“Cháu tin rằng trên đời này còn có công lý!”
Sự việc liên quan đến ông Lê Bá Huy đã khiến dư luận tại Đà Nẵng và giới truyền thông cả nước “nóng” lên mấy ngày hôm nay, bởi ông Huy nổi tiếng là một người rất giàu có.
Khi sự việc xảy ra, phần đông dư luận nghiêng về cô gái và cho rằng ông Huy mua chuộc cơ quan chức năng nên không bị xử lý. Trong khi đó, Thượng tá Trần Phước Hương, Trưởng phòng tham mưu - Công an TP.Đà Nẵng cho biết vụ việc đang được Công an quận Ngũ Hành Sơn điều tra làm rõ và xử lý đúng theo quy định của pháp luật.
Về phía cô Y, hiện nay cô gái này vẫn tiếp tục cầu cứu cơ quan chức năng và nhờ báo chí lên tiếng để bảo vệ quyền lợi của mình. Trong đơn, cô Y viết: “Cháu làm đơn này xin các cô, các chú hãy giúp cháu. Bố cháu mất sớm, mẹ cháu đã nghỉ hưu mất sức. Bây giờ cháu không biết phải làm sao, chỉ biết bày tỏ với cô chú. Cháu xin thề những sự việc trên hoàn toàn là sự thật, không hề dối trá. Cháu xin lấy tính mạng ra đảm bảo. Cháu tin rằng trên đời này còn có công lý!”.
Công lý chỉ được thực thi nếu người tố cáo không rút đơn
Ở góc độ pháp lý, khởi tố vụ án hình sự là giai đoạn đầu tiên của tố tụng hình sự, trong đó cơ quan có thẩm quyền xem xét, quyết định khởi tố hoặc không khởi tố vụ án hình sự.
Về nguyên tắc, khởi tố vụ án hình sự là quyền chủ động của cơ quan có thẩm quyền, không phụ thuộc vào ý chí của người bị hại hoặc của người đại diện hợp pháp của họ. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, ý chí của người bị hại hoặc người đại diện hợp pháp của họ được pháp luật quy định như điều kiện bắt buộc để khởi tố vụ án.
Việc quy định khởi tố vụ án hình sự theo yêu cầu của người bị hại hoặc người đại diện hợp pháp của họ xuất phát từ tính chất của vụ án và lợi ích của chính người bị hại. Cơ quan có thẩm quyền nếu tự mình khởi tố vụ án hình sự có thể gây thêm những tổn thất về tinh thần cho người bị hại, làm lộ bí mật đời tư của họ, phá vỡ sự hòa giải trong nhân dân. Do đó, trong những trường hợp này, người bị hại hoặc người đại diện hợp pháp có quyền tự lựa chọn: Yêu cầu khởi tố vụ án hình sự, tha thứ hoặc thỏa thuận với người phạm tội.
Việc khởi tố vụ án hình sự theo yêu cầu của người bị hại hoặc của người đại diện hợp pháp chỉ áp dụng đối với những trường hợp phạm tội quy định tại khoản 1 của 11 điều luật về các tội nêu trên. Ngoài những trường hợp đó, yêu cầu của người bị hại hoặc của người đại diện hợp pháp của họ không còn là điều kiện khởi tố vụ án hình sự.
Về chủ thể quyền yêu cầu khởi tố vụ án hình sự: Chủ thể của quyền yêu cầu khởi tố vụ án hình sự là người bị hại. Trong trường hợp người bị hại chưa thành niên, có nhược điểm về tâm thần hoặc thể chất thì người đại diện hợp pháp của người bị hại có quyền yêu cầu khởi tố vụ án hình sự.
Yêu cầu khởi tố vụ án hình sự thể hiện dưới hình thức đơn hoặc trình bày trực tiếp. Đơn yêu cầu khởi tố có chữ ký hoặc điểm chỉ của người yêu cầu. Trường hợp yêu cầu khởi tố được trình bày trực tiếp thì cơ quan điều tra, viện kiểm sát lập biên bản ghi rõ yêu cầu khởi tố có chữ ký hoặc điểm chỉ của người yêu cầu. Biên bản do viện kiểm sát lập được chuyển ngay cho cơ quan điều tra để xem xét việc khởi tố vụ án hình sự và đưa vào hồ sơ vụ án. Yêu cầu khởi tố là điều kiện bắt buộc, do đó trong những trường hợp phạm tội nêu trên, khởi tố khi không có yêu cầu của người bị hại hoặc của người đại diện hợp pháp của họ là vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng. Tòa án cấp sơ thẩm phát hiện thấy vi phạm đó trong khi chuẩn bị xét sử thì có quyền trả hồ sơ để điều tra bổ sung theo quy định tại điểm c khoản 1 Điều 179 BLTTHS.
Yêu cầu khởi tố do chứa đựng thông tin như tố giác tội phạm nên có thể đồng thời là cơ sở xác định căn cứ khởi tố vụ án hình sự. Tuy nhiên, yêu cầu khởi tố là điều kiện chứ không phải là căn cứ khởi tố vụ án hình sự. Căn cứ duy nhất khởi tố vụ án hình sự là dấu hiệu tội phạm. Nếu chỉ có yêu cầu khởi tố mà không có dấu hiệu tội phạm thì không được khởi tố vụ án hình sự. Ngược lại, xác định được dấu hiệu tội phạm thuộc các trường hợp nêu trên nhưng không có yêu cầu khởi tố thì cũng không được khởi tố vụ án hình sư.
Về hậu quả pháp lý của việc yêu cầu khởi tố vụ án: Trong trường hợp vụ án được khởi tố theo yêu cầu của người bị hại thì người bị hại hoặc người đại diện hợp pháp của họ trình bày lời buộc tội tại phiên tòa. Nếu tòa án tuyên bố bị cáo không có tội thì người bị hại phải trả án phí.
Đáng chú ý, người phạm các tội thuộc 11 trường hợp nêu trên (chỉ được khởi tố theo yêu cầu của người bị hại hoặc của người đai diện hợp pháp của họ), nếu được bên bị hại rút yêu cầu khởi kiện thì đối tượng phạm tội không bị xử lý hình sự.
Do đó, nếu cô N.M.N.Y yêu cầu cơ quan công an khởi tố vụ án “Hiếp dâm” và sau đó ông Lê Bá Huy (Huy “máy nổ”) bị xác định phạm tội này thì ông Huy vẫn có thể thoát tội nếu cô Y rút lại yêu cầu khởi tố của mình. Điều này đồng nghĩa nếu cô Y muốn công lý được thực thi như lời cô nói thì điều kiện đầu tiên là cô không được rút đơn tố cáo của mình, tức là phải kiên trì đấu tranh đến cùng./.