Thống lĩnh trọn 3 mảng di động mặt đất
Thông tư số 15/2015/TT-BTTTT được Bộ Thông tin và Truyền thông (TTTT) ban hành ngày 15/6/2015 cho biết, Viettel là doanh nghiệp (DN) viễn thông duy nhất có vị trí thống lĩnh thị trường đối với dịch vụ thông tin di động mặt đất, bao trọn cả 3 mảng dịch vụ: điện thoại, nhắn tin và truy nhập internet. Như vậy, so với thông tư ban hành cách đây 2 năm về vấn đề này, hai nhà mạng lớn khác là MobiFone và VinaPhone đều được đưa ra khỏi nhóm DN viễn thông có vị trí thống lĩnh thị trường.
Theo quy định hiện hành của Luật Cạnh tranh, DN được coi là có vị trí thống lĩnh thị trường nếu có thị phần từ 30% trở lên (trên thị trường liên quan) hoặc có khả năng gây hạn chế cạnh tranh một cách đáng kể. Một nhóm hai DN được coi là có vị trí thống lĩnh thị trường nếu tổng thị phần đạt từ 50% trở lên.
Theo đại diện Cục Viễn thông, trước đó hai mạng MobiFone và VinaPhone luôn được xem là “nhóm hai DN” vì đều thuộc quản lý của VNPT. Tuy nhiên, từ cuối năm 2013 và đặc biệt từ năm 2014, khi VNPT, VinaPhone và MobiFone đồng loạt tái cơ cấu, trong đó MobiFone còn tách khỏi VNPT thì thị phần doanh thu của hai mạng này có sự thay đổi đáng kể.
Theo số liệu vừa được Bộ TTTT công bố tại Hội nghị giao ban Quản lý nhà nước tháng 5/2015, Viettel hiện kiểm soát 52,2% thị phần, còn VinaPhone và MobiFone đang cùng nắm giữ khoảng 18%, tức là cùng thấp hơn mức 30% mà Luật Cạnh tranh đưa ra.
Trong thông tin chuyển tới báo chí, Bộ TTTT khẳng định việc cập nhật danh mục DN viễn thông, nhóm DN viễn thông có vị trí thống lĩnh thị trường là cần thiết bởi thị trường trong những năm qua có sự biến động không ngừng.
Sự biến động đó cần được phản ánh kịp thời vào chính sách quản lý để đảm bảo điều tiết, hài hòa giữa quyền lợi của cả DN, người dùng, xã hội lẫn Nhà nước. Đây cũng là việc cần thiết để đảm bảo phù hợp với quy định của pháp luật về Luật Cạnh tranh trong viễn thông, với thông lệ quốc tế và góp phần bảo đảm thị trường viễn thông có thể phát triển bền vững.
Lo ngại khách hàng “nhao” về mạng khác
Theo nguyên tắc phi đối xứng trong quản lý giá cước viễn thông vẫn được áp dụng nhiều năm nay, các DN thống lĩnh sẽ bị quản chặt hơn. Chẳng hạn, khi thay đổi giá cước và thực hiện khuyến mại giảm giá dịch vụ thì sẽ phải đăng ký với Cục Viễn thông và chỉ được phép triển khai sau khi Cục này chấp thuận. Tương tự, họ cũng không được ban hành giá cước dịch vụ viễn thông thấp hơn giá thành; phải thống kê, kế toán riêng để xác định giá thành dịch vụ viễn thông chiếm thị phần khống chế.
Ngược lại, các DN không nằm trong nhóm DN có vị trí thống lĩnh thị trường sẽ chỉ cần thông báo với Cục Viễn thông khi điều chỉnh giá cước và thực hiện khuyến mãi giảm giá đối với dịch vụ thông tin di động, cũng như không bị cấm ban hành giá cước thấp hơn giá thành.
Tuy nhiên, tất cả các DN viễn thông đều không được điều chỉnh giá cước tăng hoặc giảm không hợp lý so với giá thành, tăng hoặc giảm bất bình thường so với giá cước trung bình, gây mất ổn định thị trường.
Tại Hội nghị giao ban Quản lý nhà nước tháng 5/2015 của Bộ TTTT vừa qua, Phó Tổng Giám đốc Viettel Lê Đăng Dũng đã có một kiến nghị khá bất ngờ rằng không nên “rút nhà mạng nào ra khỏi Top 3 DN viễn thông có vị trí thống lĩnh thị trường”, với lý do “để tránh tình trạng người dùng nhao từ mạng này sang mạng khác”.
Theo ông Dũng, “thị trường và khách hàng bao giờ cũng coi Viettel, MobiFone và VinaPhone đang là những DN lớn gần tương đương nhau”. Đúng là thực tế theo dõi hơn 10 năm triển khai cung cấp dịch vụ thông tin di động của Viettel (từ tháng 11/2004 đến nay) thì đến 90% các gói cước và mức giá cước cũng như thời gian điều chỉnh giá cước dịch vụ thông tin di động của Viettel đều gần như tương đồng với VinaPhone và MobiFone. Các DN thông tin di động còn lại như SFone; HNTelecom, GTelMobile do có năng lực yếu hơn nên thường có những mức cước khác hay những gói cước đặc thù.
Vì thế, lo ngại của ông Dũng cũng có lý khi nếu một DN được rút ra khỏi vị trí thống lĩnh thị trường, đồng nghĩa với việc được “nới lỏng quản lý hơn” thì nếu nhà mạng đó thay đổi chính sách về giá, “khách hàng sẽ nhao từ mạng này sang mạng kia, gây xáo trộn thị trường”. Vị lãnh đạo này của Viettel còn cảnh báo việc này “thậm chí có thể gây ra cuộc chiến về giá” và đề nghị Bộ “cứ giữ nguyên” ba nhà mạng trong top thống lĩnh thị trường như hiện nay và vẫn “quản lý 3 mạng như cũ”.
Tuy nhiên, Cục Viễn thông khẳng định Bộ TTTT ban hành danh mục DN thống lĩnh thị trường theo từng thời kỳ. Luật Cạnh tranh cũng quy định rất rõ những tiêu chí về thị phần doanh thu để dựa vào đó đánh giá một DN có nằm trong nhóm thống lĩnh hay không. “Căn cứ vào báo cáo doanh thu dịch vụ thông tin di động của các DN, Bộ đã tính thị phần doanh thu của DN đối với thị trường dịch vụ thông tin di động.
Việc xác định một DN có nằm trong nhóm thống lĩnh thị trường đối với dịch vụ thông tin di động nói riêng và dịch vụ viễn thông nói chung hay không phụ thuộc vào thị phần doanh thu của DN đó chứ không phụ thuộc vào mong muốn chủ quan của tổ chức, cá nhân nói chung hay của DN viễn thông nói riêng” - Cục Viễn thông kết luận.
Như vậy, sau hơn 10 năm gia nhập thị trường viễn thông di động, từ vị trí DN mới, luôn kêu than bị các DN khác độc quyền, o ép thì nay Viettel đã trở thành “ông lớn”, có vị trí thống lĩnh và có khả năng được trở thành DN độc quyền trên thị trường viễn thông di động.
Tuy nhiên, đến nay khi thị trường viễn thông Việt Nam đã bắt đầu xác lập ổn định về lượng thì các chuyên gia viễn thông cho rằng, không phải sự cạnh tranh về giá cả khuyến mại mà sự cạnh tranh bằng chất lượng dịch vụ mới là hướng phát triển bền vững của thị trường viễn thông./.
