Nhưng theo TS.Khuất Việt Hùng, Phó Chủ tịch chuyên trách Ủy ban An toàn giao thông quốc gia, việc xử lý sẽ khó khăn do thông tin về xe hết niên hạn sử dụng (NHSD) hiện mới dừng lại ở các cơ quan quản lý nhà nước trung ương mà chưa đến được cấp cơ sở.
Xe “quá đát” vẫn chở khách
Sau ngày 1/1/2016, toàn quốc sẽ có thêm gần 21.000 xe ô tô hết NHSD theo Nghị định số 95/2009/NĐ-CP. Danh sách này được báo cáo Ủy ban An toàn giao thông quốc gia, Bộ Giao thông vận tải gửi tới lực lượng Thanh tra giao thông, cảnh sát giao thông (CSGT).
Ngoài ra, các chủ phương tiện cũng sẽ được các trung tâm đăng kiểm thông báo bằng nhiều hình thức trước khi xe hết NHSD tại các chu kỳ kiểm định cuối. Với xe sắp hết NHSD, khi kiểm định kỳ cuối chỉ được cấp thời gian kiểm định đến hết NHSD chứ không cấp thêm.
Cục cũng khuyến cáo lái xe khi hết NHSD phải gửi lại giấy đăng ký cho cơ quan công an. Các xe hết NHSD không được phép lưu hành; chủ phương tiện phải nộp lại giấy chứng nhận đăng ký và kiểm định...
Đó là chuyện quy định của Nhà nước, nhưng hiện tại các xe hết NHSD vẫn ngang nhiên lưu thông trên đường và coi thường các cảnh báo về tại nạn giao thông.
Khảo sát của Cục Đăng kiểm Việt Nam tại một số địa phương như Thanh Hóa, Gia Lai, Tây Ninh, Nghệ An… đã phát hiện hàng trăm xe hết NHSD nhưng vẫn hoạt động, đặc biệt là tại các vùng miền núi, các nhà máy đường và các tuyến nhánh dọc đường Hồ Chí Minh. Không chỉ chở vật liệu xây dựng, không ít xe còn dùng vận chuyển hành khách trên các tuyến đường liên xã.
Vài trăm xe bị phát hiện chỉ là con số rất nhỏ trong số cả trăm nghìn xe bỗng dưng “mất tích” trong hồ sơ quản lý của các cơ quan chức năng do đã hết NHSD. Hậu quả là đã có không ít vụ tai nạn giao thông (TNGT) liên quan đến các loại xe mà nhiều người vẫn quen gọi là “xe ma” này.
Trong đó, phải kể tới vụ TNGT đặc biệt nghiêm trọng khiến 10 người tử vong, 4 người khác bị thương hồi cuối tháng 1/2015 giữa ô tô khách và ô tô tải (đã hết NHSD) xảy ra trên đường Hồ Chí Minh đoạn qua huyện Như Xuân (Thanh Hóa)...
Phải tiêu hủy xe “quá đát”
Theo lực lượng CSGT, để qua mặt cơ quan chức năng, chủ phương tiện và lái xe hết NHSD thường chủ động né tránh, đi đường vòng để không bị phát hiện, xử lý và tịch thu xe. Nhiều người còn sử dụng công nghệ tinh vi để làm giả giấy tờ, gây khó cho công tác kiểm tra, phát hiện sai phạm.
Trong khi đó, lực lượng CSGT chưa được trang bị các thiết bị tra cứu đối chiếu phương tiện để có biện pháp xử lý kịp thời.
Ông Nguyễn Hữu Trí, Phó Cục trưởng Cục ĐKVN đề nghị, để kiểm soát chặt hơn với phương tiện đã hết NHSD trên toàn quốc, cần có sự chỉ đạo quyết liệt từ Trung ương đến UBND cấp tỉnh, huyện, xã. Trong đó, nên giao cho công an xã, công an khu vực giám sát việc chủ xe nộp lại giấy tờ đăng ký, biển số và việc giải bản phương tiện.
Bên cạnh đó, trong công tác tuyên truyền an toàn giao thông, ngành chức năng địa phương cần khuyến cáo các tổ chức, trường học, doanh nghiệp, cá nhân khi thuê xe nên kiểm tra giấy tờ đăng ký, đăng kiểm để tránh thuê phải xe hết NHSD, không bảo đảm an toàn khi lưu thông.
Còn TS. Hùng cho rằng, nếu chỉ trông chờ vào sự tự giác của các chủ phương tiện sẽ là rất khó. Quan trọng nhất thông tin phải đến được với không chỉ chủ phương tiện mà còn cần phải đến cả các lực lượng chức năng trực tiếp tham gia kiểm tra, xử lý tại địa phương và người dân trên địa bàn để cùng hiểu rõ đây là nguy cơ gây TNGT.
Ngoài ra, cần có chế tài mạnh hơn để xe hết NHSD phải được tiêu hủy thì mới có thể ngăn chặn một cách hiệu quả xe “quá đát” mà vẫn ngang nhiên lưu hành.
NHSD với xe ô tô chở hàng không quá 25 năm, ô tô chở người không quá 20 năm; đối với xe ô tô chuyển đổi công năng từ các loại xe khác thành xe ô tô chở người trước ngày 1/1/2002 không quá 17 năm.
Trường hợp ô tô hết NHSD nhưng vẫn lưu thông sẽ bị đình chỉ lưu hành xe, cưỡng chế thu hồi giấy tờ đăng ký, đăng kiểm, biển số xe và xử phạt tiền theo quy định của pháp luật. Cụ thể, theo điểm d, khoản 6 Điều 23 Nghị định số 171/NĐ-CP của Chính phủ, người điều khiển ô tô đã hết NHSD tham gia giao thông bị xử phạt 3-5 triệu đồng và tước quyền sử dụng giấy phép lái xe 2 tháng.
