Chưa rõ khái niệm “kinh doanh sản phẩm báo chí”
Về bổ sung ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện, Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật đầu tư và Luật doanh nghiệp bổ sung thêm 3 ngành nghề kinh doanh có điều kiện mới là “tư vấn lập quy hoạch lâm nghiệp”, “đăng kiểm tàu cá” và “kinh doanh sản phẩm báo chí”. Lý do được đưa ra là nhằm thống nhất với các văn bản pháp luật chuyên ngành.
Theo các chuyên gia, việc bổ sung thêm các ngành, nghề kinh doanh này cần được xem xét, bởi với tư cách là luật gốc quy định về điều kiện kinh doanh, ngành nghề kinh doanh có điều kiện, thì việc xem xét để bổ sung hay bãi bỏ một ngành, nghề kinh doanh có điều kiện cần được dựa vào tiêu chí quy định tại Điều 7 Luật đầu tư, chứ không phải là vì các ngành, nghề này đã có trong các văn bản pháp luật chuyên ngành. Vì vậy, lý do để bổ sung các ngành, nghề này cần được đánh giá, giải trình lại theo hướng có phù hợp với Điều 7 Luật đầu tư (liên quan tới các lợi ích công cộng cần bảo vệ) hay không.
Một trong những ngành, nghề được đề nghị bổ sung vào danh mục là “kinh doanh sản phẩm báo chí” cũng được các chuyên gia, doanh nghiệp đề nghị cơ quan soạn thảo xem xét lại. Cụ thể, theo quy định tại khoản 7 Điều 3 Luật Báo chí 2016 thì “sản phẩm báo chí là ấn phẩm, phụ trương của báo in; nội dung hoàn chỉnh của báo điện tử; bản tin thông tấn; kênh phát thanh, kênh truyền hình; chuyên trang của báo điện tử”.
Trên cơ sở định nghĩa ở Luật báo chí 2016, có thể thấy, “kinh doanh sản phẩm báo chí” sẽ là hoạt động kinh doanh với phạm vi rất rộng liên quan đến các sản phẩm trên và có sự chồng lấn với các ngành, nghề kinh doanh có điều kiện khác, ví dụ: “kinh doanh dịch vụ phát thanh, truyền hình trả tiền”, “kinh doanh dịch vụ phát hành xuất bản phẩm”, “kinh doanh dịch vụ mạng xã hội”, “kinh doanh dịch vụ thiết lập trang thông tin điện tử tổng hợp”… và có khả năng bao gồm với cả những hoạt động kinh doanh không nhất thiết phải kiểm soát bằng điều kiện kinh doanh (ví dụ: buôn bán các loại ấn phẩm…).
Mặt khác, “kinh doanh sản phẩm báo chí” là khái niệm không được nhắc đến trong Luật báo chí, vì vậy không rõ hoạt động kinh doanh này như thế nào? Các điều kiện kinh doanh áp dụng ra sao?
Vì thế, trong văn bản tổng hợp các ý kiến góp ý Dự thảo Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đầu tư và Luật Doanh nghiệp gửi tới Bộ Kế hoạch và Đầu tư, VCCI đề nghị Ban soạn thảo Dự án Luật bỏ “kinh doanh sản phẩm báo chí” ra khỏi Danh mục ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện.
Danh mục “ít ý nghĩa”?
Danh mục ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện được xem xét sửa đổi, bổ sung ngành, nghề cấm đầu tư kinh doanh. Theo quy định thì Danh mục ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện (Danh mục) được quy định tại Phụ lục 4 của Luật đầu tư (khoản 2 Điều 7 Luật đầu tư). Danh mục sẽ được sửa đổi, bổ sung trong từng thời kỳ do Chính phủ rà soát và trình Quốc hội (Điều 8). Quy định này được thiết kế với mục tiêu hạn chế tình trạng ban hành mới các ngành nghề kinh doanh có điều kiện trong các lĩnh vực chuyên ngành một cách không thể kiểm soát – với cách hiểu là chỉ đối với các ngành, nghề đầu tư kinh doanh có trong Danh mục mới có thể quy định điều kiện kinh doanh.
Trên thực tế, nhiều ngành, nghề kinh doanh có điều kiện được ban hành trong các Luật ban hành sau Luật đầu tư, vì vậy nằm ngoài Danh mục. Sau một thời gian, các ngành nghề này được bổ sung vào Danh mục sau với lý do là “đã được quy định trong Luật A…”. “Như vậy, với thực trạng này thì mục tiêu quy định Danh mục này trong Luật đầu tư sẽ trở nên ít ý nghĩa” – văn bản của VCCI nhận định – “Hiện Dự thảo Luật sửa đổi lại chưa có quy định nào để giải quyết tình trạng “gián tiếp vô hiệu hóa” Danh mục ngành nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện của Luật Đầu tư”.
Về mặt pháp lý, sở dĩ tình trạng này có thể tồn tại là do quy định tại Luật Đầu tư chưa làm rõ được mối quan hệ giữa Luật Đầu tư và các luật ban hành sau về ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện, ít nhất là ở các điểm: Thời điểm sửa đổi Danh mục trong Luật đầu tư với thời điểm ban hành luật có ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện mới; Cơ chế kiểm soát việc ban hành mới các ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện, để đảm bảo các ngành, nghề này phù hợp với tính chất quy định tại Điều 7 Luật Đầu tư.
Do đó, để giải quyết vấn đề này, cộng đồng doanh nghiệp đề nghị Ban soạn thảo bổ sung vào Dự thảo các quy định làm rõ ít nhất các nội dung trên tại Điều 8 Luật Đầu tư, theo hướng đánh giá và giải trình lại các lý do, căn cứ để bổ sung các ngành, nghề kinh doanh mới trong Danh mục.
