Ông Nguyễn Văn Pha - Phó chủ nhiệm Uỷ ban Tư pháp nhận định, những tồn tại, hạn chế trong công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo thời gian qua có phần trách nhiệm của chính quyền một số địa phương. Dẫn chứng câu chuyện năm 2015, thực hiện chương trình phối hợp giữa Mặt trận Tổ quốc và một số bộ, ngành, ông Pha dẫn đầu đoàn liên ngành đến một tỉnh phía Nam xem xét một vụ án dân sự tồn tại dai dẳng.
Hồ sơ tính đến năm 2015 của vụ án này đã có hiệu lực 14 năm, toà án các cấp xử 4 lần, trong hồ sơ có đầy đủ văn bản của các cơ quan chức năng khẳng định vụ án đã xét xử đúng pháp luật, không có căn cứ để xem xét kháng nghị.
Tuy nhiên, khi làm việc, lý do duy nhất địa phương đưa ra là “người thi hành án năm nay đã 80 tuổi, lúc nào cũng thủ can xăng trong nhà và nói nếu cưỡng chế sẽ đốt”. Phó Chủ tịch UBND tỉnh - Trưởng ban Chỉ đạo thi hành án dân sự địa phương trả lời là đang chuẩn bị Đại hội Đảng bộ các cấp nên xin phép “Đại hội xong sẽ giải quyết”.
“Thời gian trôi qua, vị Phó Chủ tịch đã lên chức vụ rất cao. Nhưng năm 2016, khi tôi chuyển công tác khác thì vụ việc vẫn chưa được giải quyết. Như vậy, nếu như chúng ta bớt vô cảm khi phục vụ nhân dân, coi khó khăn của người dân như khó khăn của người nhà mình thì chắc vụ việc không tồn tại lâu như thế”, ông Pha nói.
Đùn đẩy, lòng vòng
Thảo luận tại hội trường Quốc hội về báo cáo công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo năm 2018, ngày 14/11, ĐB Huỳnh Thanh Phương (Tây Ninh) khẳng định vai trò quan trọng của công tác tiếp công dân, là khâu quan trọng trong việc giải quyết khiếu nại, tố cáo. Thông qua hoạt động tiếp công dân, Nhà nước và các cơ quan, tổ chức tiếp nhận được các khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh của nhân dân liên quan đến việc thực hiện chủ trương, đường lối, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước.
Theo ĐB Phương, làm tốt công tác này là một trong những giải pháp hữu hiệu, góp phần tích cực giải quyết các bức xúc, tâm tư, nguyện vọng của người dân ngay từ cơ sở... từ đó đề ra những chủ trương, chính sách đúng đắn, hợp lòng dân.
Tuy nhiên, theo ĐB tỉnh Tây Ninh, qua thực hiện nhiệm vụ ĐBQH và thực tế giám sát cho thấy hoạt động lắng nghe, kiến nghị, phản ánh trong tiếp công dân còn đang bất cập. ĐB cho biết, hiện nay quy định của pháp luật về trình tự, thủ tục giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân đã được ban hành tương đối đầy đủ và chặt chẽ nhưng quy định trình tự, thủ tục về tiếp thu, giải quyết kiến nghị, phản ánh của người dân thì chưa được ban hành.
Do đó, khi công dân thực hiện kiến nghị, phản ánh thì việc xem xét, giải quyết của các cơ quan chức năng thực hiện theo thẩm quyền, trình tự, thủ tục nào chưa rõ. Từ đó xảy ra tình trạng né tránh, đùn đẩy trách nhiệm của các cơ quan với nhau hoặc giải quyết không tới nơi tới chốn hoặc hướng dẫn sai địa chỉ gây mất thời gian, lòng vòng, làm bức xúc của người dân thêm gia tăng.
ĐB Huỳnh Thanh Phương cũng cho rằng nguyên nhân bao trùm dẫn đến tình trạng này là do chưa bố trí được cán bộ có tâm, có tầm, có bản lĩnh, có tinh thần trách nhiệm và quyết tâm thực hiện nhiệm vụ được giao.
Nhiều nơi cán bộ công chức làm công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, đơn thư tố cáo của người dân thiếu tận tụy, chưa toàn tâm, toàn ý với công việc, thiếu thân thiện, thiếu tôn trọng, thiếu lắng nghe tâm tư nguyện vọng của người dân. Mặt khác, việc thường xuyên tập huấn đào tạo, nâng cao chuyên môn nghiệp vụ, kỹ năng, đạo đức công vụ cũng chưa được chú trọng.
Từ đó, ĐB Phương đề nghị Chính phủ quan tâm chỉ đạo thực hiện tốt công tác đào tạo, đào tạo lại cũng như nâng cao chất lượng các lớp tập huấn chuyên đề hoặc bồi dưỡng về kỹ năng công tác này hàng năm. Lựa chọn những cán bộ giỏi, tâm huyết, có năng lực, phẩm chất làm công tác tiếp công dân, giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo.
Ông Phương lưu ý, mỗi cán bộ, công chức ở lĩnh vực này cần hành động theo phương châm lắng nghe để người dân nói, làm gương để người dân noi theo, tuyên truyền để người dân hiểu, giải thích để người dân tin, lấy sự hài lòng của người dân làm thước đo giá trị và hiệu quả công việc.
Chưa coi trọng đối thoại
Cùng quan điểm, ĐB Nguyễn Hồng Vân (Phú Yên) thẳng thắn chỉ rõ, tiếp công dân định kỳ của Chủ tịch UBND các cấp còn thấp và bất cập, chưa coi trọng việc đối thoại của người có thẩm quyền với người khiếu nại, tố cáo. Thực tế, lãnh đạo địa phương cứ tiếp hoặc cử cho cấp phó hoặc cấp có thẩm quyền đến ghi nhận về báo cáo lại để xem xét, nghiên cứu giải quyết thì dân chờ mỏi mòn.
Từ phân tích này, ĐB đề nghị Chính phủ chỉ đạo địa phương thực hiện nghiêm chế độ tiếp công dân và đối thoại với công dân. Việc tiếp công dân định kỳ của Chủ tịch UBND các cấp cũng như việc thực hiện đối thoại phải hết sức nghiêm túc thì mới tạo sự đồng thuận, trả lời, giải quyết cụ thể được cho dân.
Đồng tình với phản ánh trên, ĐB Dương Minh Tuấn (Bà Rịa - Vũng Tàu) đề nghị Thanh tra Chính phủ cần có tham mưu Chính phủ quy định chặt chẽ, kỹ càng hơn công tác tập huấn cho cán bộ tiếp dân.
Theo ĐB này, cần phải thay đổi cách tập huấn về tiếp công dân để cán bộ tiếp công dân có đầy đủ kỹ năng hơn, có nhiều sáng tạo hơn, những cách xử lý linh hoạt với những người dân quá khích, những người dân có thái độ tiếp tục cù nhầy trong khiếu nại, tố cáo; phải có những video clip chỉ những hình mẫu, biểu diễn những đợt tiếp công dân, cách tiếp công dân, hình thức nào và diễn đạt sâu, kỹ hơn.
Trong đó, ĐB nhấn mạnh tập huấn kỹ những hình thức nào để cán bộ tiếp dân có thể xử lý đối với những đơn thư đã khiếu nại 2, 3 lần, thẩm quyền của tòa nhưng không ra tòa mà lại tiếp tục khiếu nại ở cơ quan hành chính. Bởi hiện này có một số cán bộ tiếp dân chưa tròn trong việc tư vấn, thuyết phục người dân một là ra tòa, hai là đi về dẫn đến tình trạng một số vụ khiếu nại, tố cáo, những vụ đơn lẻ, đơn thuần, đơn giản là trong tầm tay cấp tỉnh, nhưng bây giờ là những vụ xương xẩu.
| |
| Tổng Thanh tra Chính phủ Lê Minh Khái. |
Tham gia ý kiến, ĐB Đoàn Ninh Thuận Nguyễn Bắc Việt cho rằng cần phải làm thật tốt công tác dân vận chính quyền. Đề cao trách nhiệm của người đứng đầu trong tiếp công dân. ĐB Việt cho biết đã có nhiều trường hợp chỉ có người đứng đầu trực tiếp giải quyết thì không còn đơn thư khiếu nại lần thứ hai từ đó khắc phục tình hình đơn thư kéo dài.
Cùng với đó là trong công tác tiếp công dân thì thái độ, vị trí, cách thức tiếp công dân cũng cần được tính đến làm sao để cho dân không vào đó choáng ngợp, sợ. Cách thức và vị trí ngồi của người tiếp công dân cũng nên xử lý một cách thể hiện cho được gần dân, đừng thể hiện quan cách với dân. Câu chuyện này nếu làm tốt sẽ xử lý được nhiều việc người dân đang rất nóng nhưng đến với tinh thần, thái độ, vị trí, cách tiếp dân sẽ làm dịu người dân.
Trong khi đó, ĐB Lưu Bình Nhưỡng (Bến Tre) đặt vấn đề xem xét thực hiện giải pháp thông tin tuyên truyền như thế nào cho hợp lý đối với đồng bào vùng sâu, vùng xa, vùng chưa có internet hoặc có internet nhưng người dân không sử dụng máy tính, không sử dụng smartphone thì chúng ta có biện pháp gì để tuyên truyền cho bà con? Đặc biệt đối với bà con chưa hiểu tiếng phổ thông, nếu chỉ thông báo tiếp công dân trên cổng thông tin của tỉnh thì chưa toàn diện.
Tiếp thu ý kiến ĐBQH và giải trình làm rõ một số nội dung, Tổng Thanh tra Chính phủ Lê Minh Khái cho biết, bên cạnh những kết quả đạt được, vừa qua còn tồn tại tình trạng thủ trưởng cơ quan hành chính ở một số nơi chưa thực hiện đúng quy định của pháp luật tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo: “Vẫn còn tình trạng né tránh, đùn đẩy trách nhiệm, thiếu quyết tâm trong việc tiếp công dân, đối thoại với dân, xem xét, giải quyết khiếu nại, tố cáo, nhất là các vụ việc có tính chất phức tạp”, ông Khái nói.
Cũng theo ông Khái, đối với những nội dung, vụ việc thuộc thẩm quyền của các bộ, ngành, địa phương ở cơ sở, Thanh tra Chính phủ với trách nhiệm của mình sẽ đôn đốc, hướng dẫn, giải quyết theo thẩm quyền.
Đặc biệt là những vấn đề về chấp hành các quy định của Luật Tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo như là tiếp công dân định kỳ, tiếp công dân đột xuất ở cơ sở Thanh tra Chính phủ sẽ cố gắng đôn đốc thực hiện đúng chức năng, nhiệm vụ của mình để thực hiện tốt những yêu cầu, những đề nghị của ĐBQH.