Nhiều mánh khóe mới lưu thông hàng giả trên thương mại điện tử
Bà Nguyễn Thị Minh Huyền, Phó cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (IDEA, Bộ Công Thương) cho biết, trong bối cảnh dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, mua sắm thông qua thương mại điện tử (TMĐT) ngày càng được ưa chuộng. Do vậy, hàng giả, hàng nhái vẫn khó kiểm soát, ngăn chặn.
Kinh doanh hàng giả trên môi trường TMĐT tập trung vào 3 nhóm hàng hóa chính, gồm: đồ công nghệ điện tử; quần áo, giày dép, mỹ phẩm; và đồ gia dụng. Đặc biệt, những mặt hàng giả được bán nhiều trên môi trường thương mại điện tử là những mặt hàng có giá trị cao, mặt hàng do nước ngoài sản xuất. “Một đồng hồ Rolex có giá trị hàng trăm triệu đồng, nhưng trên môi trường mạng vẫn có những đồng hồ Rolex giả với giá vài triệu đồng, đó là ví dụ điển hình cho hàng giả trên môi trường TMĐT” - bà Huyền nói.
Theo bà Huyền, việc ngăn chặn, xử lý triệt để hàng giả, hàng nhái hiện nay còn nhiều vướng mắc bởi phương thức bán hàng ngày càng tinh vi, người bán thường hay phân nhỏ hàng hóa, chỉ có hàng online mà không có hàng vật lý… nên khó bị phát hiện.
Đáng chú ý, các đối tượng kinh doanh hàng giả còn có hành vi cạnh tranh không lành mạnh bằng việc đặt tên miền, giao diện webiste, đăng tải hình ảnh sản phẩm nhái các trang bán sản phẩm thật. “Website TMĐT của sàn Lazada.vn cũng bị làm nhái, với tên gọi, màu sắc, giao diện khá giống trang Lazada.vn thật”- bà Huyền cho hay.
Qua theo dõi, IDEA nhận thấy một số website trùng với nhãn hiệu đã được đăng ký bảo hộ như: youtube.vn, bmw.com.vn, subway.com.vn… Một số tên miền tương tự với nhãn hiệu đã được đăng ký bảo hộ là: intelt.vn, kodark.com, panasonica.com… hay tên miền chứa đựng nhãn hiệu đã được bảo hộ và từ mô tả liên quan như: laptopdell.com, macsaigon.vn, daunhotshell.com.vn… Truy cập vào những trang này, người tiêu dùng (NTD) rất dễ mua phải hàng giả, hàng nhái.
Bên cạnh đó, trên môi trường TMĐT còn xuất hiện hiện tượng giả mạo thông qua hình thức quảng cáo trực tuyến (các đối tượng lợi dụng hình ảnh của những KOL/người nổi tiếng để quảng cáo và bán hàng giả).
Ngoài ra, hàng giả liên quan đến vi phạm chất lượng, nguồn gốc xuất xứ, giả mạo tem nhãn, nhãn hiệu, kiểu dáng công nghiệp và bản quyền tác giả cũng khá phổ biến, nhất là đối với các mặt hàng giày dép, thực phẩm chức năng, điện thoại thông minh…
Phải giải quyết tận gốc
Hàng giả, hàng nhái và dịch vụ kém chất lượng ngày càng ảnh hưởng trực tiếp đến an toàn, tính mạng và tài sản của NTD, tạo ra các hệ lụy liên quan đến môi trường cạnh tranh, lòng tin của NTD và sự phát triển bền vững của nền kinh tế. Hiện vẫn còn nhiều vụ việc chưa xác định được các chủ thể chịu trách nhiệm pháp lý, đặc biệt là trong một số giao dịch TMĐT (giao dịch xuyên biên giới).
Tuy nhiên, đại diện Tổng cục Quản lý thị trường cho biết, TMĐT chỉ là phương thức kinh doanh mới bên cạnh phương thức kinh doanh truyền thống. Để giải quyết triệt để vấn nạn hàng giả, hàng nhái, mấu chốt quan trọng là phải kiểm soát được nguồn gốc xuất xứ của hàng hóa, bất kể là hàng hóa được sản xuất làm giả ngay tại Việt Nam hay nhập khẩu qua các cửa khẩu, hay nhập lậu theo đường tiểu ngạch... Bởi khi hàng hóa đã được đưa ra thị trường thì các đối tượng có thể chọn bán qua nhiều kênh khác nhau như các chợ truyền thống, các mạng xã hội, các website miễn phí, các sàn thương mại điện tử... rất khó để kiểm soát.
Bà Huyền cũng đồng tình khi cho rằng, để giải quyết hiệu quả và triệt để vấn nạn này, không chỉ riêng Bộ Công Thương mà cần sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan như công an, bộ đội biên phòng, hải quan, thông tin và truyền thông cùng các cơ quan quản lý nhà nước chuyên ngành (đối với từng nhóm mặt hàng) để kiểm soát hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ ngay tại các cơ sở sản xuất trong nước và tại các cửa khẩu.
Ông Hồ Tùng Bách, Cục Cạnh tranh và Bảo vệ NTD cũng cho rằng, thời gian tới để hạn chế thấp nhất những hành vi vi phạm cần tăng cường cơ chế phối hợp giữa các đơn vị trong công tác phát hiện, điều tra và xử lý. Những vụ việc vi phạm cần được công bố rộng rãi để từ đó nâng cao trách nhiệm và có sự chủ động tham gia của các doanh nghiệp. Bên cạnh đó, các cấp, ngành, hiệp hội cũng cần nâng cao nhận thức và tuyên truyền thực hiện nghĩa vụ của NTD trong việc phát hiện, đấu tranh với hành vi sản xuất, kinh doanh và tàng trữ hàng giả, hàng nhái.
Thời gian tới, ngoài việc yêu cầu, đề nghị các lực lượng chức năng sẽ tăng cường các biện pháp xử lý, ngăn chặn hàng giả, hàng nhái thì theo PGS. TS Nguyễn Quốc Thịnh, Chủ tịch Hội đồng khoa học Viện Nghiên cứu chiến lược thương hiệu và cạnh tranh, để làm tốt hơn nữa công tác chống hàng giả, hàng nhái, cần vai trò rất lớn của cộng đồng, bởi khi nào vẫn còn NTD tiêu dùng hàng giả, hàng nhái thì loại hàng hóa này vẫn còn môi trường để tồn tại.