Tạo “cú huých” mới phát huy các tiềm năng, lợi thế của TP HCM
Theo Tờ trình về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội (QH) về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP HCM, việc xây dựng các cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội nhằm tạo cơ sở pháp lý hữu hiệu để phát huy tiềm năng, lợi thế, tạo đột phá, giải quyết các “điểm nghẽn”, “nút thắt” về phát triển kinh tế - xã hội của TP, góp phần xây dựng và phát triển TP HCM đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 như mục tiêu đã đặt ra tại Nghị quyết số 24-NQ/TW, Nghị quyết số 31-NQ/TW của Bộ Chính trị và Nghị quyết số 81/2023/QH15 của QH.
Theo Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng, trong số những nghị quyết thí điểm cơ chế chính sách đặc thù cho các địa phương thì đây là nghị quyết có phạm vi và quy mô lớn nhất, phức tạp nhất, đòi hỏi cao nhất để bảo đảm giải quyết được các điểm ách tắc, các “điểm nghẽn” đang làm cản trở phát triển của TP hiện nay, tạo được các động lực mới, “cú huých” mới để phát huy được hết các tiềm năng, lợi thế cho TP, tạo bứt phá cho thời gian tới.
Dự thảo Nghị quyết có 2 loại chính sách với tổng cộng 44 nội dung cụ thể, bao gồm các chính sách đã được quy định tại Nghị quyết số 54/2017/QH14, các Nghị quyết về cơ chế đặc thù áp dụng cho các địa phương khác và đang quy định tại các dự thảo Luật trình QH. Các chính sách mới lần đầu được quy định với 4 nhóm vấn đề đầu tư; tài chính - ngân sách; quản lý đất đai, quy hoạch; tổ chức bộ máy.
Tại dự thảo Nghị quyết, về quản lý đầu tư, Chính phủ trình QH cho phép TP HCM áp dụng thí điểm mô hình phát triển đô thị theo định hướng phát triển giao thông (TOD - Transit Oriented Development). Đây là mô hình lấy định hướng phát triển giao thông công cộng làm cơ sở cho quy hoạch, phát triển đô thị nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng đất, công trình công cộng, giảm ùn tắc giao thông và ô nhiễm môi trường.
Dự thảo cũng quy định các điều kiện để TP tổ chức đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án có sử dụng đất; quy định mở rộng lĩnh vực được áp dụng đầu tư theo phương thức đối tác công - tư đối với các dự án đầu tư trong lĩnh vực thể thao, công nghiệp văn hóa, bảo tàng, di tích và di sản văn hóa; quy định TP được thực hiện dự án đầu tư theo hợp đồng BT; quyết định sử dụng vốn ngân sách TP và bố trí vốn chuẩn bị đầu tư, dự toán ngân sách hàng năm để thanh toán cho nhà đầu tư căn cứ giá trị, tiến độ quy định trong hợp đồng BT.
Bên cạnh đó, quy định HĐND TP quyết định dự toán, phân bổ ngân sách TP bảo đảm phù hợp với các định hướng cơ cấu lại ngân sách, phát triển kinh tế - xã hội và các lĩnh vực quan trọng theo quy định của QH và Chính phủ; quy định TP được tăng tổng mức dư nợ vay không vượt quá 120% số thu ngân sách TP được hưởng theo phân cấp…
Gắn trách nhiệm trong thực hiện, bảo đảm hiệu quả, tiết kiệm
Cho ý kiến tại phiên họp, Trưởng Ban Công tác đại biểu Nguyễn Thị Thanh nhấn mạnh, TP HCM là đầu tàu kinh tế của cả nước. Mấy năm qua, do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19 và suy thoái kinh tế toàn cầu khiến TP bị ảnh hưởng nặng nề, ảnh hưởng chung đến tình hình kinh tế của cả nước.
Do đó, Trưởng Ban Công tác đại biểu cho rằng cần thiết ban hành Nghị quyết của QH về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP HCM thay thế Nghị quyết số 54/2017/QH14. Với quan điểm cần mạnh dạn thí điểm thật đủ mạnh để giúp TP HCM bứt phá đi lên, Trưởng Ban Công tác đại biểu ủng hộ các nội dung của dự thảo Nghị quyết và các nội dung của báo cáo thẩm tra.
Chủ tịch QH Vương Đình Huệ nêu rõ, về mặt nguyên tắc, đã thí điểm khác với luật phải xác định rõ không gian, thời gian, địa điểm cụ thể để không áp dụng tùy tiện mà có quản lý, có kiểm soát. Về một số nội dung cụ thể, Chủ tịch QH bày tỏ đồng tình đối với đề xuất áp dụng hợp đồng BOT để xây dựng nâng cấp, mở rộng đường bộ hiện hữu. Đồng thời, Chủ tịch QH đề nghị Chính phủ và cơ quan thẩm tra nghiên cứu để có thêm quy định mang tính chất như “van khóa”, bảo đảm hài hòa lợi ích của Nhà nước, người dân và chủ đầu tư.
Chủ tịch QH cũng đề nghị TP HCM tính toán kỹ phương án tài chính và các cơ chế chính sách kèm theo để bảo đảm hài hòa và hợp lý trong quá trình tổ chức và triển khai. Đối với đề xuất được thực hiện đầu tư theo hợp đồng BT, Chủ tịch QH đề nghị có tính toán kỹ thêm về cách thức thực hiện hợp đồng BT bảo đảm phù hợp với thực tiễn.
Về chi thu nhập tăng thêm, Chủ tịch QH gợi ý cần có cách viết chặt chẽ như trong Nghị quyết 76/2022/QH15 - Nghị quyết Kỳ họp thứ 4, QH khóa XV; trong đó nêu rõ, việc chi thu nhập tăng thêm thực hiện như Nghị quyết 54/2017/QH14 nhưng cần tính toán cân đối để không vượt tổng mức 0,8 quỹ lương cơ bản như Nghị quyết số 27-NQ/TW của Trung ương.
Ngoài ra, tại phiên họp, các ý kiến trong UBTVQH đề nghị tiếp tục rà soát để thể chế hóa đầy đủ các chủ trương của Đảng; rà soát tổng thể từng chính sách để bảo đảm có trọng tâm, trọng điểm, thực sự cần thiết, khả thi, không chỉ để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc hiện tại mà cần có đột phá vượt trội, khơi thông nguồn lực, kiến tạo để phát triển, có tính lan tỏa, tác dụng sâu không chỉ đối với TP mà còn cho cả vùng, cả nước.
UBTVQH cũng lưu ý với từng chính sách phải có điều kiện để được thực hiện, gắn trách nhiệm cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan, bảo đảm hiệu quả, tiết kiệm, chống lãng phí, tiêu cực, không để xảy ra thất thoát, lãng phí, bảo đảm lợi ích chính đáng của người dân, hài hòa lợi ích của Nhà nước và của nhà đầu tư; rà soát để bảo đảm các chính sách không trái với Hiến pháp, phù hợp với các cam kết quốc tế, bảo đảm an ninh, quốc phòng, ổn định trật tự xã hội và đời sống nhân dân.
