Thuốc lá thế hệ mới đã cấm, sao vẫn định thu thuế?

Đã cấm thì không thể đánh thuế

Trong phiên thảo luận tại Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách mới đây về Dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB), vấn đề thuế với thuốc lá thế hệ mới như thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng tiếp tục gây ra nhiều tranh cãi.

Đại biểu Quốc hội Đỗ Thị Lan - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội, đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Ninh thống nhất với quy định chỉ áp dụng thuế TTĐB với thuốc lá điếu, xì gà và các chế phẩm từ cây thuốc lá như quy định hiện hành. Tuy nhiên, bà đề nghị loại bỏ hoàn toàn các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới ra khỏi diện chịu thuế tiêu thụ đặc biệt.

Theo bà Lan, hiện Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 173/2024/QH15, trong đó nghiêm cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, vận chuyển và sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng từ năm 2025. Điều này thể hiện rõ quan điểm và quyết tâm của Nhà nước trong việc ngăn chặn tác hại mà các sản phẩm thuốc lá mới gây ra đối với sức khỏe người dân, đặc biệt là giới trẻ.

Bên cạnh đó, bà nhấn mạnh rằng Luật Phòng chống tác hại thuốc lá và Luật Thuế TTĐB hiện nay chưa có bất kỳ điều khoản nào đề cập đến thuốc lá mới.

Do đó, việc giữ Điều 12 Dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt về việc: "Giao Chính phủ quy định việc áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt cụ thể đối với từng loại sản phẩm thuốc lá mới trong trường hợp được phép nhập khẩu, sản xuất, kinh doanh tại Việt Nam", là không phù hợp với chủ trương của Đảng về chăm sóc sức khoẻ nhân dân; không phù hợp với nguyên tắc xây dựng, ban hành văn bản pháp luật được quy định tại Luật ban hành các văn bản quy phạm pháp luật và không thống nhất với quy định cấm thuốc lá điện tử thuốc lá nung nóng đã quy định tại Nghị quyết số 173/2024/QH15 của Quốc hội.

Về việc bổ sung phương pháp tính thuế tuyệt đối đối với thuốc lá, đại biểu Đỗ Thị Lan thống nhất phương pháp tính thuế tuyệt đối đối với thuốc lá và lộ trình tăng thuế theo phương án 2 của dự thảo Luật, vì các lý do đã được phân tích trong Báo cáo của Ủy ban Kinh tế và Ngân sách.

“Để thống nhất trong hệ thống pháp luật về thuốc lá và tạo cơ sở pháp lý về phòng chống tác hại của thuốc lá, đầu tư kinh doanh, xuất nhập khẩu thuốc lá, quy định về thuế đối với thuốc lá và giải quyết các vấn đề liên quan đến thuốc lá, đề nghị Quốc hội, Chính phủ sớm sửa đổi Luật Phòng chống tác hại của thuốc lá” - đại biểu Đỗ Thị Lan nêu ý kiến.

Liên quan đến quy định về thuế tiêu thụ đặc biệt cho thuốc lá mới (thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng) nêu trong dự án luật, Bộ Y tế cũng đề nghị bỏ quy định tại Điều 12 Dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt. Bộ Y tế cho rằng, Luật Phòng chống tác hại thuốc lá hiện nay chưa quy định cụ thể về các sản phẩm thuốc lá mới, bao gồm thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng, vì thế việc đưa các sản phẩm này vào diện chịu thuế là không phù hợp khi chưa có cơ sở pháp lý rõ ràng.

Ngoài ra, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan cũng lưu ý rằng, Khoản 3 Điều 2 của Dự thảo Luật về việc Chính phủ được quyền bổ sung đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt trong các trường hợp cần thiết cũng là quy định thừa, thậm chí gây hiểu lầm về việc cho phép lưu hành các sản phẩm vốn đang bị cấm.

Giới trẻ đang “ngấm” thuốc lá mới một cách đáng báo động

Chỉ trong 2 năm, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử ở nhóm thanh thiếu niên đã tăng gấp đôi. (Ảnh: Thanh Hà)

Trên thực tế, việc sử dụng thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng đã gây ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng trong cộng đồng, đặc biệt với lứa tuổi thanh thiếu niên. ThS.BS Phan Thị Hải, Phó Giám đốc phụ trách Quỹ Phòng chống tác hại của thuốc lá (Bộ Y tế), cho biết hiện tượng sử dụng thuốc lá điện tử đang gia tăng rất nhanh, đặc biệt ở nhóm thanh thiếu niên từ 13-15 tuổi. Theo khảo sát năm 2020, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử trong nhóm này lên đến 7,3%.

“Đây là con số vô cùng đáng báo động. Chúng ta đang đối mặt với nguy cơ hình thành một thế hệ trẻ nghiện nicotine từ rất sớm, kéo theo đó là hàng loạt vấn đề sức khỏe, tâm lý và xã hội”, bà Hải nhấn mạnh.

Chưa hết, theo báo cáo của Cục Quản lý khám, chữa bệnh (Bộ Y tế) trong năm 2023 đã ghi nhận tới 1.224 ca ngộ độc cấp tính liên quan đến thuốc lá mới chỉ trong 700 cơ sở khám chữa bệnh. Đây không phải là những con số nhỏ, mà là hồi chuông báo động khẩn cấp về sự nguy hiểm của các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới.

TS.BS Nguyễn Trọng Khoa, Phó Cục trưởng Cục Quản lý khám chữa bệnh, bày tỏ sự lo lắng khi Việt Nam phải mất gần 10 năm mới giảm được tỷ lệ sử dụng thuốc lá truyền thống ở nhóm thanh thiếu niên từ 5,36% xuống còn 2,78%, nhưng chỉ trong 2 năm, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử đã tăng gấp đôi. TS Khoa cho rằng, nếu không kịp thời ngăn chặn, hệ lụy sẽ còn nghiêm trọng hơn rất nhiều.