“Trái ngọt” từ chương trình mỗi xã một sản phẩm ở Tuyên Quang

Chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP) được triển khai thực hiện với mục tiêu phát triển kinh tế nông thôn theo hướng phát huy nội lực và gia tăng giá trị, trọng tâm là phát triển sản phẩm có lợi thế của từng địa phương. Thực hiện Chương trình OCOP giai đoạn 2018 - 2020, ngày 11/3/2019, UBND tỉnh Tuyên Quang đã ban hành Kế hoạch số 24/KH-UBND về thực hiện Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” đến năm 2020 trên địa bàn với mục tiêu mỗi xã phải xây dựng và phát triển được ít nhất 1 sản phẩm, mỗi huyện có ít nhất 1 sản phẩm chủ lực. 

Đến nay, Chương trình OCOP giai đoạn 2018 - 2020 đã đạt những kết quả bước đầu, tạo sức lan tỏa rộng rãi, từng bước khẳng định thương hiệu sản phẩm nông nghiệp xứ Tuyên.

Hiện tại, hầu hết các xã đã xác định được sản phẩm nông nghiệp có lợi thế để đầu tư phát triển, 7/7 huyện, thành phố xây dựng được ít nhất 1 sản phẩm; tỉnh cũng đã nhận diện được sản phẩm chủ lực gồm: Gỗ nguyên liệu, chè, cam sành, trâu, cá đặc sản. Đã có 43 sản phẩm được đăng ký nhãn hiệu hàng hóa, nhiều sản phẩm đã khẳng định được thị phần, vươn tầm quốc gia, quốc tế. Điển hình như sản phẩm chè Shan tuyết Hồng Thái (Na Hang); sản phẩm chè xanh, đen của Công ty cổ phần chè Mỹ Lâm; cam sành (Hàm Yên); cá đặc sản Na Hang...

Yên Sơn là huyện đi đầu trong triển khai Chương trình OCOP, đến nay đã có 17 sản phẩm nông nghiệp xây dựng được nhãn hiệu hàng hóa, chiếm gần 40% số nhãn hiệu nông sản hàng hóa của tỉnh, trong đó một số sản phẩm đã khẳng định được vị trí trên thị trường như bưởi Phúc Ninh; bưởi Soi Hà, xã Xuân Vân; chè Bát tiên Mỹ Bằng... Tổng doanh thu từ các sản phẩm nông nghiệp có nhãn hiệu hàng hóa của các tổ chức kinh tế, cơ sở, hộ sản xuất mỗi năm đạt trên 100 tỷ đồng, tạo việc làm cho gần 1.000 lao động nông thôn.  

Na Hang là huyện vùng cao của tỉnh Tuyên Quang, có hơn 46 nghìn dân với 12 dân tộc, trong đó dân tộc thiểu số chiếm hơn 89% chủ yếu là người Tày, Dao, H’Mông cho nên đời sống của người dân còn gặp nhiều khó khăn, tỷ lệ hộ nghèo cao. Triển khai thực hiện chương trình “Mỗi xã một sản phẩm”, huyện Na Hang đã tập trung tái cơ cấu nông nghiệp, chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, theo hướng sản xuất hàng hóa, gắn chế biến với tiêu thụ.

Đồng thời, tăng cường ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật trong sản xuất để tăng năng suất, chất lượng sản phẩm, nâng cao thu nhập, ổn định đời sống cho người dân. Do vậy, tỷ lệ hộ nghèo trên địa bàn huyện giảm, từ 50,08% năm 2015 xuống còn 29,04% năm 2019. Trong quá trình thực hiện huyện luôn gắn với xây dựng nông thôn mới, do vậy đã góp phần khai thác hiệu quả tiềm năng lợi thế ở mỗi địa phương.

Chè Shan tuyết Hồng Thái (Na Hang) sau rất nhiều năm bị “bỏ quên” giờ đã lấy lại đúng giá trị. Cách đây 5 năm trở về trước, chè Shan tuyết ở Hồng Thái mọc như cây rừng, chẳng mấy ai biết làm, dân bản chỉ hái dăm ba nắm về sao uống, chứ chưa nghĩ đến việc làm thương mại. Năm 2015, thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, chè Shan tuyết được quan tâm đầu tư và khai thác. Phải đến năm 2018, khi Chương trình OCOP triển khai, chè Shan tuyết Hồng Thái mới được quan tâm xứng tầm. 

Anh Đặng Ngọc Phố, Phó Giám đốc HTX Sơn Trà (xã Hồng Thái, Na Hang) chia sẻ, chè Shan tuyết với đặc trưng trồng trên núi cao, khí hậu ôn hòa, không nhiễm sâu, bệnh hại, đạt chuẩn sạch. Chè vẫn được thu hái, chế biến bằng biện pháp thủ công nên giữ nguyên được hương vị đậm đà riêng có khiến dân nghiện chè mê mẩn. Hiện, thị trường tiêu thụ chè Shan tuyết Hồng Thái đã vươn tới các thành phố lớn, ra cả thế giới.

Tại huyện Hàm Yên, gà trống thiến Bình Xa vốn nổi tiếng có chất lượng thịt thơm ngon, nhưng qua thời gian đã bị lai tạp. Triển khai Chương trình OCOP, UBND huyện Hàm Yên đã hỗ trợ địa phương phục tráng giống, đồng thời hỗ trợ người dân áp dụng kỹ thuật chăn nuôi gà theo tiêu chuẩn VietGAP. Nhờ đó, sản phẩm gà trống thiến đã nhanh chóng lấy lại được chất lượng, giá trị, thương hiệu sản phẩm. Hiện nay, gà trống thiến với mức giá từ 150.000 đến 160.000 đồng/kg, cao gấp 2-3 lần so với gà  thường.

Trong số các sản phẩm được hỗ trợ theo Chương trình OCOP, ngoài những sản phẩm đã bước đầu tạo dựng được thương hiệu, chiếm lĩnh thị trường thì nhiều sản phẩm đang đứng trước nguy cơ mai một, thất truyền như cá bỗng, hồng không hạt, mắm cá ruộng, tơ tằm Tân Long… Chính vì vậy, OCOP không chỉ tạo ra những sản phẩm đáp ứng nhu cầu thị trường, mà còn khơi dậy được những lợi thế so sánh về điều kiện lịch sử, sinh thái, nguồn gen, tri thức và công nghệ địa phương. Điều quan trọng cần phải làm được đó là khi các sản phẩm của mỗi làng, mỗi xã được bán ra từ Chương trình OCOP thì đều là những sản phẩm rất đáng tự hào, mỗi sản phẩm sẽ là một sứ giả, kể lại những câu chuyện riêng có của văn hóa xứ Tuyên.