Những năm đầu thập kỷ 90 của thế kỷ trước, Vi Văn Học (SN 1964, trú tại thị trấn Mường Xén, huyện Kỳ Sơn, Nghệ An) lúc bấy giờ đang làm ở rạp chiếu bóng di động, đi bôn ba khắp các miền biên giới phục vụ người dân kiếm kế sinh nhai.
Cũng trong một lần đi chiếu bóng, Vi Văn Học quen biết với Phu My – một trùm ma túy người Lào, người này đặt vấn đề thuê Học xách thuê ma túy kiếm tiền bằng nửa năm đi chiếu phim mà không vất vả gì.
Nghe thế, Vi Văn Học không cần suy nghĩ mà gật đầu đồng ý. Vào ngày 11/7/1992, Phu My giao cho Học 1 túi chứa 13,2kg thuốc phiện để vận chuyển từ Kỳ Sơn xuống TP Vinh giao cho Phu My vào ngày 15/7.
Để che mắt lực lượng chức năng, Học mang theo một chiếc máy chiếu phim bị hỏng đi xuống Vinh sửa, sau đó đến nhà bạn nhờ cất dấu ma túy. Tuy nhiên, Phu My vẫn chưa tìm được khách mua ma túy nên Học phải ở lại giữ hàng lâu hơn so với kế hoạch.
Trong một lần tình cờ đi xem bóng đá một người khách hỏi mua ma túy nên Học bàn bạc với Phu My để bán số hàng trên. Ngày 17/7/1992, trong khi mang số thuốc phiện trên đi giao cho khách thì Học bị cảnh sát bắt giữ. Trong quá trình điều tra, Học đã lợi dụng và tìm cách bỏ trốn khỏi nơi giam giữ bằng cách sang bên kia biên giới. Ngày đi, Học không dám về nhà để thăm mẹ mình, cũng như không kịp chia tay người vợ và hai con nhỏ.
Năm 1998, cơ quan CSĐT Công an Nghệ An phát lệnh truy nã toàn quốc đối với Vi Văn Học.
Về phần Học, khi sang bên kia nước Lào đã thay tên đổi họ và nhập Quốc tịch Lào rồi lập gia đình với một người vợ khác. Học học bằng lái xe và chạy tuyến Viên Chăn – Hà Nội nhưng chưa một lần dám về thăm nhà mình. Sau nhiều năm lái xe, có chút vốn liếng nên đã chuyển sang mở đại lý kinh doanh vật liệu xây dựng, cũng có một chút chỗ đứng trong giới xây dựng tại Lào.
Sau nhiều năm lẩn trốn, mới đây trinh sát Phòng PC52 phát hiện một đối tượng nghi vấn là Vi Văn Học, tuy nhiên tiếp cận rất khó vì người này quen biết nhiều đối tượng hình sự cộm cán trong xã hội. Ngoài ra, người này cũng cảnh giác cao độ nên rất nhiều lần các trinh sát tìm cách tiếp cận để xác minh đều thất bại.
Biết được Học có một người anh trai rất có uy tín trong cộng đồng tại quê nhà, trinh sát chuyển sang hướng là thuyết phục, vận động anh trai để có sức nặng hơn. Sau thời gian kiên trì thuyết phục, người anh trai của Học đồng ý giúp đỡ nên đầu tháng 8/2018, người này sang Lào, mang theo một lá thư kêu gọi đầu thú của cảnh sát.
Sau hơn một tuần suy nghĩ, cùng với công tác làm tư tưởng cho đối tượng, Vi Văn Học đồng ý về Việt Nam đầu thú với một điều kiện được ghé thăm nhà, thăm người mẹ già đã hơn 90 tuổi mà suốt 26 năm chạy trốn gã chưa một lần gặp lại.
Học chia sẻ, nhiều lần lái xe hoặc có công việc về đến thị trấn Mường Xén cách nhà có vài cây số nhưng không dám về thăm nhà vì sợ bị bắt, lâu nay tự do quen rồi không muốn vào tù. Ngày về thăm lại gia đình, dù đang mang án trốn nã, nhưng Học vẫn được cán bộ tạo điều kiện để có thể gặp mặt người thân, cùng với đó làm vía (một phong tục của người Thái) để đón Học trở về.
Sau khi mãn nguyện mong ước bao nhiêu năm được trở về thăm nhà, Vi Văn Học nhẹ nhõm bước theo các chiến sĩ cảnh sát về CQĐT để trả giá cho tội mình đã gây ra 26 năm trước./.