Từ rừng ra phố
Không khẳng định được Yến giàu hay không, nhưng có thể nói cô đã bước đầu thành công. Có thể kể ra một số dấu mốc để chứng minh: Một trong những người tham gia đối thoại Doanh nhân trẻ Trung - Việt lưu vực sông Hồng; Giải Ba chương trình Tăng trưởng sinh thái rừng bền vững 2024; Là đại biểu tham dự Đại hội toàn quốc Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam lần thứ IX, “hot TikToker” này nêu giải pháp, mong muốn thanh niên khởi nghiệp trong nông nghiệp, đưa kinh tế nông thôn đi lên.
Tài khoản TikTok của cô hiện thu hút hơn 162.000 người theo dõi; Facebook của cô cũng có hơn 28.000 người theo dõi. Đây là những tài khoản giới thiệu, quảng bá nông sản vùng cao, đời sống đồng bào dân tộc Dao.
Khi Yến tốt nghiệp cấp 2, thiên tai mất mùa, nhà nghèo, cha đổ bệnh nặng, cô nghỉ học, thành lao động chính trong gia đình. Nhưng không thôi khao khát đến trường, cô kiên nhẫn thuyết phục bố mẹ cho đi học trở lại trong suốt 3 năm liền, với lời hứa sẽ học giỏi, trở thành người đầu tiên trong bản đi học đại học. Rồi cô giành học bổng, đậu đại học. “Tấm bằng cử nhân xuất sắc của tôi thấm đầy mồ hôi, nước mắt cha mẹ đi làm thuê, anh chị em phải nghỉ học để nhường “suất” đến trường”, cô tâm sự.
Sau 4 năm miệt mài, Yến tốt nghiệp Đại học Lâm nghiệp với tấm bằng giỏi và giành học bổng Erasmus trị giá 50.000 USD đào tạo thạc sĩ ở Đức và Italia. Năm 2018, Yến hoàn thành chương trình, về nước làm việc tại nhiều vị trí khác nhau như trợ lý, tư vấn cho một số dự án của
UNESCO và nước ngoài…
Sau khi cho ra mắt một cuốn tự truyện, nhắc đến Chảo Yến, nhiều người nghĩ ngay đến cô gái nghị lực phi thường và khả năng truyền cảm hứng. Yến có cơ hội được đi nhiều nước trong khu vực châu Âu, trải nghiệm các hoạt động bảo tồn văn hóa cộng đồng.
Trong những lần như vậy, Yến tự tin giới thiệu, quảng bá những nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc. Cô cũng nhận ra, việc bảo tồn những giá trị này không chỉ giúp nối dài nền văn hóa lâu đời, mà còn giúp cộng đồng phát triển và tiếp cận cuộc sống văn minh, hiện đại hơn.
Làm việc ở các tổ chức uy tín, thu nhập không thấp, nhưng Yến vẫn trăn trở, mong một ngày nào đó trở về, phát triển bản thân trên chính quê hương mình. Năm 2020, Yến quyết định vừa đi làm vừa kinh doanh homestay, phát triển du lịch sinh thái. Hùn vốn làm ăn, nhưng hoạt động cầm chừng vì Covid-19 ập đến.
Bỏ phố về rừng
Tháng 5/2022, Yến được dự Hội nghị Thủ tướng Chính phủ đối thoại với nông dân. Được gặp những nông dân thành đạt trong lĩnh vực kinh tế nông nghiệp, Yến nhìn rõ hơn con đường phải đi. Cô thấy nhiều nông dân dù khởi nghiệp muộn nhưng vẫn thành công, nhiều cá nhân dù không phải người bản địa nhưng có thể nâng tầm rất nhiều sản phẩm của đồng bào dân tộc.
“Tại sao một người sinh ra từ bản làng như mình lại không làm được điều đó?”, cô tự đặt câu hỏi và tự trả lời: “Nếu chỉ nói và truyền cảm hứng theo cách trước đây thì mình sẽ mãi chỉ là người truyền cảm hứng trên giấy, thạc sĩ giấy. Phải thực hành, làm giàu, có nền tảng kinh tế vững chắc thì tiếng nói mới có trọng lượng hơn, tạo được sinh kế cho cộng đồng”.
Đầu 2023, Yến trở về quê, bắt đầu một hành trình mới, kinh doanh, livestream bán hàng qua các kênh mạng xã hội, chuyên các mặt hàng đặc sản người Dao như nông sản, dược liệu, bài thuốc…
Là một chuyên gia trong lĩnh vực khai thác, bảo vệ, phát triển tài nguyên rừng, Yến nhận thấy cách khai thác tại quê mình còn có những điều phải thay đổi. Khi người dân thu hái củ thổ phục linh, củ khúc khắc rừng... cô hướng dẫn chỉ lấy củ to đủ tuổi, còn củ non trồng lại. Lấy nguyên liệu cho bài thuốc lá tắm, cô đề nghị chỉ lấy cành lá, không lấy rễ và thân gỗ, không khai thác tận diệt. Nếu ai cố tình thu hoạch sớm, thu hoạch tận diệt, cô không mua.
Tháng 7/2023, Yến chính thức trở thành Giám đốc HTX Tri thức bản địa Goong, với 11 hộ gia đình tham gia. “Goong trong tiếng Dao có nghĩa là tốt đẹp. Tôi mong muốn những giá trị HTX đem lại sẽ tạo ra những điều tốt đẹp cho cộng đồng”, Yến tâm sự.
Niềm vui bước đầu thành công
HTX Goong tập trung vào những sản phẩm liên quan tri thức bản địa người Dao, những bài thuốc, dược liệu, lá tắm sau sinh, nông sản… được khai thác sản xuất theo cách người xưa. Yến áp dụng khoa học công nghệ nâng tầm các bài thuốc, phát huy dược tính, kết nối bên cung ứng và bên mua, chịu trách nhiệm chất lượng, hướng dẫn sử dụng...
Những ngày đầu khởi nghiệp, khó kiếm được người trẻ vì ai cứ lớn lên là đi nơi khác tìm việc, đồng hành cùng Yến là những bà con, cô bác đã lớn tuổi, có người mù chữ. Yến tìm cách thuyết phục một số bạn trẻ tham gia, trực tiếp đào tạo, hỗ trợ xây dựng các kênh, đưa nông sản lên sàn thương mại điện tử. Khoảng 6 tháng sau, một trong những kênh này đã có hơn 90.000 người theo dõi, hàng bán ổn định.
Bước đầu, HTX đã thành công với một số mặt hàng. Có những thương vụ khá thành công như HTX đã kết nối tiêu thụ khoảng 20 tấn sâm đất cho địa phương. Các bài thảo dược cũng được nhiều người tiêu dùng quan tâm, tiêu thụ khá tốt trên các sàn thương mại điện tử.
| |
Chị Yến chia sẻ kinh nghiệm khởi nghiệp tại một chương trình. |
Tại HTX Goong, ngoài sự trợ giúp của một người em, Yến phải kiêm nhiều việc, vừa sáng tạo nội dung, quay phim, dựng video, quản lý trang bán hàng, thiết kế nhãn, phát triển sản phẩm…
HTX do Yến thành lập được đánh giá không chỉ cung cấp những sản phẩm chất lượng, tạo sinh kế ổn định, mà còn giữ gìn, phát triển tri thức bản địa. Yến cho hay, đầu năm 2025 này, dầu gội thảo dược của Goong sẽ ra mắt. Xa hơn, cô đặt mục tiêu doanh thu 20 tỷ đồng vào năm 2026; những sản phẩm của Goong sẽ đủ tiêu chuẩn xuất khẩu…
Về tiền bạc, không biết Yến đã giàu hay chưa. Nhưng có thể khẳng định cô đã rất giàu ở khía cạnh nghị lực vươn lên, kiến thức, sự quyết tâm, khát vọng, quan điểm sống vì mọi người.
Chị Yến cho rằng hiện nay một số người trẻ thiếu ước mơ, bằng lòng đi làm công nhân lương tháng 7 - 8 triệu đồng, không nghĩ tới khởi nghiệp. Kiến nghị tại diễn đàn khởi nghiệp thanh niên, chị bày tỏ, công tác tập huấn, hỗ trợ khởi nghiệp nên tập trung vào những người trẻ có nhiều năng lượng, nhiệt huyết, khát vọng đổi mới. Khởi nghiệp trong nông nghiệp nên chọn đồng hành cùng cộng đồng địa phương, xây dựng các kênh TikTok, Facebook, ứng dụng thương mại điện tử.