Bà Rịa - Vũng Tàu: Thay đổi chiến lược phát triển kinh tế - công nghiệp theo hướng 'xanh hóa'

Thay đổi mô hình phát triển

BR-VT hiện có 13 khu công nghiệp (KCN) đang hoạt động, tổng diện tích hơn 7.226ha. Các ngành công nghiệp chủ lực như lọc hóa dầu, điện khí, thép, vật liệu xây dựng, logistics… từng là động lực tăng trưởng mạnh mẽ cho tỉnh. Tuy nhiên, chính cơ cấu công nghiệp thiên về tiêu hao năng lượng, phát thải lớn cũng khiến tỉnh đối mặt nhiều sức ép về môi trường, quy hoạch, dân sinh. Thay đổi mô hình phát triển không chỉ còn là lựa chọn, mà là yêu cầu bắt buộc.

Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Văn Thọ nhấn mạnh, chuyển sang công nghiệp xanh không chỉ là để đáp ứng xu thế toàn cầu, còn là bước đi mang tính sống còn. Ông Thọ khẳng định: “Chúng tôi xác định rõ phát triển công nghiệp phải song hành với bảo vệ môi trường và đời sống người dân. Không đánh đổi tài nguyên và môi trường để lấy tăng trưởng bằng mọi giá”.

BR-VT đã ban hành hàng loạt chính sách và chương trình hành động cụ thể, từ điều chỉnh quy hoạch các KCN theo hướng sử dụng hiệu quả tài nguyên đất, tiết kiệm năng lượng, ứng dụng công nghệ sạch, đến việc xây dựng hạ tầng kỹ thuật thân thiện môi trường. Những KCN sinh thái, cụm công nghiệp tuần hoàn đang dần hình thành, báo hiệu cuộc chuyển mình sâu sắc.

Một góc Vũng Tàu.

Được ví như “trái tim logistics” của vùng Đông Nam Bộ, với hệ thống cảng biển Cái Mép - Thị Vải là một trong hai cụm cảng nước sâu quốc tế tại Việt Nam, cùng hạ tầng giao thông kết nối vùng đang được hoàn thiện như cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu, Vành đai (VĐ) 4 TP HCM, sân bay Long Thành, tỉnh đang sở hữu lợi thế cạnh tranh mà ít địa phương nào trong cả nước có được.

Vị trí chiến lược này là cơ sở để BR-VT không chỉ xây dựng mô hình công nghiệp xanh riêng lẻ, mà còn đóng vai trò đầu tàu trong chuỗi giá trị sản xuất bền vững toàn vùng. Theo đại diện Sở Tài chính, tỉnh đã đề xuất tích hợp phát triển KCN xanh với các đô thị sinh thái và khu hậu cần logistics không phát thải dọc theo hành lang VĐ 3, 4, kết nối trực tiếp với vùng nguyên liệu sạch ở các tỉnh lân cận. “Chúng tôi kỳ vọng với vai trò kết nối vùng, tỉnh sẽ là cầu nối trung chuyển - sản xuất - dịch vụ xanh, tạo thành chuỗi cung ứng khép kín, góp phần chuyển đổi mô hình công nghiệp toàn Đông Nam Bộ”.

Hệ thống cảng biển Cái Mép - Thị Vải là 1 trong 2 cụm cảng nước sâu quốc tế của Việt Nam. (Ảnh trong bài: T. Dũng)

Công nghiệp phát triển gắn với bền vững

Ngay từ đầu nhiệm kỳ 2021 - 2025, Tỉnh ủy BR-VT đã xác định một trong những khâu đột phá chiến lược là phát triển công nghiệp theo hướng công nghệ cao, xanh và thân thiện với môi trường. Định hướng này được cụ thể hóa trong nhiều văn bản như Chương trình phát triển công nghiệp xanh - sạch giai đoạn 2023 - 2025, Đề án thí điểm xây dựng KCN sinh thái Phú Mỹ 3, mô hình KCN - đô thị - dịch vụ hỗn hợp tại Xuyên Mộc.

Theo Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Văn Thọ, từ nay đến 2030, BR-VT sẽ tập trung vào một số trụ cột: Thu hút có chọn lọc các dự án sử dụng công nghệ hiện đại, ít phát thải; ưu tiên các ngành năng lượng tái tạo, vật liệu mới, công nghiệp phụ trợ công nghệ cao, chế biến thực phẩm sạch; tái cấu trúc các KCN hiện hữu để nâng cấp hạ tầng xử lý môi trường; thúc đẩy chuyển đổi số, xây dựng trung tâm điều phối chuỗi cung ứng, mô hình nhà máy thông minh.

Đại diện Sở Công Thương cho biết tỉnh đang lập đề án xây dựng 3 KCN đạt chuẩn sinh thái theo hướng dẫn của các Bộ, ngành Trung ương. Nếu thí điểm thành công, đây sẽ là tiền đề để nhân rộng mô hình ra toàn tỉnh.

Năm 2023, BR-VT từng ghi nhận bước tiến ngoạn mục trên bảng xếp hạng Chỉ số xanh cấp tỉnh (PGI), từ hạng 19 lên hạng 8 toàn quốc. Theo ông Phạm Quốc Đăng, Phó Giám đốc Sở NN&MT, hiện tỉnh đặt mục tiêu giữ vững các chỉ số như “giảm ô nhiễm môi trường và thiên tai”, “bảo đảm tuân thủ”, nâng cao năng lực “thúc đẩy thực hành xanh” và “chính sách khuyến khích - dịch vụ hỗ trợ”. Từ đó, góp phần cải thiện, tăng chỉ số PGI.

Trong các buổi làm việc với các tập đoàn, DN lớn từ Nhật Bản, Hàn Quốc, châu Âu… mới đây, lãnh đạo tỉnh luôn khẳng định định hướng ưu tiên đầu tư xanh, phát triển bền vững và gắn với trách nhiệm cộng đồng. Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Văn Thọ nói: “Chúng tôi chấp nhận chậm lại một bước nếu cần thiết, nhưng sẽ kiên định theo đuổi chiến lược phát triển bền vững. Tăng trưởng phải song hành bảo vệ môi trường, bảo đảm an sinh, chất lượng sống Nhân dân”.

Từ góc nhìn của một địa phương công nghiệp lâu đời, sự chuyển mình của BR-VT là minh chứng rõ nét cho quyết tâm đổi mới và thích ứng. Dù còn nhiều khó khăn, những bước đi đầu tiên đã mở ra kỳ vọng về một nền công nghiệp hiện đại, không khói, không phát thải - nơi phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường không còn là lựa chọn đối nghịch, mà là hai mặt của một chiến lược phát triển bền vững.