-Thưa Thứ trưởng, xin ông cho biết mục đích, ý nghĩa của Hội nghị tư pháp các tỉnh có chung đường biên giới Việt Nam – Trung Quốc lần thứ nhất?
Quan hệ hợp tác trong lĩnh vực pháp luật và tư pháp giữa hai nước Việt Nam – Trung Quốc bắt đầu được thực hiện trên cơ sở Nghị định thư hợp tác giữa Bộ Tư pháp CHXHCN Việt Nam và Bộ Tư pháp CHND Trung Hoa (ký năm 1997), tuy nhiên, trong giai đoạn 1997-2022, các hoạt động hợp tác chủ yếu là các hoạt động trao đổi đoàn.
Quan hệ hợp tác trong lĩnh vực pháp luật và tư pháp thực sự mở rộng và phát triển kể từ năm 2022, khi Bộ Tư pháp Việt Nam và Bộ Tư pháp Trung Quốc ký kết Bản Ghi nhớ hợp tác nhân chuyến thăm chính thức Trung Quốc của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng từ ngày 31/10-01/11/2022.
Hợp tác về pháp luật và tư pháp giữa hai Bên thời gian qua đã đạt được nhiều kết quả tích cực từ cấp Trung ương đến địa phương. Chính từ những kết quả đó mà nội dung hợp tác pháp luật và tư pháp đã được Lãnh đạo cao nhất của hai nước nhất trí, ghi nhận trong các Tuyên bố chung Việt Nam - Trung Quốc thời gian qua, đặc biệt gần đây nhất là Tuyên bố chung năm 2025 nhân chuyến thăm cấp Nhà nước tới Việt Nam của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Trung Quốc Tập Cận Bình vào tháng 4 vừa qua. Theo đó, nội dung hợp tác pháp luật và tư pháp đã được nêu đậm nét: “Tăng cường hợp tác trong lĩnh vực pháp luật và tư pháp giữa hai nước, thực hiện tốt Bản Ghi nhớ hợp tác giữa Bộ Tư pháp hai nước, tổ chức hội nghị giữa các cơ quan hành chính tư pháp các tỉnh có chung đường biên giới hai nước lần thứ nhất trong năm nay, không ngừng hoàn thiện cơ chế hỗ trợ tư pháp, tăng cường học hỏi, giao lưu kinh nghiệm xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa”.
 |
Hội nghị Tư pháp các tỉnh có chung đường biên giới Việt Nam - Trung Quốc là hoạt động cụ thể hoá định hướng hợp tác pháp luật và tư pháp nêu trong Tuyên bố chung Việt Nam -Trung Quốc năm 2025 và càng có ý nghĩa hơn trong bối cảnh năm 2025 là năm kỷ niệm 75 năm ngày thiết lập quan hệ ngoại giao giữa hai nhà nước Việt Nam - Trung Quốc (18/01/1950 – 18/01/2025) và cũng là Năm giao lưu Nhân văn Việt-Trung 2025, với kỳ vọng là một năm hợp tác sôi động, thiết thực, hiệu quả, góp phần làm phong phú và thực chất nội hàm Cộng đồng chia sẻ tương lai có ý nghĩa chiến lược Việt Nam - Trung Quốc.
- Thứ trưởng đánh giá như thế nào về kết quả Hội nghị?
Hội nghị đã được hai đồng chí Bộ trưởng Tư pháp của hai nước quan tâm, chỉ đạo sâu sát. Đồng chí Hạ Vinh, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Trung Quốc và đồng chí Nguyễn Hải Ninh, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Việt Nam đã chủ trì và có bài phát biểu định hướng quan trọng.
Các phiên thảo luận rất chuyên sâu, có trọng tâm, trọng điểm, hướng tới các vấn đề mà hai bên cùng quan tâm, bao gồm chuyên đề về công tác luật sư, hoà giải, hợp tác quốc tế và tương trợ tư pháp về dân sự, thương mai, đào tạo nhân lực pháp lý… Ngoài việc chia sẻ kinh nghiệm thực tế ở quốc gia, địa phương mình, các đại biểu còn đưa ra những gợi mở, đề xuất những nội dung mà hai bên có thể tăng cường hợp tác, học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau.
 |
Toàn cảnh Hội nghị |
Đặc biệt, Hội nghị đã chứng kiến lễ ký kết 04 thoả thuận hợp tác giữa 4 cặp Sở Tư pháp; Thoả thuận hợp tác giữa Trường Đại học Luật Hà Nội và Đại học dân tộc Choang, Quảng Tây. Các thoả thuận này hứa hẹn góp phần tăng cường hiểu biết, tạo môi trường thuận lợi cho việc triển khai các công tác tư pháp tại khu vực biên giới Việt Nam - Trung Quốc, thiết thực đảm bảo trật tự, an toàn xã hội, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người dân ở vùng biên giới hai nước trong làm ăn, sinh sống ổn định, đồng thời triển khai thực hiện nhiệm vụ chính trị của Bộ, ngành Tư pháp hai nước.
-Sau thành công của Hội nghị lần thứ nhất, Bộ Tư pháp 2 nước cũng như các địa phương có chung đường biên giới cần triển khai các công việc gì tiếp theo, thưa Thứ trưởng?
Tại Hội nghị, các địa phương vùng biên giới Việt Nam - Trung Quốc nói riêng, các đơn vị chức năng của Bộ Tư pháp hai nước đã có những đề xuất cụ thể, khả thi, thực chất, tăng cường cơ chế hợp tác giữa tư pháp địa phương.
Trên cơ sở những đề xuất đó, sau Hội nghị này, các đơn vị tại Bộ Tư pháp hai nước cần sớm xây dựng, ban hành và tổ chức thực hiện tốt Chương trình, Kế hoạch nhằm cụ thể hóa các vấn đề đã thống nhất tại Hội nghị, trong đó có phân công nhiệm cụ thể với tinh thần 06 rõ: “rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm, rõ thời gian, rõ kết quả và rõ điều kiện đảm bảo”; thường xuyên rà soát, kiểm đếm công việc để hành động với những kết quả cụ thể.
Hai Bộ Tư pháp có thể phối hợp rà soát, đánh giá sự hài hòa của của pháp luật thương mại giữa Trung Quốc, Việt Nam và các nước ASEAN, từ đó căn cứ vào thông lệ thương mại quốc tế để cùng đề xuất, kiến nghị thực hiện những giải pháp hoàn thiện thể chế của mỗi nước để thúc đẩy sự phát triển hiệu quả hoạt động thương mại xuyên biên giới giữa Việt Nam Trung Quốc và các nước ASEAN, từ đó góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế ở khu vực.
Chỉ đạo xây dựng mô hình tổ chức hoạt động hòa giải, trọng tài để giải quyết các tranh chấp dân sự, kinh tế, thương mại ở các vùng biên giới. Từ đó, hai Bộ Tư pháp sẽ đánh giá tính hiệu quả và tổ chức nhân rộng ở các địa phương biên giới hai nước nhằm tạo ra sự chuyển biến vững chắc trong việc sử dụng các cơ chế giải quyết thuận lợi, tiết kiệm, hiệu quả trong bảo đảm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, doanh nghiệp hai nước, góp phần xây dựng khu vực biên giới và quan hệ hai nước hữu nghị, hợp tác cùng phát triển thịnh vượng.
Hai Bộ tư pháp có thể phối hợp nghiên cứu về khung pháp luật, điều chỉnh việc xây dựng và vận hành, sử dụng nền tảng dữ liệu lớn về pháp luật xuyên biên giới, đa ngôn ngữ cũng như việc xây dựng, quản lý và sử dụng AI pháp luật để tăng cường hiệu quả phổ biến, thực thi pháp luật, phục vụ giao lưu dân sự của nhân dân ở khu vực biên giới và hoạt động thương mại xuyên biên giới để phục vụ người dân và doanh nghiệp hai nước trên cơ sở bảo đảm chủ quyền và lợi ích của mỗi nước và nguyên tắc bình đẳng, đồng thuận và cùng phát triển.
Bộ Tư pháp hai nước nhất trí giao cho các đơn vị liên quan nghiên cứu, tổng hợp những vấn đề đặt ra mà chúng ta đã bàn thảo và nhất là những tham luận hết sức chất lượng của các chuyên gia là diễn giả trong Hội nghị để xác định những vấn đề cần ưu tiên đưa vào dự kiến nội dung hợp tác giữa hai Bộ Tư pháp trong thời gian tới.
-Trân trọng cám ơn Thứ trưởng!
Bình An - Nhật Hồng (Thực hiện)
