Cần “cú huých” cho sản phẩm điện tử “Made in Vietnam”
Trao đổi tại tọa đàm “Tổng kết 10 năm thi hành Luật CNTT” do Bộ Thông tin và Truyền thông (TT&TT) tổ chức mới đây tại Hà Nội, ông Đỗ Vũ Anh - thành viên Hội đồng Thành viên Tập đoàn VNPT – cho rằng, sau 10 năm triển khai, Luật CNTT đã có đóng góp lớn vào sự phát triển của công nghiệp điện tử - CNTT. Cụ thể, thống kê từ Hiệp hội Doanh nghiệp điện tử Việt Nam cho thấy, kim ngạch xuất khẩu về lĩnh vực điện tử (tính cả khối FDI) năm 2017 có thể lên đến trên 50 tỷ USD, đóng góp vào GDP không hề nhỏ. Ngoài kim ngạch xuất khẩu lớn thì lĩnh vực sản xuất điện tử cũng thu hút khoảng 60.000 lao động, nhiều nhất trong các ngành sản xuất công nghiệp hiện nay.
Tuy nhiên theo các chuyên gia tại tọa đàm, Luật CNTT cần phải có sự điều chỉnh để có thể nhanh chóng đi vào cuộc sống, bám sát thực tế để có thể tạo động lực thực sự cho sự phát triển của lĩnh vực công nghiệp CNTT. “Luật cần được điều chỉnh để đồng bộ với những thay đổi về khuôn khổ pháp luật, cần cụ thể hóa tối đa các nội dung theo hướng hạn chế việc phải ban hành thêm nghị định, thông tư hướng dẫn thi hành để chính sách nhanh chóng đi vào cuộc sống” - ông Đỗ Vũ Anh nhận định.
Ông Đỗ Vũ Anh ví dụ, tại Điều 48 Luật CNTT về chính sách phát triển công nghiệp CNTT có nêu: “Nhà nước có chính sách ưu đãi, ưu tiên đầu tư phát triển công nghiệp CNTT, đặc biệt chú trọng công nghiệp phần mềm và công nghiệp nội dung để trở thành một ngành kinh tế trọng điểm trong nền kinh tế quốc dân”, nhưng tới năm 2016, Chính phủ mới ban hành Nghị quyết 41 của Chính phủ về chính sách ưu đãi thuế thúc đẩy phát triển và ứng dụng CNTT.
“Hay như tại Điều 74 Luật CNTT quy định một số nội dung khuyến khích hỗ trợ người tàn tật có ghi “Nhà nước có chính sách ưu đãi về thuế, tín dụng và ưu đãi khác cho hoạt động: Nghiên cứu - phát triển các công cụ và ứng dụng nhằm nâng cao khả năng của người tàn tật trong việc truy nhập, sử dụng các nguồn thông tin và tri thức thông qua sử dụng máy tính và cơ sở hạ tầng thông tin; Sản xuất, cung cấp công nghệ, thiết bị, dịch vụ, ứng dụng CNTT và nội dung thông tin số đáp ứng nhu cầu đặc biệt của người tàn tật”. Bên cạnh đó, Luật Người khuyết tật năm 2010 cũng có quy định “Nhà nước có chính sách miễn, giảm thuế cho cơ sở sản xuất dụng cụ chỉnh hình, phương tiện, thiết bị phục hồi chức năng, trợ giúp sinh hoạt, học tập và lao động cho người khuyết tật”. Tuy nhiên, triển khai thực tế những quy định này chưa có hướng dẫn. Do đó, với những Luật Ban hành ra chúng tôi cho rằng cần sớm có hướng dẫn để quy định của Luật sớm đi vào cuộc sống, đạt hiệu quả hơn” – ông Đỗ Vũ Anh nói.
Còn sự chồng chéo giữa các bộ, ứng xử không công bằng giữa các lĩnh vực
Nêu thực trạng trong lĩnh vực sản xuất thiết bị phần cứng, ông Lưu Hoàng Long - Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp điện tử Việt Nam – cho hay, các doanh nghiệp điện tử hoàn toàn có trình độ công nghệ để có thể sản xuất thiết bị, vấn đề khó khăn hiện chỉ là thị trường tiêu thụ. “Do đó, chính sách của Nhà nước cần đẩy mạnh hỗ trợ khuyến khích tiêu thụ, mở ra thị trường tiêu thụ cho các thiết bị điện tử, CNTT” – ông Long nói.
Liên quan đến vấn đề thuế, theo ông Long, nếu như trước kia các sản phẩm gia công trong nước và xuất khẩu được miễn thuế thì gần đây chỉ miễn thuế cho các doanh nghiệp xuất khẩu trực tiếp, còn doanh nghiệp xuất khẩu gián tiếp không được ưu đãi. Thực tế này khiến cho các doanh nghiệp sản xuất phụ trợ lại hoàn toàn không được miễn thuế. “Như vậy là chúng ta khuyến khích nhập khẩu linh kiện chứ không phải khuyến khích sản xuất trong nước” - ông Long nói - “Nhà nước nên chăng cần quan tâm, chú trọng hơn và có các chính sách cho lĩnh vực sản xuất điện tử bởi hiện tại có rất ít các văn bản quản lý nhà nước về lĩnh vực này dù đây là lĩnh vực quan trọng và mang lại nguồn thu khá lớn”.
“Đây còn là vấn đề lúng túng giữa Bộ Công Thương và Bộ TT&TT. Sắp tới, Bộ TT&TT sẽ có những đề xuất cụ thể về quản lý nhà nước trong lĩnh vực điện tử bởi hiện nay còn sự chồng chéo, giao thoa giữa hai Bộ” – Thứ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Thành Hưng nói – “Nhà nước phải tiếp tục rà soát cơ chế chính sách để tránh chồng chéo, một lĩnh vực phải chịu nhiều sự quản lý”.
Thứ trưởng cũng cho rằng, qua 10 năm thi hành Luật CNTT, tình hình quốc tế, sự phát triển của Việt Nam và bản thân ngành CNTT đã có nhiều thay đổi. Vì vậy, Chính phủ đã yêu cầu Bộ TT&TT rà soát, hoàn thiện các chính sách, pháp luật về CNTT, trong đó chủ trì, xây dựng Đề án sửa đổi, bổ sung Luật CNTT.
* Ông Bùi Quang Ngọc – Tổng Giám đốc FPT:
Chính sách thuế chưa thúc đẩy người tài làm cho Việt Nam
Ví dụ về thuế, Hiệp hội Phần mềm Việt Nam (VINASA) đã chủ động làm việc với Chính phủ về thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế thu nhập cá nhân ngành phần mềm cũng bắt đầu được hưởng từ chính sách thuế nhưng không nhiều. Chỉ có những doanh nghiệp, khu công nghệ cao thì được hưởng, nhưng còn với các startup, cá nhân người Việt đang ngồi ở Việt Nam làm việc cho nước ngoài thì chưa có chính sách ưu đãi họ, thúc đẩy họ quay trở về làm việc cho Việt Nam. Do đó, phải có chính sách thuế thu nhập cá nhân rất rõ để thúc đẩy, Bộ TT&TT khi xây dựng chính sách rất cần chú trọng phát triển nhân lực. Mục tiêu huy động nguồn lực xã hội cũng phải có chính sách thúc đẩy, ví dụ việc áp dụng thuế điện tử, hải quan điện tử làm tốt rồi, Nhà nước cần có thêm những thể chế thúc đẩy việc điện tử hóa để tạo nguồn cầu cho ngành CNTT, tạo yêu cầu cho xã hội phải tuân thủ, ngân sách nhà nước phải đổ tiền vào để ứng dụng CNTT.
Tôi cũng kiến nghị Nhà nước có biện pháp hạn chế sự trợ giá không lành mạnh, một số doanh nghiệp có hiện tượng trợ giá không lành mạnh, ví dụ cung cấp đường truyền trong một dự án, hoặc có những lời chào mời Bộ X làm với tôi sẽ được tài trợ cho vài nghìn tỷ lấy từ ngành kinh doanh khác bù vào. Lĩnh vực hạn chế cạnh tranh không lành mạnh ở ta chưa được nghiên cứu đầy đủ. Ở Mỹ, châu Âu các doanh nghiệp như Google hay Faceboook bị sờ gáy liên tục, nếu sai bị đè ra phạt ngay hàng mấy trăm triệu USD. Còn ở Việt Nam người đi đầu trong các tài trợ không lành mạnh chính là doanh nghiệp nhà nước.
* Ông Trần Hữu Quyền - Tổng Giám đốc VNPT Tech:
Cảm thấy tủi hổ khi bị hỏi điện thoại của VNPT “có phải hàng Trung Quốc đưa sang không?”
Tôi xin chia sẻ về sự phân biệt đối xử giữa các doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp trong nước. Doanh nghiệp trong nước đang bị ngược đãi so với FDI, đặc biệt là về CNTT. Chúng tôi chưa dám xin được ưu đãi hơn và chỉ xin được bình đẳng như FDI. Còn giữa doanh nghiệp tư nhân và Nhà nước: chúng tôi cũng xin doanh nghiệp nhà nước được đối xử như doanh nghiệp tư nhân. Doanh nghiệp tư nhân chỉ hoạt động theo Luật Doanh nghiệp thì với doanh nghiệp nhà nước ngoài Luật Doanh nghiệp còn có một số chế tài khác. Về công nghiệp CNTT, như anh Ngọc FPT đi làm từ trước năm 1997, mấy năm gần đây mới có doanh thu cân bằng được với các lĩnh vực khác của FPT. Qua đó cho thấy làm công nghiệp rất vất vả, làm công nghiệp phần cứng còn vất vả hơn nữa vì gồm cả thiết bị, firmware.
Về nhận thức xã hội, sản phẩm của ai thì đó là ý tưởng của người đó, là sản phẩm được người đó phát triển ra... Nhưng điều đó thì truyền thông phải định hướng được cho xã hội không thể nhìn sản phẩm đó lấy linh kiện của ai. Như hiện nay, trong nước mình công nghệ bán dẫn chưa có mà đòi hỏi phải dùng công nghệ bán dẫn của Việt Nam thì ở đâu ra. Nếu các anh chị trong giới truyền thông có thể định hướng được dư luận, nâng cao nhận thức của xã hội về việc như thế nào là sản phẩm Việt Nam thì cũng bớt tủi cho những đơn vị như Bkav, VNPT. Dù chúng tôi làm ra các sản phẩm nhỏ thôi nhưng rất tủi hổ khi bị người này, người khác nói có phải từ nơi khác đưa sang không. Nếu bị vùi dập thì nền công nghiệp nói chung, công nghiệp CNTT Việt Nam sẽ chết yểu sớm.
* Ông Nguyễn Trung Chính - Chủ tịch CMC:
“Tôi đề nghị cấm luôn hành vi trợ giá không lành mạnh, chứ không chỉ là hạn chế”
Luật Cạnh tranh đã có quy định rõ về hành vi cạnh tranh không lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm, do đó trong lĩnh vực CNTT những gì vi phạm luật phải cấm. CMC nhiều lần kiến nghị Bộ TT&TT về giá thành dịch vụ cáp quang, có doanh nghiệp liên tục bán dưới giá thành đã đề nghị Bộ phải cấm. Mặc dù có thể họ lách dưới nhiều hình thức, câu chuyện bù chéo hay không tôi không quan tâm nhưng nếu một doanh nghiệp bán dưới giá thành Nhà nước phải cấm. Trong khi, với nhiều dịch vụ mà doanh nghiệp nhà nước độc quyền thì lại đang đề nghị tăng giá, ví dụ vấn đề chia sẻ lại hạ tầng đang bị tình trạng mỗi địa phương xử một kiểu. Hà Nội một kiểu, Đà Nẵng một kiểu, TP HCM một kiểu, Hà Nội hiện là nơi có giá dễ chịu nhất. Do đó, Nhà nước cần quản lý giá dịch vụ CNTT, phối hợp với Bộ Công Thương để ngăn chặn cạnh tranh không lành mạnh, hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ, mới ra thị trường. Nếu không những doanh nghiệp còn non nớt vừa ra thị trường đã bị các “ông lớn” đánh bại, làm sao phát triển được.