Trong báo cáo về triển vọng kinh tế năm 2017 và các lưu ý về chính sách do Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR) đưa ra mới đây đánh giá: Dù tăng trưởng thương mại dần hồi phục cùng với triển vọng tốt trong thu hút vốn FDI, mục tiêu tăng trưởng 6,7% cho năm 2017 mà Chính phủ đang đặt ra là một ngưỡng cao. Do đó, VEPR vẫn duy trì quan điểm cần tránh tâm lý nôn nóng đạt mục tiêu tăng trưởng cao dẫn tới buông lỏng ổn định vĩ mô.
Lo lạm phát quay trở lại
Báo cáo của VEPR đưa ra nhận định, nhiều dấu hiệu cho thấy lạm phát đang quay trở lại, và mục tiêu 4% cho năm 2017 là không dễ dàng. Khi lạm phát vượt 5%, lãi suất danh nghĩa sẽ phải điều chỉnh tăng, có thể gây ảnh hưởng tới sản xuất kinh doanh và thị trường tài chính, tác động bất lợi đến tăng trưởng kinh tế nói chung.
Đồng tình với quan điểm này, ông Trương Đình Tuyển, nguyên Bộ trưởng Bộ Thương mại cho rằng: Mọi người đang nghĩ rằng lạm phát cứ yên chí mà ngủ thế nào cũng đạt được mức thấp nhưng thực tế nó đang tiệm cận dần đến mức chỉ tiêu đặt ra. “Nếu nhìn vào những thông số trước mắt, nổi bên trên thì chúng ta thấy ổn nhưng không thể nói kinh tế vĩ mô đang ổn định tốt được. Bởi đang có một số yếu tố đe dọa ổn định. Một là, thâm hụt ngân sách rất lớn. Hai là, nợ công rất cao, cơ bản nợ xấu ngân hàng chưa được giải quyết. Đây là những yếu tố thường xuyên đe dọa kinh tế vĩ mô” - ông Tuyển nói.
Tuy nhiên, Viện VEPR cho rằng, điểm sáng của kinh tế Việt Nam năm 2017 được kỳ vọng là hoạt động của khu vực doanh nghiệp, đặc biệt khối doanh nghiệp chế biến chế tạo. Doanh nghiệp đang có điều kiện phát triển thuận lợi khi Chính phủ mới bộc lộ rõ mối quan tâm trong cải cách thủ tục hành chính và cải thiện môi trường kinh doanh.
Theo TS. Nguyễn Đức Thành, Viện trưởng Viện VEPR, Nghị quyết 19 và 35 của Chính phủ trong năm 2016 được kỳ vọng là sẽ giúp giảm bớt các thủ tục hành chính không cần thiết cũng như hỗ trợ và phát triển doanh nghiệp, đặc biệt là khối doanh nghiệp tư nhân. Tuy nhiên, thực tế cho thấy cần có thời gian để đạt được sự phối hợp và nhất trí giữa các cơ quan thực thi hai nghị quyết này.
Cũng theo ông Thành, thị trường và các nhà đầu tư đang theo dõi chặt chẽ quyết tâm cũng như khả năng của Chính phủ mới trong việc thực thi những chính sách mới một cách khả thi và hiệu quả. Cùng với đó, kiểm soát chi ngân sách vẫn là một thách thức dường như rất khó vượt qua, đặc biệt đối với các khoản mục chi thường xuyên.
“Chúng tôi cho rằng Chính phủ cần phải thực hiện nghiêm túc chính sách tinh giản biên chế, cắt giảm chi thường xuyên, đồng thời nên cắt bỏ những khoản hỗ trợ dành cho hoạt động nhờ vào ngân sách nhà nước như khu vực hội, đoàn thể...” - Viện trưởng VEPR nhấn mạnh.
Những cú “sốc” mới từ bên ngoài
Nhiều chuyên gia kinh tế đều cảm thấy lo ngại tình hình kinh tế thế giới đầy bất trắc nhiều khả năng sẽ gây ra những ảnh hưởng không nhỏ tới Việt Nam.
Điều lo ngại đầu tiên là FED (Cục Dự trữ liên bang Mỹ) tăng lãi suất cơ bản đồng thời gợi mở khả năng sẽ có 3 đợt tăng lãi suất trong năm 2017. Động thái này không chỉ ảnh hưởng tới nền kinh tế Mỹ mà còn ảnh hưởng tới kinh tế toàn cầu. “Một trong những thay đổi rõ rệt nhất là sự lên giá của đồng USD. Trong khi đó, đồng Việt Nam hiện vẫn đang được neo giữ với USD sẽ có xu hướng tăng giá thực so với các đồng tiền còn lại. Điều này có thể gây ra những tác động tiêu cực tới hoạt động xuất khẩu và làm trầm trọng hơn tình trạng thâm hụt cán cân thương mại trong năm tới” - TS Thành lo ngại.
Ngoài ra, cũng theo vị này, trong bối cảnh được nhận định như vậy, Việt Nam có thể phải tăng lãi suất tiền gửi để giúp giữ giá trị đồng Việt Nam và giữ tiền trong hệ thống ngân hàng, khi đồng USD tăng giá. Điều này có thể khiến mặt bằng lãi suất tăng, từ đó dẫn tới phản ứng dây chuyền trên thị trường bất động sản, làm giá có thể giảm hoặc tăng chậm hơn dự kiến (hạ nhiệt, nguội đi), và điều này có thể gây ra những rủi ro cho các dự án bất động sản vốn đã đang trong tình trạng nhạy cảm, dễ tổn thương, do đó lan sang hệ thống ngân hàng. Mặc dù điều này chưa xảy ra rõ ràng nhưng Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước cũng cần lưu ý.
Nhiều chuyên gia đã chỉ ra là việc các nước xuất khẩu dầu đạt được đồng thuận về việc cắt giảm sản lượng khai thác kể từ tháng 1/2017 có thể đẩy giá dầu tăng trở lại. Mặc dù điều này là có lợi cho cán cân ngân sách nhưng việc giá dầu thô và các mặt hàng năng lượng tăng trở lại có thể tạo ra sức ép lên lạm phát trong nước, vốn đã bị đẩy lên trong thời gian gần đây do việc điều chỉnh giá các nhóm dịch vụ công.
Một điều được TS. Thành nhấn mạnh là ảnh hưởng của việc Tổng thống Mỹ Donald Trump phản đối ký kết TPP. Điều này có thể khiến làn sóng FDI vào Việt Nam suy giảm và gây ra một số hệ lụy nhất định, đòi hỏi sự cải cách tốt hơn điều kiện kinh doanh và năng lực sản xuất trong nước, nâng cao sức cạnh tranh nhằm duy trì động lực tăng trưởng cho Việt Nam.
