Cách đây khoảng hai thập niên mỗi khi nhắc tới A Pa Chải, xã Sín Thầu, huyện Mường Nhé, tỉnh Điện Biên ai cũng phải lắc đầu ái ngại. Khi đó đường xá vào Sín Thầu chỉ có cách duy nhất là đi bộ. Biết bao chuyến lội rừng đã in đậm dấu chân của các chiến sĩ biên phòng. Ngay cả những người làm báo như chúng tôi cũng phải đi bộ từ thị trấn Mường Nhé mất cả tháng ròng mới hoàn thành chuyến đi vào ngã ba biên giới. Nhắc chuyện xưa để nói chuyện nay mới thấy giờ đây Sín Thầu đã bước sang trang mới. Điện, đường, trường, trạm đã được hoàn thiện. Bà con người Hà Nhì đã có cuộc sống ấm no, không còn cảnh lạc hậu và thiếu thốn đủ thứ như những năm trước nữa. Đi qua bao mùa mưa nắng, vùng đất ngã biên giới đang thay da đổi thịt từng ngày. Ở nơi đó luôn có sự đồng hành giữa chính quyền, người dân và cán bộ biên phòng từng giây, từng phút giữ sự yên bình cho miền biên viễn xa xôi của Tổ quốc.
Đổi thay nơi cuối trời Tây Bắc
Từ thành phố Điện Biên Phủ lên xã Sín Thầu phải vượt qua chặng đường hơn 200km. Con đường đã được trải nhựa phẳng lì, xe chạy bon bon lên tới tận bản cuối cùng của xã Sin Thầu là A Pa Chải – nơi có cột mốc số 0 mà “Một con gà gáy 3 nước cùng nghe tiếng”. Khác với những xã biên viễn của tỉnh Điện Biên, Sín Thầu có vị trí đặc biệt bởi nơi đây có đồng bào người Hà Nhì luôn đoàn kết xây dựng quê hương. Vượt qua chiếc cầu bắc qua con suối rộng là tới trung tâm xã Sín Thầu. Sau hai thập niên tôi mới có dịp trở lại, điều dễ cảm nhận nhất là sự đổi thay quá nhanh ở nơi này. Trường học được xây dựng khang trang, không còn cảnh giáo viên phải dùng bạt để che gió, che mưa nữa. Trụ sở UBND xã được xây dựng kiên cố thay thế cho ngôi nhà gỗ ghép khi xưa. Rồi tiếp đó trạm y tế, đường xá dẫn đến các bản đã bê tông hóa. Sự đổi thay nhanh chóng của Sín Thầu tựa như một phép màu.
 |
Cuộc sống của nhân dân các dân tộc ở ngã ba biên giới A Pa Chải, xã Sín Thầu, huyện Mường Nhé ngày càng đổi thay. |
Công dân đầu tiên mà chúng tôi có dịp gặp lại là ông Pờ Dần Xinh – nguyên Bí thư Đảng ủy đầu tiên của xã Sín Thầu. Năm nay ông Sinh đã gần 70 tuổi, nhưng nom ông còn khỏe lắm. Hàng ngày ông vẫn cắt cỏ cho cá ăn rồi chăn lợn, chăn gà. Xung quanh ngôi nhà của ông chẳng thiếu thứ cây gì. Mùa nào thức nấy. Ông Xinh vồn vã mời chúng tôi vào nhà. Bên ngôi nhà xây vững chãi, ông Sinh vẫn chưa quên những năm tháng khó nhọc mà người Hà Nhì đã trải qua. Ngày trước Sín Thầu mịt mùng rừng núi. Khi đó, đường đi ra thị trấn chỉ là lối mòn. Bà con cứ vượt đường rừng mà đi. Ai đã rời Sín Thầu không muốn vào. Bao năm bà con người Hà Nhì sống trong cảnh đèn dầu. Năm đó, bà con còn trồng cả cây thuốc phiện. Đời sống vốn nghèo khó lại bị khói thuốc phiện bủa vây đã đẩy bao gia đình rơi vào cảnh khốn khó.
Đa phần người dân khi đó chưa nói được tiếng phổ thông, mãi đến năm 1959, lực lượng Công an nhân dân vũ trang (nay là Bộ đội biên phòng) được thành lập. Đây là năm ông Pừ Dần Xinh được sinh ra và cũng là năm người cha của ông - cụ Pờ Pố Chừ và 4 đảng viên khác nghe theo lời Đảng, lời Bác, cùng Anh hùng Trần Văn Thọ vận động thành lập Chi bộ Trung Thầu - Chi bộ đảng đầu tiên ở vùng đất ngã ba biên giới Việt Nam, Lào và Trung Quốc. Từ đây người Hà Nhì dần tiếp cận được với những điều mới mẻ. Những lớp học xóa mù chữ được thành lập. Những tiếng đánh vần đồng thanh đã vang lên ở ngã ba biên giới. Rồi các chiến sĩ biên phòng cùng thầy giáo vận động bà con xóa bỏ những hủ tục. Đặc biệt là phá bỏ cây thuốc phiện và vận động nhân dân cai nghiện.
Giai đoạn đó biết bao cuộc họp bản, họp dân được triển khai nhằm tuyên truyền cho bà con hiểu được tác hại của thuốc phiện. “Nhiều cụ già nghiện thuốc phiện rất nặng, cán bộ đến vận động nhiều lần họ mới dần hiểu ra và tình nguyện ra trung tâm xã cai nghiện. Suốt hai thập kỉ, người Hà Nhì phải kiên trì lắm mới xóa được cây thuốc phiện. Người nghiện trong bản cũng không còn. Có được thành quả đó là nhờ sự giúp đỡ tận tình của các chiến sĩ biên phòng và thầy cô giáo”, ông Xinh cho biết.
Xã Sín Thầu được thành lập mà ông Xinh có vinh dự là Bí thư Đảng ủy đầu tiên. Khi đó cuộc sống bà con còn nghèo lắm. Cái đói, cái nghèo còn hiện hữu trên từng nếp nhà. Với tư cách là cán bộ xã, ông đã luôn đi đầu trong việc phát triển kinh tế. Từ việc phát triển chăn nuôi trâu, bò, trồng lúa nước… cán bộ xã đứng ra làm trước và bà con dần theo sau. Trải qua bao mùa kiên trì vận động nhân phát triển kinh tế, nên cuộc sống trong mỗi gia đình đã có sự đổi thay trông thấy. Giờ đây bà con người Hà Nhì canh tác lúa nước đã thuần thục. Theo đó số hộ nghèo cũng giảm đi nhanh chóng. Từ việc toàn xã có trên 80% hộ nghèo, nay giảm xuống còn trên 30%. Mừng hơn cả là ở mỗi nếp nhà đã có sự thay đổi từ nếp nghĩ, cách làm đã tiến bộ hơn. Bà con đồng lòng xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc và phấn đấu sớm đưa Sín Thầu cán đích xã nông thôn mới.
 |
Nhiều nét văn hóa truyền thống luôn được đồng bào các dân tộc ở Sín Thầu gìn giữ. |
Sín Thấu có 250 hộ với trên 1.500 nhân khẩu ở các bản như A Pa Chải, Tá Miếu, Tả Khố Khừ, Tả Ko Ki, Pờ Nhừ Khồ… 100% các cháu học sinh đến tuổi đi học được đến trường. Ông Pờ Chinh Phạ - Chủ tịch UBND xã Sín Thầu không giấu được niềm vui khi thông báo về tình hình của địa phương. Nhờ sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, với nhiều chính sách thiết thực, xã Sín Thầu đã có nhiều khởi sắc. Ông tự hào là Sín Thầu đã thực hiện được 6 không “xã không có người nghiện ma túy, không chặt phá rừng làm nương, không có người du canh du cư, không xuất cảnh trái phép, không sinh con thứ ba, không theo tà đạo, tôn giáo lạ...”. Niềm tin với Đảng, phẩm chất cao đẹp và tinh thần cống hiến, dấn thân của người đảng viên cùng sự đoàn kết của những người có uy tín nơi biên cương Mường Nhé luôn là ngọn lửa dẫn đường cho người Hà Nhì vượt qua khó khăn để xây dựng và bảo vệ biên cương vững mạnh.
Ông Pờ Chinh Phạ chia sẻ: Những năm qua, xã Sín Thầu thường xuyên duy trì hoạt động 2 mô hình, 14 tổ chức quần chúng bảo vệ an ninh trật tự ở cơ sở theo hướng tự phòng, tự quản, tự bảo vệ, tự hòa giải. Ngoài ra, xây dựng và sử dụng hiệu quả nhiều mô hình, tổ chức quần chúng làm công tác bảo vệ an ninh trật tự, tiêu biểu là hoạt động hiệu quả của 6 tổ tự quản đường biên, mốc giới như: Xây dựng mô hình “Tự quản về an ninh, trật tự” tại tất cả 7 bản với 48 thành viên; lắp khoảng 18 camera giám sát dọc tuyến quốc lộ qua địa bàn xã (từ bản Tả Sú Lình đến bản Tá Miếu khoảng 25km) và các địa điểm phù hợp tại các bản trong công tác đảm bảo an ninh trật tự.
Những nông dân “dám nghĩ dám làm” nơi vùng đất khó
Đến xã Sín Thầu một điều dễ nhận thấy là sự hiếu khách của bà con người Hà Nhì nơi đây. Hầu hết các hộ dân sống ở 7 bản đều là người Hà Nhì. Đây cũng là địa phương gìn giữ được nét đẹp văn hóa của người dân tộc bản địa. Vào thăm bất cứ một gia đình nào nơi đây đều được bà con rộng cửa đón khách. Người Hà Nhì sinh ít con, nên họ có điều kiện chăm sóc tốt cho gia đình. Hầu hết các bà, các mẹ đều tâm niệm luôn truyền dạy nghề truyền thống là làm thổ cẩm cho thế hệ sau.
Từ trang phục đến những vật dụng sử dụng thường ngày được các cô gái người Hà Nhì tự làm và tự thêu. Vào thăm gia đình chị Khoàng Xe Khoa, ở bản Pờ Nhù Khò mới cảm nhận được sự khéo léo của phụ nữ nơi đây. Ngoài ngày mùa bận rộn, chị Khoa lại miệt mài bên khung thêu để tạo ra những chiếc túi xách tay, chiếc khăn đội đầu… mang đậm bản sắc của người Hà Nhì. Khoa chia sẻ: “Nền văn hóa người Hà Nhì đã ăn sâu vào tiềm thức của mỗi cô gái nơi đây. Dù bây giờ, hàng hóa quần áo, giày dép bán rất nhiều, nhưng chị em người Hà Nhì vẫn thích mặc bộ quần áo truyền thống của dân tộc”.
 |
Phụ nữ dân tộc Hà Nhì ở xã Sín Thầu trong trang phục truyền thống. |
Giữ gìn bản sắc dân tộc và tập trung phát triển kinh tế là mục tiêu chung của các hộ gia đình nơi đây. Đến Sín Thầu lần này chúng tôi còn có may mắn gặp ông Sừng Sừng Khai – nguyên chủ tịch xã Sín Thầu. Ông Khai là người mạnh dạn phát triển kinh tế và vận động nhân dân làm theo. Ngay từ đầu những năm 2000, ông Khai đã mạnh dạn mua 10 con bò về nuôi. Ngày đó rừng Sín Thầu rộng bát ngát. Đây là điều kiện lý tưởng để bà con phát triển chăn nuôi gia súc. Từ vài con bò giống ban đầu, sau chục năm nhà ông Khai có cả trăm con bò. “Khi đường mở vào trung tâm xã cũng là lúc, tôi bán được trâu bò. Từ đây bà con thấy được hiệu quả của việc chăn nuôi nên họ làm theo. Nhà nào thiếu vốn, tôi hỗ trợ vốn, giống bò cho bà con. Nhờ vậy mà có những lúc đàn trâu bò của toàn xã lên trên nghìn con”, ông Khai chia sẻ.
Hành trình vươn lên của các hộ dân ở xã Sín Thầu đã diễn ra từ nhiều năm nay. Thay vì nhận gạo cứu trợ của Nhà nước, bà con nhân dân ở các bản chủ động khai hoang ruộng nước, đưa giống lúa mới vào sản xuất. Lên Sín Thầu lần này tôi có may mắn gặp ông Chang Vãng Sinh ở bản Tá Miếu. Ông Sinh được coi là vua bò nơi ngã ba biên giới. Ông Sinh lớn lên ở xã Sín Thầu, cách đây 20 năm, ông đã phát triển đàn bò từ 8 con bò giống ban đầu. Do Tá Miếu ở giáp biên, nên bán trâu, bò rất có giá. Nhận thấy tiềm năng của việc chăn nuôi, suốt những năm qua, ông Sinh đã mạnh dạn nhân đàn bò lên gấp nhiều lần. Có những lúc ông Sinh có tới 200 con trâu, bò. Theo chia sẻ của ông Sinh, nuôi bò ở đây rất nhàn. Ngày thả chúng vào rừng. Tối chúng tự về, mình chỉ việc phòng tiêm phòng bệnh tật cho chúng là được.
 |
Cánh đồng lúa ở xã Sín Thầu. |
Chia tay Sín Thầu, chúng tôi còn được nghe nhiều câu chuyện học hành và phát triển kinh tế do người dân nơi đây mạnh dạn thay đổi. Bà con người Hà Nhì đã biết nỗ lực, đoàn kết vươn lên trong cuộc sống. Họ như những cột mốc sống được trao truyền, tiếp nối, góp sức bảo vệ bình yên miền biên cương của Tổ quốc. Nhờ sự nỗ lực không ngừng của cấp ủy, chính quyền và nhân dân các dân tộc, đặc biệt là bà con người Hà Nhì, Sín Thầu từ một xã nghèo khó, nay đã viết lên trang sử mới ở nơi ngã ba biên giới.
