Trong thời gian qua, được sự quan tâm của Đảng, Quốc hội, Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương, công tác xây dựng pháp luật đạt được nhiều thành tích. Nhưng cạnh đó, vẫn còn tồn tại một số khâu yếu, đòi hỏi phải có được giải pháp khắc phục đột phá. Đây chính là mục tiêu của cuộc Hội thảo “Giải pháp nâng cao chất lượng công tác soạn thảo văn bản quy phạm pháp luật (VBQPPL) và tiêu chí đánh giá chất lượng công tác soạn thảo VBQPPL của bộ, ngành, địa phương” do Bộ Tư pháp vừa tổ chức.
Nhận diện một số khâu yếu
Phát biểu tại Hội thảo, Thứ trưởng Phan Chí Hiếu nhấn mạnh, thực tiễn thời gian qua đã cho thấy tính đúng đắn của các quy định trong Luật Ban hành VBQPPL năm 2015 và Nghị định số 34/2016/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật năm 2015, góp phần nâng cao một bước chất lượng công tác xây dựng pháp luật. Với Luật năm 2015, lần đầu tiên đã quy định tách bạch rõ 2 công đoạn gồm xây dựng chính sách, đánh giá tác động chính sách và soạn thảo văn bản (được hiểu chính là quy phạm hóa các chính sách đã được thông qua). Để đưa Luật năm 2015, Nghị định 34 đi vào cuộc sống, Bộ Tư pháp và các bộ, ngành, địa phương đã tổ chức rất nhiều hội thảo, hội nghị, tọa đàm nhằm quán triệt, tập huấn chuyên sâu nghiệp vụ, kỹ năng cho cán bộ làm công tác xây dựng pháp luật. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại một số khâu yếu đòi hỏi phải có được giải pháp khắc phục đột phá.
Thẳng thắn nhận diện một số khâu yếu này, theo Thứ trưởng Hiếu, một trong số đó là kỹ năng của cán bộ tham gia công tác soạn thảo còn hạn chế, nhiều người chưa được đào tạo bài bản về kỹ thuật soạn thảo. Ngoài ra, việc tổ chức lấy ý kiến và tiếp thu ý kiến cũng là vấn đề ảnh hưởng nhiều đến chất lượng soạn thảo. Đáng chú ý, sự phối kết hợp giữa các bộ, ngành trong công tác xây dựng pháp luật chưa thật chặt chẽ và rất ít bộ, ngành xin ý kiến của Ban Cán sự Đảng, Lãnh đạo Bộ trước khi xây dựng chính sách, dẫn đến không được đồng ý.
Nêu kỹ hơn về thực trạng hiện nay, Phó Vụ trưởng Vụ Các vấn đề chung về xây dựng pháp luật (Bộ Tư pháp) Võ Văn Tuyển cho biết, chất lượng VBQPPL luôn là vấn đề “nóng” và dành được sự quan tâm không chỉ của cơ quan nhà nước mà của toàn xã hội. Một văn bản được ban hành mà không được sự đón nhận của xã hội thì lập tức tạo nên những hiệu ứng dây chuyền, tác động tiêu cực đến tình hình phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Có thể thấy, tình trạng ban hành văn bản kém chất lượng để lại nhiều hệ lụy mà trước hết là làm cho việc điều hành của bộ máy nhà nước kém hiệu quả; gây tốn kém về tiền bạc và thời gian của các cơ quan có trách nhiệm thực thi, thậm chí khi thực hiện không nhận được sự đồng thuận của người dân và doanh nghiệp.
Khắc phục những điểm nghẽn, chất lượng VBQPPL sẽ nâng lên
Để nâng cao chất lượng công tác soạn thảo, tới đây cần tiến hành đồng bộ các giải pháp như tập trung nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong quá trình xây dựng và thi hành VBQPPL; kịp thời xử lý những cơ quan, cá nhân liên quan đến việc ban hành văn bản trái pháp luật. Ngoài ra, tăng cường cơ chế kiểm soát trước đối với dự án, dự thảo VBQPPL và kiểm soát sau đối với VBQPPL; tăng cường cơ chế phối hợp giữa các cơ quan, tổ chức trong quá trình xây dựng và ban hành VBQPPL.
Đặc biệt, cần bảo đảm sự tham gia thực chất, hiệu quả của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong soạn thảo VBQPPL, mở rộng sự tham gia đông đảo của xã hội, nhất là cơ quan nghiên cứu, khoa học; quan tâm đầu tư cơ sở vật chất, kinh phí thỏa đáng cho công tác xây dựng và ban hành VBQPPL. Cùng với đó là tiếp tục đổi mới quy trình xây dựng và ban hành VBQPPL nhằm nâng cao chất lượng VBQPPL, khắc phục những điểm nghẽn làm giảm chất lượng dự án, dự thảo VBQPPL.
Ông Lại Quang Sinh (Bộ Nội vụ) cho rằng muốn nâng cao chất lượng nguồn nhân lực thì phải đặt vấn đề cụ thể như có tăng lương cho cán bộ hay không. Bà Lại Thị Thu Hà (Vụ Pháp chế và quản lý khoa học, VKSNDTC) lại quan niệm phải đề cao trách nhiệm của người đứng đầu vì bất kỳ giải pháp nào muốn hiệu quả đều phải được lãnh đạo bộ, ngành, địa phương “quyết mới xong”. Ông Nguyễn Công Anh (Sở Tư pháp TP Hà Nội) đề nghị Bộ Tư pháp hướng dẫn cách xác định cơ sở pháp lý trong trường hợp địa phương ban hành những biện pháp thực hiện chức năng quản lý nhà nước của chính quyền địa phương, nhất là những biện pháp giải quyết các vấn đề về an sinh xã hội…
Tập trung vào công tác tham vấn ý kiến mà Thứ trưởng Phan Chí Hiếu trăn trở, Viện trưởng Viện Khoa học pháp lý (Bộ Tư pháp) Nguyễn Văn Cương nhận định, cách thức lấy ý kiến như hiện tại có thể chưa bao quát được hết các đối tượng cần lấy ý kiến, tính đại diện còn chưa thực sự bảo đảm, tài liệu sử dụng lấy ý kiến chưa thực sự thân thiện với đối tượng được lấy ý kiến. Qua đó, ông Cương đề nghị tăng cường công tác tham vấn ý kiến các đối tượng chịu sự tác động của văn bản, dự báo các phản ứng cần thiết, năng lực tiếp nhận quy định mới của pháp luật. Đồng thời, cần phân định rõ hơn các loại VBQPPL khác nhau thì được quy định những nội dung nào và cải thiện tính dự báo của các quy định pháp luật, đề cao công tác rà soát VBQPPL trong quá trình xây dựng pháp luật.
