Trình bày báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Pháp lệnh tại phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của QH Lê Thị Nga cho biết, về bổ sung Báo cáo đánh giá tác động của các chính sách trong dự án Pháp lệnh, thực hiện ý kiến chỉ đạo của UBTVQH, Tòa án nhân dân tối cao (TANDTC) đã phối hợp với Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội khẩn trương xây dựng Báo cáo đánh giá tác động của các chính sách trong dự án Pháp lệnh về tác động xã hội, kinh tế, thủ tục hành chính và tác động về giới; đồng thời đánh giá thực trạng các cơ sở cai nghiện hiện nay.
Theo báo cáo, có một số cơ sở cai nghiện đã xây dựng lâu năm, thiết kế không đồng bộ, xuống cấp, chưa hình thành các khu cai nghiện riêng biệt, độc lập, có tính đặc thù cho người chưa thành niên cai nghiện ma túy.
Để khắc phục khó khăn này, hiện nay, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đang rà soát, xây dựng kế hoạch đầu tư, nâng cấp cơ sở cai nghiện ma túy; nghiên cứu trình Chính phủ Chương trình tăng cường quản lý người sử dụng trái phép chất ma túy, người nghiện ma túy và cai nghiện ma túy đến năm 2025; hoàn thiện và ban hành định mức kinh tế - kỹ thuật dịch vụ cai nghiện tại cơ sở cai nghiện ma túy công lập, từng bước đáp ứng yêu cầu cai nghiện ma túy nói chung, đối với người từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi nói riêng và bảo đảm tính khả thi của Pháp lệnh trong thực tiễn.
Về phạm vi điều chỉnh, tiếp thu ý kiến của UBTVQH, Thường trực Ủy ban Tư pháp đã rà soát, chỉnh lý Điều 1 dự thảo Pháp lệnh, làm rõ phạm vi điều chỉnh, bảo đảm tính đầy đủ, bao quát. Theo đó, Pháp lệnh này quy định trình tự, thủ tục Tòa án nhân dân xem xét, quyết định việc đưa người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi vào cơ sở cai nghiện bắt buộc; trình tự, thủ tục xem xét, quyết định việc hoãn, miễn chấp hành, tạm đình chỉ hoặc miễn chấp hành thời gian còn lại trong quyết định đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc; khiếu nại, kiến nghị, kháng nghị và giải quyết khiếu nại, kiến nghị, kháng nghị trong việc đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc.
Có ý kiến đề nghị Pháp lệnh này phải thể hiện rõ tính đặc thù của đối tượng điều chỉnh là người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi, tiếp thu ý kiến của UBTVQH, Thường trực Ủy ban Tư pháp đã chỉnh lý tại các điều 2, 10, 13, 16, 18, 21, 27, 39, 40... để thể hiện sâu sắc hơn tính đặc thù về đối tượng điều chỉnh của Pháp lệnh này.
Cụ thể là bổ sung nguyên tắc việc xem xét, quyết định đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc phải bảo đảm lợi ích tốt nhất của người bị đề nghị; bảo đảm thủ tục thân thiện, phù hợp với tâm lý, giới, lứa tuổi, mức độ trưởng thành, khả năng nhận thức của người bị đề nghị (Điều 2).
Bổ sung quy định Thẩm phán được phân công phải là người có hiểu biết cần thiết về tâm lý học, khoa học giáo dục đối với người dưới 18 tuổi (Điều 10); mời chuyên gia y tế, tâm lý, giáo dục, xã hội học, đại diện của Nhà trường, đại diện Ủy ban nhân dân, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã và các tổ chức thành viên của Mặt trận để trình bày về những vấn đề có liên quan (Điều 18).
Phiên họp xem xét, quyết định đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc được tổ chức thân thiện; phòng họp được bố trí thân thiện, an toàn; trong phiên họp, cha mẹ, người giám hộ hoặc người đại diện hợp pháp hỗ trợ người bị đề nghị (Điều 21); người bị đề nghị được hoãn chấp hành quyết định đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc để tham dự kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông hoặc thi tốt nghiệp trong các cơ sở giáo dục nghề nghiệp (Điều 27)…
Về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và bảo đảm quyền nghiên cứu hồ sơ, tài liệu của Viện kiểm sát (Điều 4), tiếp thu ý kiến của UBTVQH, căn cứ Hiến pháp năm 2013, Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân năm 2014 và tham khảo kết quả 08 năm thực hiện Pháp lệnh số 09, Thường trực Ủy ban Tư pháp đã thống nhất với TANDTC, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao chỉnh lý khoản 1 Điều 4 dự thảo Pháp lệnh như sau: “Viện kiểm sát nhân dân kiểm sát tính hợp pháp của các hành vi, quyết định của Tòa án, cơ quan, tổ chức, cá nhân trong việc xem xét, quyết định đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc theo quy định của Pháp lệnh này”.
“Như vậy, Viện kiểm sát nhân dân thực hiện thẩm quyền kiểm sát cả trình tự, thủ tục, thẩm quyền và nội dung theo quy định của Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân và Pháp lệnh này”, bà Nga cho hay…
Tại phiên họp, với 100% Ủy viên UBTVQH tham gia biểu quyết tán thành, UBTVQH đã thông qua thông dự thảo Pháp lệnh Trình tự, thủ tục Tòa án nhân dân xem xét, quyết định việc đưa người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi vào cơ sở cai nghiện bắt buộc.
