Tại Thông báo 155/KTNN-TH ngày 8/2/2018 về kết quả kiểm toán báo cáo tài chính ngày 31/12/2016 và các hoạt động liên quan đến quản lý, sử dụng vốn và tài sản nhà nước năm 2016 của Tổng CTCP Bia - Rượu - Nước giải khát Sài Gòn (Sabeco), KTNN đã yêu cầu Sabeco nộp lợi nhuận sau thuế còn lại chưa phân phối từ năm 2016 trở về trước (khoảng 2.900 tỷ đồng cho cổ đông nhà nước chiếm 89,59%/vốn điều lệ với số tiền 2.495 tỷ đồng và cho các cổ đông thiểu số khác với số tiền 289 tỷ đồng).
Dẫn Điểm 2b Điều 135 Luật DN 2014, VAFI khẳng định, chỉ có Đại hội cổ đông (ĐHCĐ) mới có thẩm quyền quyết định mức cổ tức hàng năm của công ty cổ phần . Theo Nghị quyết ĐHCĐ thường niên của Sabeco ngày 18/4/2017 đã thông qua, sau khi chia cổ tức và trích lập các quỹ, khoản lợi nhuận chưa phân phối cuối năm 2016 của Sabeco là 2.946.442 triệu đồng. Khoản lợi nhuận sau thuế chưa phân phối này đã được ĐHCĐ quyết định không chia, trong đó có vai trò quyết định của cổ đông nhà nước là Bộ Công Thương.
“Như vậy khoản lợi nhuận chưa phân phối trên về bản chất không phải là khoản nợ của DN đối với toàn thể cổ đông, trong đó có cổ đông nhà nước, vì vậy việc KTNN và Bộ Tài chính chỉ đạo người đại diện phần vốn nhà nước tại Sabeco phải chuyển 2.495 tỷ đồng về ngân sách nhà nước là trái với Luật DN hiện hành…” - Văn bản của VAFI khẳng định.
Dẫn Điều 149 Luật DN 2014 qui định về quyền hạn của HĐQT trong việc chi trả cổ tức , VAFI khẳng định HĐQT Sabeco hiện nay cũng không có thẩm quyền phân chia cổ tức từ khoản chưa phân phối là 2.900 tỷ mà phải trình cho ĐHCĐ năm 2017. Đồng thời nhấn mạnh khoản lợi nhuận này chỉ được thanh toán cho các cổ đông khi hội đủ các điều kiện: Được ĐHCĐ biểu quyết thông qua; Sau đó HĐQT triển khai thực hiện nghị quyết đó, HĐQT phải chốt ngày hưởng quyền lĩnh cổ tức và xác lập danh sách cổ đông tại ngày chốt quyền đó, và chỉ có cổ đông trong danh sách chốt quyền thì mới được hưởng cổ tức;
“Nếu ĐHCĐ tới đây của Sabeco biểu quyết thông qua việc phân chia 2.900 tỷ đồng thì cổ đông nhà nước chỉ được hưởng 36% của khoản phân chia này vì Nhà nước đã bán bớt cổ phần của mình vào ngày 27/12/2017…” - VAFI lưu ý.
Tổ chức này cũng lưu ý ngày chốt để xác lập danh sách cổ đông được hưởng cổ tức, khoản lợi nhuận chưa phân phối sẽ trở thành khoản nợ của DN đối với mọi cổ đông, DN phải có trách nhiệm thanh toán đầy đủ cổ tức cho cổ đông.
Tại văn bản này, VAFI cũng yêu cầu Bộ Tài chính (Cục Quản lý, giám sát kế toán, kiểm toán) có văn bản hướng dẫn các bút toán cho nghiệp vụ này để có sự thống nhất thực hiện trong các DN tránh sự hiểu lầm như trên và tránh làm méo mó các chỉ tiêu tài chính, chứng khoán .
Còn nhiều tồn tại sau thoái vốn nhà nước tại Sabeco
Theo ông Nguyễn Hoàng Hải, Phó Chủ tịch VAFI, VAFI lên tiếng không phải vì tổ chức cá nhân nào mà vì quá bức xúc với những việc liên quan đến niêm yết của Sabeco trước đây. Cũng theo ông Hải, trước đây, VAFI đấu tranh quyết liệt để Sabeco phải nhanh chóng niêm yết, sau đó mới thoái vốn ( trái với ý định của Bộ Công Thương là thoái vốn xong rồi mới niêm yết), kết quả là nhà nước thu thêm được 3 tỷ USD so với phương án ban đầu.
“Chúng ta hãy đặt địa vị như Thaibev hay các cổ đông khác của Sabeco. ThaiBev đã bỏ ra gần 5 tỷ USD – số tiền rất lớn đủ để xây dựng hệ thống cao tốc Bắc Nam theo hình thức PPP để mua 53%/vốn điều lệ Sabeco mà cho tới thời điểm này ( sau hơn 3 tháng ) chưa cử được người tham gia quản lý Sabeco (nếu Bộ Công Thương có thiện chí thì chỉ sau 2 tuần ) , rồi KTNN ra quyết định đòi nợ Sabeco mà trên thực tế là không có nợ ?” - ông Hải nói.
Cũng theo Phó Chủ tịch VAFI, có rất nhiều tồn tại sau CPH đã và đang làm thiệt hại quyền lợi của nhiều nhà đầu tư vào các DN CPH như : DN chậm trễ, chây ỳ hay trốn niêm yết, chậm thoái vốn nhà nước tại hàng ngàn DN, cử nhân sự kém tham qua quản lý vốn nhà nước, tiêu cực tham nhũng trong nhiều DN có cổ phần chi phối tại Nhà nước…
“Muốn thúc đẩy tiến trình CPH DN hay thoái vốn nhà nước thì Nhà nước phải giải quyết những tồn tại như trên . Đặc biệt, cán bộ đi thanh kiểm tra DN CPH phải thông thạo nghiệp vụ và hiểu kỹ về Luật DN. Quá trình thông qua kết luật thanh tra, kiểm tra phải có sự phản biện rộng rãi để tránh tình trạng kết luật thanh tra trái với Luật, điều đó sẽ gây rủi ro nhiều cho môi trường kinh doanh, làm giảm lòng tin vào giới đầu tư và giá bán cổ phần nhà nước bị giảm do các nhà đầu tư tài chính phải đưa ra các phương án dự phòng rủi ro…” - ông Hải đề nghị.