Chuyển đổi để thực thi pháp luật
Thưa ông, dự thảo Nghị định về Kiểm lâm và lực lượng bảo vệ rừng chuyên trách mà Bộ NN&PTNT xây dựng trình Chính phủ thông qua vẫn còn nhiều ý kiến băn khoăn liên quan tới quy định lực lượng kiểm lâm không thuộc thẩm quyền quản lý trực tiếp của các Ban Quản lý rừng đặc dụng. Là cơ quan chủ trì soạn thảo, đề nghị ông cho biết cơ sở pháp lý để TCLN xây dựng quy định như vậy?
- Việc xây dựng Nghị định quy định về Kiểm lâm và lực lượng bảo vệ rừng chuyên trách phải quán triệt quan điểm chỉ đạo của Đảng, của Nhà nước tại các nghị quyết về đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị nhằm tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả; đồng thời bảo đảm thống nhất và phù hợp với Luật Lâm nghiệp và hệ thống văn bản quy phạm pháp luật hiện hành.
Cụ thể, căn cứ vào khoản 3 Điều 105 Luật Lâm nghiệp đã quy định: “Kiểm lâm trong vườn quốc gia, khu dự trữ thiên nhiên, khu bảo tồn loài - sinh cảnh, rừng phòng hộ đầu nguồn, rừng phòng hộ chắn gió, chắn cát bay, rừng phòng hộ chắn sóng, lấn biển thuộc Kiểm lâm ở T.Ư hoặc ở cấp tỉnh được tổ chức trên cơ sở yêu cầu, nhiệm vụ quản lý, bảo vệ rừng”. Do đó, có thể khẳng định việc quy định lực lượng kiểm lâm có thuộc các ban quản lý rừng đặc dụng, phòng hộ hay không là phụ thuộc vào tình hình thực tế của công tác bảo vệ rừng tại địa phương và do Bộ NN&PTNT quyết định thành lập, tổ chức lại, giải thể Hạt Kiểm lâm rừng đặc dụng, Hạt Kiểm lâm rừng phòng hộ thuộc T.Ư quản lý; UBND cấp tỉnh quyết định thành lập, tổ chức lại, giải thể Hạt Kiểm lâm rừng đặc dụng, Hạt Kiểm lâm rừng phòng hộ thuộc địa phương quản lý.
Thưa ông, vì sao không tiếp tục duy trì quy định Hạt Kiểm lâm rừng đặc dụng chịu sự quản lý nghiệp vụ, trang, thiết bị chuyên ngành của Cục Kiểm lâm hoặc Chi cục Kiểm lâm cấp tỉnh như hiện nay?
- Việc quy định giữ nguyên mô hình tổ chức Kiểm lâm rừng đặc dụng như hiện nay là không phù hợp quy định tại khoản 3 Điều 105 Luật Lâm nghiệp như nói trên. Do vậy việc xây dựng Nghị định cũng nhằm mục tiêu đẩy mạnh xã hội hóa công tác quản lý, bảo vệ rừng, giải quyết những bất cập của lực lượng kiểm lâm hiện nay là rất cần thiết.
Theo quy định, kiểm lâm là cơ quan quản lý hành chính nhà nước, có chức năng bảo đảm chấp hành pháp luật, có thẩm quyền điều tra, khởi tố, xử lý nhiều vấn đề liên quan đến công tác quản lý bảo vệ và phát triển rừng. Trong khi hiện nay về cơ bản tại các ban quản lý rừng phòng hộ, đặc dụng thì lực lượng này là viên chức, trực thuộc quyền quản lý của chủ rừng (đơn vị sự nghiệp) nên không thực hiện được thẩm quyền theo quy định. Do vậy, cần thiết phải quy định về tổ chức kiểm lâm rừng đặc dụng, phòng hộ cho phù hợp với yêu cầu thực tiễn và quy định hiện hành để lực lượng này có trách nhiệm bảo vệ quyền và lợi ích của chủ rừng, kiểm tra, giám sát hoạt động bảo vệ rừng của chủ rừng theo quy định của pháp luật.
Thực tiễn cũng đã chứng minh nhiều mô hình ban quản lý rừng có lực lượng chuyên trách bảo vệ rừng (không có kiểm lâm) nhưng vẫn làm tốt công tác bảo vệ rừng, do phối hợp tốt với cơ quan Kiểm lâm và chính quyền sở tại. Qua đó cũng nâng cao trách nhiệm của chủ rừng, xã hội hóa công tác bảo vệ rừng.
 |
| Tổng Cục trưởng Tổng Cục Lâm nghiệp Nguyễn Quốc Trị |
Tổ chức lực lượng phù hợp để bảo vệ rừng hiệu quả hơn
Nhiều ý kiến cho rằng, theo Luật Lâm nghiệp (có hiệu lực từ ngày 1/1/2019), Ban Quản lý rừng đặc dụng là chủ rừng (khoản 1 Điều 8) và chịu trách nhiệm chính trong việc bảo vệ rừng (Điều 74 và Điều 75). Nhưng nếu triển khai Nghị định mới, hạt kiểm lâm - lực lượng chủ yếu, quan trọng để bảo vệ rừng - sẽ trực thuộc Cục Kiểm lâm hoặc Chi cục Kiểm lâm cấp tỉnh thì các ban quản lý rừng đặc dụng (có Hạt Kiểm lâm) sẽ chỉ đạo, điều hành lực lượng nào bảo vệ rừng?
- Phạm vi điều chỉnh dự thảo Nghị định này quy định về Kiểm lâm và lực lượng chuyên trách bảo vệ rừng. Nhưng có độc giả có ý kiến như trên là do họ chỉ đọc khoản 1 của Điều 11 của dự thảo Nghị định quy định. Còn tại khoản 3 Điều 11 dự thảo Nghị định quy định: “Căn cứ tiêu chí thành lập Hạt Kiểm lâm rừng đặc dụng, Hạt Kiểm lâm rừng phòng hộ và yêu cầu, nhiệm vụ quản lý, bảo vệ rừng, Bộ NN&PTNT quyết định thành lập, tổ chức lại, giải thể Hạt Kiểm lâm rừng đặc dụng, Hạt Kiểm lâm rừng phòng hộ thuộc T.Ư quản lý; UBND cấp tỉnh quyết định thành lập, tổ chức lại, giải thể Hạt Kiểm lâm rừng đặc dụng, Hạt Kiểm lâm rừng phòng hộ thuộc địa phương quản lý”.
Như vậy, việc có tổ chức Kiểm lâm hay tổ chức Lực lượng chuyên trách bảo vệ rừng là phụ thuộc vào yêu cầu, nhiệm vụ quản lý, bảo vệ rừng của các chủ rừng do cơ quan có thẩm quyền quyết định.
Nhiều ban quản lý rừng cho rằng, một khi quy định này ban hành sẽ có một cuộc chuyển giao lớn về quyền quản lý trực tiếp đối với kiểm lâm ở các ban quản lý rừng có hạt kiểm lâm và hậu quả là việc quản lý sẽ không sát sao và rất dễ mất rừng. Ý kiến của ông về lo ngại này?
- Như đã phân tích ở trên, Nghị định này không quy định rút lực lượng bảo vệ rừng ra khỏi khu rừng đặc dụng, phòng hộ, mà căn cứ vào tiêu chí và yêu cầu, nhiệm vụ về bảo vệ rừng, cơ quan có thẩm quyền quyết định thành lập tổ chức Kiểm lâm hay lực lượng chuyên trách bảo vệ rừng để việc thực thi pháp luật theo đúng quy định và việc bảo vệ rừng có hiệu quả hơn.
Trường hợp không thành lập tổ chức Kiểm lâm thì các chủ rừng thành lập lực lượng chuyên trách bảo vệ rừng theo quy định tại Điều 41 Luật Lâm nghiệp; viên chức kiểm lâm của chủ rừng hiện có thì chuyển sang lực lượng chuyên trách bảo vệ rừng và được hưởng các chính sách theo quy định của pháp luật.
Dự thảo Nghị định hiện đã trình Chính phủ, dự kiến Nghị định sẽ được Chính phủ ban hành trong năm nay.
Xin cám ơn ông!
