Ninh Thuận đề xuất Trung ương 11 chính sách khi khởi động Nhà máy điện hạt nhân

Chủ tịch UBND tỉnh Ninh Thuận Trần Quốc Nam vừa có văn bản gửi Bộ Công thương báo cáo tổng hợp, trình trung ương 11 giải pháp, chính sách đặc thù để phát triển kinh tế xã hội, khi tái khởi động dự án NMĐHN Ninh Thuận.

Trong 11 chính sách đề xuất, có 9 chính sách thuộc thẩm quyền Quốc hội, 2 chính sách thuộc thẩm quyền Chính phủ.

Các chính sách đặc thù về vốn

UBND tỉnh Ninh Thuận kiến nghị hằng năm, ngân sách trung ương bổ sung có mục tiêu cho ngân sách tỉnh 70% nguồn tăng thu từ triển khai dự án NMĐHN. Mục tiêu đề xuất của tỉnh nhằm khuyến khích, tạo động lực cho địa phương thực hiện tốt nhiệm vụ thu ngân sách, tạo nguồn lực bổ sung cần thiết cho tỉnh chủ động đầu tư thực hiện các dự án quan trọng về kết cấu hạ tầng.

UBND tỉnh đề xuất Trung ương cho phép Ninh Thuận được vay lại vốn ODA và vốn vay ưu đãi nước ngoài với tổng mức dư nợ vay không vượt quá 90% số thu ngân sách tỉnh được hưởng theo phân cấp.

Hiện nay, Ninh Thuận đang đề xuất vận động vốn ODA và vốn vay ưu đãi nước ngoài giai đoạn 2025 - 2030 cho 7 dự án, với tổng mức đầu tư dự kiến 7.810 tỷ đồng, trong đó nhu cầu vay lại 2.654 tỷ đồng. Mức dư nợ tối đa của ngân sách địa phương và hạn mức vay còn lại của tỉnh đến cuối năm 2024 là 144,751 tỷ đồng.

Để tỉnh có thêm dư địa được vay phù hợp với bối cảnh thực hiện đẩy mạnh cơ chế phân cấp cho chính quyền địa phương chủ động huy động nguồn lực, thay vì hỗ trợ từ ngân sách Trung ương, đề xuất cơ chế cho phép tỉnh nâng mức dư nợ vay của ngân sách tỉnh đến 90%. UBND tỉnh dự kiến giai đoạn 2026-2030 được vay khoảng 9.000 tỷ đồng, cơ bản đáp ứng được nhu cầu huy động nguồn lực đầu tư phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng quan trọng của tỉnh. Trong đó, chính sách áp dụng tỷ lệ cho vay lại 10% đối với các dự án vay ODA và vay ưu đãi nhà tài trợ nước ngoài giai đoạn 2025-2030.

UBND tỉnh Ninh Thuận đề xuất nguồn thu từ giao dịch tín chỉ các-bon là nguồn thu ngân sách tỉnh được hưởng 100%; các khoản thu này không dùng để xác định tỷ lệ phần trăm đối với các khoản thu phân chia giữa ngân sách trung ương và ngân sách tỉnh.

Về cơ sở và lý do đề xuất, UBND tỉnh cho rằng Ninh Thuận có quy mô công suất năng lượng tái tạo lớn nhất cả nước 3.749MW, chiếm 18% công suất cả nước, góp phần giảm lượng khí nhà kính thải ra môi trường, chống biến đổi khí hậu. Tuy nhiên, để thực sự tối ưu hóa hiệu quả bảo vệ môi trường, các dự án năng lượng tái tạo còn cần tới một công cụ quan trọng là tín chỉ carbon để kết nối các dự án giảm thiểu hoặc bù đắp lượng phát thải khí nhà kính.

Để huy động một nguồn tài chính mới thông qua sự vận hành của thị trường carbon rừng và năng lượng sạch, năng lượng tái tạo, cần đề xuất chính sách ngân sách tỉnh được hưởng 100% nguồn thu từ giao dịch tín chỉ các-bon, sử dụng nguồn thu này cho các chương trình, dự án ứng phó với biến đổi khí hậu, phát triển kinh tế xanh, kinh tế số, kinh tế tuần hoàn trên địa bàn.

Tỉnh Ninh Thuận kiến nghị được áp dụng chỉ định thầu tư vấn, thi công các gói thầu dự án đền bù, tái định cư NMĐHN.

Nhiều chính sách về cấp phép khoáng sản

Về cơ chế đặc thù trong cấp phép khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường cung cấp cho dự án NMĐHN, UBND tỉnh Ninh Thuận kiến nghị trung ương cho phép tỉnh được phê duyệt các khu vực khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường đã có trong quy hoạch khoáng sản liên quan, đủ tiêu chuẩn và chỉ phục vụ thi công dự án NMĐHN là khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản.

Đối với các mỏ khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường (trừ cát, sỏi lòng sông) đã cấp phép khai thác, đang hoạt động, còn thời hạn khai thác, được nâng công suất khai thác không quá 50% công suất ghi trong giấy phép khai thác (không tăng trữ lượng đã cấp phép) mà không phải lập dự án đầu tư điều chỉnh, đánh giá tác động môi trường (báo cáo đánh giá tác động môi trường hoặc kế hoạch bảo vệ môi trường) hoặc giấy xác nhận hoàn thành công trình bảo vệ môi trường. Sau khi đã cung cấp đủ nguồn vật liệu cho thi công NMĐHN thì các doanh nghiệp được cấp phép tiếp tục khai thác với công suất ghi trong giấy phép khai thác đã cấp trước đó.

Đối với khoáng sản đá xây dựng, cát xây dựng, trường hợp phải cấp phép khai thác mỏ mới để đáp ứng nhu cầu cho dự án thì cho áp dụng cơ chế đặc thù.

Theo tính toán của UBND tỉnh Ninh Thuận, dự án NMĐHN có nhu cầu nguồn khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường khai thác khá lớn. Đây là dự án trọng điểm quốc gia và Chính phủ đã có chỉ đạo gấp rút về thời gian thi công, hoàn thành dự án, trong khi quy định về cấp phép khai thác khoáng sản theo pháp luật về khoáng sản hiện hành (ngoại trừ khoáng sản nhóm IV: Vật liệu san lấp) phải qua nhiều trình tự, thủ tục và thời gian giải quyết tương đối dài, nên cần có cơ chế đặc thù về cấp phép khai thác nguồn vật liệu đối với các khu vực cấp mới và tăng công suất đối với các khu vực mỏ đã cấp phép khai thác để đáp ứng kịp thời nhu cầu vật liệu cho Dự án thi công kịp tiến độ đã được Chính phủ chỉ đạo.

Về cơ chế đặc thù xử lý chồng lấn quy hoạch khoáng sản Titan đối với dự án Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1, kiến nghị cho phép tỉnh xử lý quy trình rút gọn miễn thủ tục phê duyệt chủ trương Điều chỉnh khu vực dự trữ khoáng sản quốc gia và thời gian dự trữ khoáng sản cần kéo dài hơn 70 năm tại khu vực dự trữ khoáng sản quốc gia hoặc đưa ra khỏi quy hoạch khu vực dự trữ khoáng sản quốc gia để thuận lợi trong quá trình triển khai dự án nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1.