Thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, chiều 26/10, Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Bình Minh đã trình bày Tờ trình về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Cơ quan đại diện nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam ở nước ngoài.
Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Bình Minh cho biết Luật Cơ quan đại diện nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam ở nước ngoài năm 2009 (Luật cơ quan đại diện) tạo hành lang pháp lý và điều kiện thuận lợi để các cơ quan đại diện thực hiện chức năng đại diện chính thức của Nhà nước Việt Nam tại quốc gia và tổ chức quốc tế tiếp nhận, triển khai thực hiện hiệu quả nhiệm vụ trên tất cả các lĩnh vực.
Theo nội dung tờ trình, hoạt động của cơ quan đại diện đã đóng góp quan trọng vào thành công trong việc thực hiện chủ trương, chính sách chủ động và tích cực hội nhập quốc tế, nâng cao vị thế của Việt Nam trong cộng đồng quốc tế, tăng cường quan hệ với các quốc gia, tổ chức quốc tế, đặc biệt là các đối tác quan trọng, tạo môi trường hòa bình và ổn định, đồng thời củng cố đoàn kết dân tộc, phát huy nội lực, thu hút ngoại lực cho công cuộc bảo vệ và phát triển đất nước.
Bên cạnh những kết quả đạt được, sau 07 năm thi hành Luật, đã phát sinh yêu cầu sửa đổi, bổ sung đối với một số điều khoản của Luật. Cụ thể, Luật chưa thể chế hóa quy định mới của Hiến pháp năm 2013 về quy trình để Ủy ban Thường vụ Quốc hội phê chuẩn đề nghị bổ nhiệm, miễn nhiệm Đại sứ đặc mệnh toàn quyền (khoản 12 Điều 74 và khoản 6 Điều 88 Hiến pháp).
Luật chưa quy định các tiêu chuẩn bổ nhiệm Đại sứ đặc mệnh toàn quyền, phục vụ việc xem xét bổ nhiệm, qua đó lựa chọn được các cán bộ có năng lực, đóng góp hiệu quả cho công tác đối ngoại. Luật cần bổ sung một số chế độ đối với thành viên cơ quan đại diện và thành viên gia đình trên cơ sở cân đối ngân sách nhằm tạo điều kiện cho cán bộ yên tâm công tác.
Ngoài ra, một số quy định của Luật không còn tương thích với pháp luật hiện hành, không phù hợp với tình hình thực tế. Một số nhiệm vụ trong lĩnh vực lãnh sự như nhiệm vụ tiếp nhận đơn chứng cứ; cấp đổi các loại hộ chiếu, giấy thông hành và giấy tờ khác có giá trị xuất nhập cảnh; gia hạn, cấp lại thị thực và giấy miễn thị thực không phù hợp với quy định của pháp luật chuyên ngành. Quy định về quản lý thống nhất kinh phí hoạt động thường xuyên của bộ phận thương mại tại cơ quan đại diện không bảo đảm tính chủ động, linh hoạt trong hoạt động chuyên môn.
Luật chưa quy định về quản lý thống nhất hoạt động thông tin đối ngoại; chưa quy định về chức vụ ngoại giao của người đứng đầu cơ quan đại diện tại tổ chức quốc tế; chưa thể chế hóa nhiệm vụ định kỳ hàng năm gửi báo cáo về các đoàn đi công tác nước ngoài tại địa bàn phụ trách về các cơ quan có thẩm quyền theo Quy chế quản lý thống nhất các hoạt động đối ngoại.
Các quy định pháp luật liên quan đến việc quản lý các dự án đầu tư xây dựng của cơ quan đại diện chưa phù hợp với yếu tố đặc thù của các dự án, chưa đáp ứng yêu cầu bảo đảm tính kịp thời, chủ động trong quyết định, phê duyệt và triển khai thực hiện dự án, từ đó làm ảnh hưởng đến tiến độ, hiệu quả của công tác xây dựng ở nước ngoài. Do đó, việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật cơ quan đại diện là cần thiết.
Dự thảo Luật được bố cục thành 02 Điều gồm Điều 1 sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật cơ quan đại diện và Điều 2 về hiệu lực, trách nhiệm thi hành. Dự thảo Luật kế thừa phần lớn các quy định còn phù hợp của Luật cơ quan đại diện và chỉ sửa đổi, bổ sung một số khoản tại 11 trong tổng số 36 điều của Luật cơ quan đại diện, bãi bỏ 01 khoản.
