Theo đó, để đảm bảo công tác quản lý nhà nước đối với mặt hàng gạo XK; đảm bảo tính công khai, minh bạch và thuận lợi cho DN khi lên kế hoạch XK gạo và xử lý lượng gạo hiện đang lưu giữ tại cửa khẩu nhưng chưa thể XK, Bộ Tài cính kiến nghị Thủ tướng Chính phủ cho phép XK các lô hàng gạo đã đưa vào cảng trước ngày 24/3/2020 nhưng chưa đăng ký tờ khai hải quan trong tháng 4/2020 được xác nhận bởi DN, đơn vị kinh doanh cảng, cơ quan hải quan (theo phản ánh của Hiệp hội Lương thực Việt Nam là 146.453 tấn). Số lượng gạo XK sẽ trừ vào hạn ngạch XK.
Việc quản lý hạn ngạch trong giai đoạn phòng chống dịch bệnh Covid-19, Bộ Tài chính đề nghị Thủ tướng Chính phủ phê duyệt số lượng gạo được phép XK (không bao gồm gạo nếp) và định hướng lộ trình, tiến độ XK; trên cơ sở đó, giao Bộ Công Thương lựa chọn phương án tối ưu để trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, cụ thể theo một trong các phương án sau:
Phương án 1: Giao Bộ Công Thương tổ chức bán đấu giá hạn ngạch XK gạo (tương tự như việc đấu giá hạn ngạch nhập khẩu đường đã và đang được Bộ Công Thương triển khai).
Theo đó, Bộ Công Thương công bố công khai hạn ngạch gạo được XK và chia thành các gói đấu giá.
Các DN được phép tham gia đấu giá nếu đáp ứng các điều kiện sau: Đáp ứng các điều kiện quy định tại Nghị định số 107/2018/NĐ-CP ngày 15/8/2018 của Chính phủ về kinh doanh XK gạo; Đã trúng thầu cung cấp gạo, đã ký hợp đồng và hoàn thành việc giao gạo cho Cục Dự trữ nhà nước khu vực; Ký thỏa thuận với ít nhất là 01 hệ thống siêu thị về việc đảm bảo cung cấp lượng dự trữ lưu thông 5% khi được yêu cầu.
DN đáp ứng các điều kiện nêu trên và được Bộ Công Thương thông báo DN đấu giá, cơ quan hải quan sẽ giải quyết thủ tục XK theo quy định.
Phương án 2: Giao Bộ Công Thương phân bổ hạn ngạch XK gạo cho các DN đáp ứng đủ điều kiện kinh doanh gạo theo quy định tại Nghị định số 107/2018/NĐ-CP.
Để đảm bảo công khai, minh bạch, cũng như cần có thời gian để Tổng cục Hải quan mở lại hệ thống (sau khi ngừng tiếp nhận tờ khai do hết hạn ngạch) khi ban hành Quyết định phân bổ hạn ngạch XK, Bộ Công Thương cần thống nhất với Bộ Tài chính (Tổng cục Hải quan) về thời điểm bắt đầu áp dụng để thông báo công khai cho các DN biết, thực hiện.
Sau khi chấm dứt dịch bệnh Covid-19, Bộ Tài chính đề nghị Bộ Công Thương, Bộ NN&PTNT đánh giá tình hình sản xuất lúa gạo trong nước, nhu cầu dự trữ quốc gia và tiêu dùng trong nước, nếu đảm bảo ổn định cung cầu thì báo cáo Thủ tướng Chính phủ cho phép các DN được tiếp tục thực hiện việc kinh doanh XK gạo theo quy định tại Nghị định 107/2018/NĐ-CP; không áp dụng quản lý bằng hạn ngạch XK.
