/2025/QH15 ngày 19/02/2025 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc biệt tạo đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia quy định thành lập, điều hành DN từ kết quả nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ; viên chức, viên chức quản lý làm việc tại tổ chức khoa học và công nghệ công lập… được tham gia góp vốn, tham gia quản lý, điều hành DN, làm việc tại DN do tổ chức đó thành lập hoặc tham gia thành lập để thương mại hóa kết quả nghiên cứu do tổ chức đó tạo ra khi được sự đồng ý của người đứng đầu tổ chức.
Với chính sách xây dựng khung pháp lý về chủ sở hữu hưởng lợi (CSHHL) để thực hiện cam kết quốc tế về phòng, chống rửa tiền, ông Trung cho biết, các thông lệ quốc tế về quản trị DN đều đặt ra yêu cầu minh bạch hóa thông tin về CSHHL để phòng, chống các hành vi gian lận thương mại, trốn thuế, tham nhũng, rửa tiền và tài trợ khủng bố. Thực tế, tại Việt Nam đã phát sinh tình trạng “núp bóng sở hữu” với nhiều vụ việc tổ chức, cá nhân kiểm soát DN thiếu minh bạch, lạm dụng vị thế kiểm soát DN để thực hiện các hành vi tham nhũng, rửa tiền và các hành vi vi phạm pháp luật khác.
| |
Ông Nguyễn Đức Trung - Phó Cục trưởng Cục Phát triển doanh nghiệp tư nhân (Bộ Tài chính). |
Bên cạnh đó, năm 2007, Việt Nam trở thành thành viên Nhóm châu Á - Thái Bình Dương về chống rửa tiền. Ngày 30/6/2023, Lực lượng đặc nhiệm tài chính về chống rửa tiền (FATF) đã đưa Việt Nam vào Danh sách giám sát tăng cường (còn gọi là Danh sách Xám) và phải thực hiện các hành động khắc phục do FATF chỉ định với các mốc thời hạn cụ thể trong vòng 2 năm (đến tháng 05/2025). Một trong các hành động được FATF đề cập là “Xây dựng cơ chế cung cấp cho các cơ quan có thẩm quyền truy cập kịp thời vào các thông tin đầy đủ, chính xác và cập nhật về chủ sở hữu hưởng lợi của pháp nhân”. Do đó, cần phải sửa đổi, bổ sung nội dung CSHHL để thực hiện cam kết quốc tế của Việt Nam với các thủ tục hành chính để kiểm soát được các vấn đề liên quan đến dòng tiền của DN.
Bộ Tài chính cho rằng, việc đưa CSHHL vào Luật dù sẽ làm tăng chi phí liên quan đến thủ tục hành chính nhưng sẽ giúp cho các cơ quan quản lý nhà nước nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước đối với DN thuộc mọi thành phần kinh tế; Sẽ giảm rủi ro cho nhà đầu tư và DN nhờ minh bạch hóa thông tin về sở hữu DN. Giảm nguy cơ gây hậu quả từ việc “núp bóng” sở hữu để chi phối DN theo các cách thức tiêu cực và thiếu minh bạch.
E ngại phát sinh thủ tục hành chính
| |
Ông Nguyễn Minh Đức góp ý tại cuộc thẩm định dự thảo Luật Doanh nghiệp. |
Một trong những điểm mới của dự thảo Luật DN sửa đổi là đưa ra giải pháp xử lý tình trạng thành lập DN nhằm mục đích rửa tiền. Theo đó, cơ quan soạn thảo cho rằng, cần bổ sung quy định cụ thể và thống nhất để xử lý và hạn chế tình trạng lợi dụng thành lập DN và hình thành pháp nhân để vi phạm pháp luật, rửa tiền; Đồng thời tăng cường giám sát, kiểm tra, chế tài xử lý cụ thể đối với các DN có “vốn ảo”, “đăng ký khống vốn điều lệ”, “thành lập DN ma” hoặc tình trạng “núp bóng” tham gia góp vốn, mua cổ phần chi phối DN…
Ông Nguyễn Đức Trung - Phó Cục trưởng Cục Phát triển DN tư nhân (Bộ Tài chính) cho biết, dự thảo Luật đã đề nghị sửa đổi, bổ sung các quy định về hồ sơ, trình tự thủ tục thành lập DN theo từng loại hình DN; Sửa đổi, bổ sung quy định về góp vốn, tăng vốn theo nguyên tắc “sau thời hạn góp vốn cam kết theo quy định, DN có nghĩa vụ báo cáo việc góp vốn” để hạn chế việc đăng ký thành lập DN nhưng không góp vốn, đồng thời xác định nghĩa vụ của cá nhân, tổ chức khi xảy ra thiệt hại từ việc không góp đủ vốn.
Góp ý nội dung này, ông Nguyễn Minh Đức - Ban Pháp chế (Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam) cho rằng, quy định kiểm tra thẩm định góp vốn trước kinh doanh sẽ tác động khá lớn đến việc thành lập DN mới, có thể khiến cho số lượng thành lập DN mới giảm đi. “Tôi e ngại quy định này sẽ làm tăng thủ tục hành chính và khối lượng công việc rất lớn” - ông Đức bày tỏ. Bởi mỗi năm, có khoảng 150 nghìn DN đăng ký mới và số DN đăng ký tăng vốn còn lớn gấp nhiều lần. Nếu thêm thủ tục thẩm định số vốn thì chi phí xã hội sẽ rất lớn. Do đó, ông Đức đề xuất, chỉ áp dụng cơ chế hậu kiểm với quy trình này và nên chỉ kiểm tra nếu DN có rủi ro cao. “Hiện nay, DN đều chịu trách nhiệm trên phần cam kết góp vốn chứ không phải vốn thực góp. Cơ chế kiểm soát về vấn đề góp cũng đã đủ” - ông Đức nói.