Khó khăn bủa vây doanh nghiệp
Theo thông tin tại Hội thảo “Tăng cường khả năng tiếp cận và hấp thụ vốn của khu vực DN: Khó khăn, thách thức và quyết tâm” do Ngân hàng Nhà nước (NHNN) tổ chức hôm qua (22/8), đến cuối tháng 7, tăng trưởng tín dụng mới đạt khoảng 4,3%, giảm đáng kể so với cùng thời điểm năm 2022 (9,54%). Điều này cho thấy khả năng hấp thụ vốn tín dụng của DN đang rất hạn chế.
Theo Phó Thống đốc NHNN Đào Minh Tú, NH sống được là nhờ tín dụng, huy động vào thì phải cho vay ra, nhưng hiện các NH cũng đang “tồn kho”. “Với các DN, có thể hạ giá bán, chấp nhận lỗ nhưng với NH thì không thể. Hoạt động NH phải lành mạnh, có thể lãi nhiều, lãi ít nhưng không thể lỗ vì liên quan đển cả hệ thống” - Phó Thống đốc NHNN phân tích.
Cũng theo Phó Thống đốc Đào Minh Tú, nếu “mở” điều kiện tăng trưởng tín dụng thì nợ xấu tăng lên, khiến “cục máu đông” nợ xấu vừa mới tạm thời được xử lý lại quay trở lại. “Nếu nợ xấu tăng, chúng ta lại rơi vào vòng luẩn quẩn, tạo ra ách tắc vốn cho nền kinh tế” - ông lo lắng và nhận định “các NH hiện đang đứng giữa 2 dòng nước, vừa phải bảo đảm an toàn nợ xấu, vừa phải tăng trưởng, chia sẻ, đồng hành, hỗ trợ DN”.
Theo TS. Nguyễn Minh Thảo, Trưởng Ban Nghiên cứu Môi trường Kinh doanh (MTKD) và Năng lực cạnh tranh, Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế TW (CIEM), tình hình phát triển DN đang có xu hướng ngược khi tỷ lệ DN thành lập mới/DN tạm ngừng hoạt động 6 tháng đầu năm 2023 chỉ là 0,8 (trong khi các năm tỷ lệ này thường cao hơn từ 2 - 4 lần).
Bà Thảo cho rằng, khó khăn đang bủa vây DN từ môi trường bên ngoài đến rào cản bên trong. Trong đó, các rào cản bên trong được chỉ ra là: Thể chế MTKD ngày càng nặng nề hơn (cả quy định pháp lý và thực thi); Tâm lý sợ sai trong thực thi làm xói mòn những nỗ lực và niềm tin của DN; Khó khăn về tài chính (thiếu vốn và gánh nặng chi phí, cả chi phí sản xuất, kinh doanh và chi phí tuân thủ quy định pháp luật) cản trở khả năng phục hồi của DN… Ngoài ra, một số gói hỗ trợ của Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế chưa hiệu quả, cầu trong nước suy giảm, năng lực cạnh tranh của DN trong nước còn hạn chế…
Nhìn tổng thể, chuyên gia Nguyễn Minh Thảo cho rằng DN đang phải đối mặt với rào cản tài chính từ nhiều phía. Đó là: Lãi suất cao; Gói hỗ trợ lãi suất 2% không hiệu quả; Các kênh huy động vốn khác (thị trường chứng khoán, thị trường trái phiếu DN…) khó khăn; Đặc biệt, DN rất khó tiếp cận được vốn từ các quỹ phát triển DN nhỏ và vừa, Quỹ bảo lãnh tín dụng DN nhỏ và vừa…
Cần đồng bộ và tăng cường thực thi chính sách
Bà Phạm Thị Ngọc Thủy - Giám đốc điều hành Văn phòng Ban Nghiên cứu Phát triển kinh tế tư nhân, Hội đồng Tư vấn cải cách thủ tục hành chính của Thủ tướng Chính phủ chia sẻ, khảo sát của cơ quan này cho thấy khố khăn lớn nhất của DN hiện nay là dòng tiền, đặc biệt vấn đề hoàn thuế VAT. “Theo chúng tôi được biết, hiện còn khoảng 6.100 tỷ đồng của DN gỗ chưa được hoàn nhưng báo cáo của Bộ Tài chính thì con số đó còn rất ít” - bà Thủy băn khoăn.
TS. Nguyễn Đình Cung - nguyên Viện trưởng CIEM quả quyết, khi nền kinh tế khó khăn suy giảm thì đầu tiên là phải nghĩ đến việc cải cách MTKD và hỗ trợ DN. Đồng tình với nhận định này, ông Đậu Anh Tuấn - Phó Tổng Thư ký Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) lưu ý, mục tiêu của Chính phủ là giảm chi phí, tháo gỡ khó khăn cho DN, nhưng “giảm đâu chưa rõ”, trong khi có chính sách làm tăng chi phí DN. Hay như vấn đề hoàn thuế VAT, hiện có DN còn đọng hàng chục tỷ, thậm chí hàng trăm tỷ chưa được hoàn.
Theo Phó Tổng Thư ký VCCI, vấn đề quan trọng nhất hiện nay là đồng bộ chính sách và tăng cường thực thi chính sách. “Khó khăn nhất của DN là chính sách “không biết thế nào”, trong khi từ chính sách đến thực thi vẫn là khoảng cách. Động lực bộ máy thực thi cũng đang có vấn đề, DN cứ quay vòng không biết ai giải quyết. Không chỉ DN trong nước mà cả DN FDI đều phản ánh như vậy” - Phó Tổng Thư ký VCCI thông tin.
Chia sẻ về chính sách tài khóa, TS. Nguyễn Như Quỳnh - Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách tài chính, Bộ Tài chính cho biết, trong thời gian qua, Bộ Tài chính đã tham mua, ban hành nhiều chính sách hỗ trợ DN và phục hồi nền kinh tế với số tiền thuế miễn giảm, giãn hoãn lên tới hàng trăm nghìn tỷ đồng. Ông Quỳnh cũng chia sẻ áp lực năm nay khi thu ngân sách dự kiến sẽ rất khó khăn, trong khi chi ngân sách lớn…