Cty CP Cao su Yên Bái thành lập ngày 2/4/2010 theo Quyết định 64/QĐ-CSVN ngày 29/3/2010 của Tập đoàn Công nghiệp cao su Việt Nam, được giao làm chủ đầu tư thực hiện dự án phát triển cây cao su trên địa bàn tỉnh Yên Bái.
KLTT cho thấy, Cty được UBND tỉnh cho thuê đất, cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCN), ký hợp đồng thuê đất và nộp đủ tiền thuê đất phi nông nghiệp theo quy định. Cty đã sử dụng 1.829,2m2 đất nông nghiệp được UBND tỉnh cho thuê tại xã Sơn Lương, Suối Quyền (huyện Văn Chấn) và xã Lang Thíp, An Bình (huyện Văn Yên) để xây dựng nhà làm việc và các công trình khác khi chưa được cơ quan thẩm quyền cho phép, vi phạm khoản 3 Điều 12 Luật Đất đai 2013.
Cty đã chiếm diện tích 3.573,4m2 đất của tổ chức khác (UBND thị trấn nông trường Liên Sơn, Cty CP Chè Liên Sơn) để xây dựng các công trình phục vụ hoạt động sản xuất, kinh doanh khi chưa được UBND tỉnh cho thuê đất, vi phạm khoản 1 Điều 12 Luật Đất đai.
Từ 2016 đến thời điểm thanh tra, Cty chưa có phương án sử dụng 48,72056ha đất nông nghiệp được UBND tỉnh cho thuê tại xã Lang Thíp (huyện Văn Yên) và 46,95106ha tại xã Nghĩa Lộ (TX Nghĩa Lộ). Cty đã sử dụng 377,6744ha đất để trồng cây cao su khi chưa được UBND tỉnh cho thuê đất, nội dung này đã được Thanh tra Chính phủ chỉ ra tại Kết luận 1452/KL-TTCP ngày 21/8/2020.
Những năm gần đây do hoạt động sản xuất, kinh doanh bị ảnh hưởng bởi yếu tố thị trường, dẫn tới có thời điểm Cty hoạt động kém hiệu quả, nhu cầu sử dụng lao động có xu hướng giảm dần. Với nhu cầu sử dụng đất nông nghiệp lớn như hiện nay, nhưng dự án trồng cây cao su trên địa bàn các huyện Văn Chấn, Văn Yên và TX Nghĩa Lộ chưa mang tính ổn định, chưa tạo nhiều công ăn việc làm cho người lao động và đóng góp chung cho sự phát triển kinh tế, xã hội của địa phương.
Trách nhiệm chính để xảy ra những tồn tại, hạn chế, vi phạm trong việc quản lý, sử dụng đất đai của Cty CP Cao su Yên Bái thuộc về Tổng Giám đốc, Phó Tổng Giám đốc Cty và các cá nhân liên quan. Còn có trách nhiệm của Chủ tịch UBND, Phó Chủ tịch UBND phụ trách lĩnh vực đất đai, Trưởng Phòng TN&MT các huyện Văn Yên, Văn Chấn và TX Nghĩa Lộ; Chủ tịch UBND và công chức địa chính các xã: Sơn Lương, Suối Quyền và thị trấn Nông trường Liên Sơn (huyện Văn Chấn); Lang Thíp, An Bình (huyện Văn Yên)…
Thanh tra kiến nghị Chủ tịch UBND tỉnh chỉ đạo các sở, ngành, địa phương có liên quan tăng cường công tác thanh, kiểm tra việc quản lý, sử dụng đất với các tổ chức được Nhà nước giao đất, cho thuê đất để kịp thời phát hiện, ngăn chặn, xử lý hoặc kiến nghị cấp có thẩm quyền xử lý vi phạm theo quy định pháp luật.
Với UBND huyện Văn Chấn và huyện Văn Yên tổ chức kiểm điểm, làm rõ và xem xét trách nhiệm của tập thể, cá nhân có liên quan để cho Cty xây dựng nhà làm việc trên diện tích đất nông nghiệp. Đồng thời, yêu cầu Cty xác định nhu cầu sử dụng đất đối với diện tích hiện nay Công ty đang ngừng đầu tư, đã thanh lý tài sản và không sử dụng đất tại xã Lang Thíp (huyện Văn Yên) và xã Nghĩa Lộ (TX Nghĩa Lộ), có văn bản trả lại đất cho Nhà nước để bàn giao đất cho địa phương quản lý, sử dụng hiệu quả, đúng quy định của pháp luật.
Tiếp tục quản lý, sử dụng đúng mục đích, đúng ranh giới, diện tích đất đã được UBND tỉnh cho thuê đất tại TP Yên Bái, các huyện Văn Yên, Văn Chấn và TX Nghĩa Lộ.
