Sai phạm trong quản lý, sử dụng vốn, tài sản
Kết luận chỉ rõ, giai đoạn từ năm 2012 đến năm 2015, ACV đã sử dụng nguồn vốn trích trước sửa chữa lớn (SCL) để đầu tư xây mới Dự án đường lăn E6 Cảng hàng không quốc tế Đà Nẵng với giá trị 297.253 triệu đồng, do ACV sử dụng sai nguồn vốn để đầu tư nên phần chi phí SCL nêu trên không được tính là chi phí hợp lý để tính thuế thu nhập doanh nghiệp.
Vì vậy, ACV phải nộp bổ sung thuế thu nhập doanh nghiệp với số tiền 62.674 triệu đồng. Đến 31/3/2016, ACV mới ghi tăng tài sản Dự án đường lăn E6 Cảng hàng không quốc tế Đà Nẵng với giá trị 297.253 triệu đồng. Vì vậy, giá trị các tài sản của Nhà nước được loại ra khi xác định giá trị doanh nghiệp để cổ phần hóa không đúng.
Trong công tác quản lý, sử dụng đất, đến thời điểm ACV chuyển sang hoạt động theo hình thức công ty cổ phần, Cảng vụ hàng không chưa hoàn thành thủ tục giao đất với diện tích 2.888,27ha/2.888,27ha đất (100%). ACV cũng chưa ký hợp đồng thuê đất trả tiền hàng năm với diện tích 197,30ha/197,30 ha đất (100%), dẫn đến ACV thiếu cơ sở để nộp tiền thuê đất vào ngân sách nhà nước (NSNN) với số tiền 330.806 triệu đồng.
“Nguyên nhân chính là do Cảng vụ hàng không thiếu trách nhiệm, buông lỏng quản lý, chưa chủ động phối hợp với chính quyền địa phương để xác định ranh giới, tổ chức cắm và bảo vệ mốc giới, còn 11 Cảng hàng không chưa được chính quyền địa phương cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất với 7.225,1ha. Cục Hàng không Việt Nam thiếu trách nhiệm kiểm tra, giám sát Cảng vụ hàng không trong việc thực hiện nhiệm vụ quản lý đất đai tại các cảng hàng không, sân bay…”, kết luận thanh tra nêu.
Tiếp đó, ACV và một số chi nhánh Cảng hàng không cho thuê lại đất, góp vốn bằng quyền sử dụng đất sai mục đích, không đúng quy định của Nhà nước về cho thuê đất với tổng diện tích 2,931ha. Đồng thời, ACV chưa làm thủ tục thuê 1,924ha đất đối với Nhà nước theo quy định khi chuyển sang hoạt động theo hình thức công ty cổ phần, dẫn đến chưa có cơ sở để nộp tiền thuê đất, chưa hoàn thành quyết toán cổ phần hóa.
Đáng chú ý, từ năm 2007 đến năm 2015, ACV chưa thực hiện nộp tiền thuê đất theo quy định vào NSNN 326.178 triệu đồng; Cảng hàng không quốc tế Nội Bài kê khai không đúng 64.224m2 từ đất phải thu tiền sử dụng sang loại đất giao không thu tiền sử dụng đất làm giảm thu NSNN số tiền 17.902 triệu đồng. Như vậy, tính đến 31/12/2015, tổng số tiền thuê đất ACV chưa thực hiện nghĩa vụ với NSNN là 344.080 triệu đồng. Trách nhiệm thuộc về ACV, Cảng hàng không quốc tế Nội Bài, Cảng vụ hàng không.
Đối với các lô đất tại số 1A Hồng Hà và Khu nhà điều hành tại 58 đường Trường Sơn, phường 2, quận Tân Bình, TP HCM: Sở Xây dựng, Sở TN&MT, Sở Tài chính, Cục Thuế TP HCM và ACV chưa thực hiện đúng quy định trong việc cấp giấy phép xây dựng, ký hợp đồng thuê đất chưa xác định đơn giá thuê đất theo quy định, dẫn đến ACV chưa nộp đúng, nộp đủ tiền thuê đất trong nhiều năm, chưa hoàn thành quyết toán cổ phần hóa.
Khi thực hiện đền bù, giải phóng mặt bằng 7,63 ha đất quốc phòng để mở rộng Cảng hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất, Bộ GTVT và Bộ Quốc phòng thực hiện việc thu hồi và giao đất không đúng chức năng, thẩm quyền theo quy định; thực hiện tính đền bù công trình trên đất với mức 100% suất đầu tư của Bộ Xây dựng làm tăng sai quy định giá trị thực tế công trình số tiền là 61.605 triệu đồng.
Liên quan về việc quản lý hoạt động sản xuất kinh doanh, phát hiện ACV ghi tăng giá trị tài sản khi chưa đủ điều kiện theo quy định, thiếu hóa đơn, chứng từ thực hiện trích khấu hao tài sản cố định không đúng quy định với số tiền 70.413 triệu đồng; do đó phải nộp bổ sung thuế thu nhập doanh nghiệp 15.529,15 triệu đồng.
Từ năm 2007 đến tháng 12/2014, ACV đã thực hiện trích trước và trích vượt tiền thuê đất đối với các diện tích phải nộp tiền thuê đất cho Nhà nước, nhưng không nộp tiền thuê đất, không hoàn nhập kịp thời phần chênh lệch giữa số trích vượt và số tiền thuê đất thực phải nộp làm tăng chi phí sản xuất không đúng… dẫn đến phải nộp bổ sung vào NSNN với số tiền 309.019 triệu đồng; trích Quỹ đầu tư phát triển để lại ACV 132.436 triệu đồng.
ACV không thực hiện đấu thầu theo quy định mà thực hiện chỉ định thầu cho thuê hầu hết mặt bằng để kinh doanh dịch vụ tại các Cảng hàng không từ năm 2010 (chỉ tính riêng năm 2014, 2015 ACV đã ký 803 hợp đồng với số tiền là 701.185 triệu đồng). Tuy nhiên, Cảng vụ hàng không, Cục Hàng không Việt Nam, Bộ GTVT buông lỏng, chưa thực hiện kiểm tra, xử lý kịp thời.
21 chi nhánh Cảng hàng không đang thu tiền sử dụng sân đường dẫn vào nhà ga hàng không đối với ô tô đưa, đón trả khách là không đúng quy định pháp luật về đất đai do không phải nộp tiền sử dụng đất (từ 1/1/2012 đến 31/12/2015; 19/21 Cảng hàng không đã thu số tiền dịch vụ sân đường là 550.99 triệu đồng).
Công tác quyết toán cổ phần còn chậm
TTCP phát hiện ngày 1/7/2014 đến 31/12/2015, khi xác định giá trị doanh nghiệp để cổ phần hóa, ACV đã loại giá trị các tài sản khu bay do không còn quyền sở hữu, nhưng sau khi cổ phần hóa, ACV vẫn tiếp tục sử dụng, khai thác, theo dõi, hạch toán và triết khấu hao các tài sản này vào chi phí sản xuất kinh doanh với tổng số tiền 903,460 triệu đồng không đúng quy định cần phải loại khoản chi phí này truy thu thuế thu nhập doanh nghiệp 692.050,4 triệu đồng.
Phương án quản lý, sử dụng các tài sản khu bay đã được ACV trình nhưng chưa được Bộ GTVT phê duyệt, do đó, chưa có đơn vị quản lý, theo dõi tài sản khu bay với giá trị rất lớn trong thời gian dài, ảnh hưởng đến việc quyết toán vốn nhà nước, bàn giao ACV sang công ty cổ phần.
Ngoài ra, qua xem xét phương án giá thuê tài sản khu bay do ACV lập trình Bộ GTVT còn nhiều bất cập như: Đưa thiếu giá trị tài sản cố định do ACV đã đầu tư mới từ 30/6/2014 đến 31/3/2016, trong đó có Dự án đường lăn E6 Cảng hàng không quốc tế Đà Nẵng với giá trị đề nghị quyết toán 297.253 triệu đồng…
Công tác quyết toán cổ phần hóa tại ACV chậm, chưa hoàn thành quyết toán cổ phần hóa nên nhiều tồn tại về tài chính chưa được xử lý kịp thời; việc đàm phán với cổ đông chiến lược đến thời điểm thanh tra chưa thành công nên mục tiêu Nhà nước thoái vốn chưa đạt được.
Một số vị trí đất do ACV, SASCO đang quản lý, sử dụng nhưng chưa hoàn thiện thủ tục giao đất hoặc thuê đất, chưa có quyết định xác định giá đất của UBND TP HCM, do đó, chưa xác định được giá trị quyền sử dụng đất vào giá trị doanh nghiệp để cổ phần hóa và quyết toán cổ phần hóa.
Trong quá trình triển khai thực hiện đầu tư một số dự án, Chủ đầu tư ACV không lập, phê duyệt nhiệm vụ thiết kế; chưa đánh giá đầy đủ sự phù hợp giữa hồ sơ thiết kế với nhiệm vụ thiết kế và thiết kế cơ sở; bổ sung hạng mục công trình chưa đúng trình tự thủ tục. Tiếp đó, ACV, tư vấn thiết kế, tư vấn giám sát, nhà thầu nghiệm thu không đúng quy định một số hạng mục công việc như: Tính sai cự ly vận chuyển bê tông nhựa nóng 493,2 triệu đồng; tính sai chi phí thiết kế 130 triệu đồng...
Xử lý trách nhiệm cá nhân, đơn vị có liên quan
TTCP tiếp tục phát hiện về cơ chế, chính sách liên quan đến công tác quản lý nhà nước hoạt động bay. Cụ thể: Cục Hàng không Việt Nam điều phối giờ hạ, cất cánh chưa hợp lý, vượt công suất thiết kế cho phép tại Cảng hàng không Tân Sơn Nhất dẫn đến mức thu giữa giờ cao điểm và giờ thấp điểm đã được Cục Hàng không Việt Nam quy định áp dụng như nhau gây bất cập về chính sách giá và việc điều tiết giờ hạ, cất cánh nhất là tại các Cảng hàng không Tân Sơn Nhất, Nội Bài…
Về giá dịch vụ hàng không, năm 2014 quy định một số chính sách giảm giá dịch vụ hàng không nhằm khuyến khích phát triển vận tải hàng không dẫn đến ACV phải bù đắp chi phí từ năm 2012 đến năm 2015 là 109.200 triệu đồng; quy định giá các loại dịch vụ tại Cảng hàng không có sự chênh lệch đáng kể giữa các hãng hàng không quốc tế và trong nước. Do đó, làm giảm doanh thu của ACV từ năm 2012-2015 là 267.700 triệu đồng; giá thu phục vụ khách quốc tế là 21,6 USD/người, giá thu phục vụ khách quốc nội là 241.632 đồng/người.
Theo đó, TTCP kiến nghị: Đối với Bộ GTVT và ACV, chỉ đạo và thực hiện việc xử lý trách nhiệm theo thẩm quyền đối với các cá nhân, đơn vị có liên quan đến sai phạm trong việc quản lý, sử dụng vốn, tài sản, cổ phần hóa, đầu tư xây dựng.
Đối với các Bộ: Tài chính, Kế hoạch và Đầu tư, Quốc phòng và UBND các tỉnh, thành phố (Hồ Chí Minh, Bình Dương) chỉ đạo và thực hiện việc xử lý trách nhiệm theo thẩm quyền đối với các cá nhân, đơn vị có liên quan đến thiếu sót, khuyết điểm, vi phạm được nêu trong kết luận.
