Tiền kỹ thuật số có sự biến động rất lớn
PV: Thưa ông, Chính phủ đang yêu cầu xây dựng khung pháp lý để quản ký tiền kỹ thuật số. Theo ông, Việt Nam cần quan tâm đến những vấn đề gì về vấn đề này?
- Tiền kỹ thuật số (KTS) trong bối cảnh hiện nay đang rất phát triển, nhưng để đảm bảo các hoạt động và giao dịch minh bạch, an toàn và bảo vệ các nhà đầu tư, thì Việt Nam cần chú trọng giải quyết một số vấn đề như sử dụng nguyên tắc tiền KTS được tạo ra từ công nghệ Blockchain; Tất cả các giao dịch phải minh bạch, hiệu quả, giảm gian lận và tăng cường lòng tin của nhà đầu tư.
Các chính sách đưa ra là để kiểm soát các hoạt động của tiền KTS nhưng không nên kiểm soát quá chặt chẽ. Bởi vì công nghệ kỹ thuật số được tạo ra từ công nghệ ứng dụng Blockchain, chứ không phải là sản xuất ra nó. Do đó, việc tạo ra đồng tiền KTS là một bước phát triển lớn trong tương lai, vì nó giúp giảm thiểu chi phí giao dịch.
Tiền KTS hiện có hai dạng, một là tiền do ngân hàng trung ương phát hành và dạng thứ hai là tiền ảo, do các công ty tự phát hành. Do đó, các cơ quan chức năng cần cân nhắc kỹ lưỡng việc xây dựng khung pháp lý cho việc giao dịch tiền KTS bởi loại tiền này có sự biến động rất lớn, mang tính đầu tư và đầu cơ. Tiền KTS còn mới mẻ, vì vậy cần ban hành khung pháp lý thật sự phù hợp, đồng thời tham khảo một số quốc gia đã ứng dụng tiền KTS vào nền kinh tế, thay thế đồng tiền truyền thống.
Có một số nước trên thế giới đã tiếp cận, có một số quốc gia họ đã sử dụng Bitcoin nhưng có một số quốc gia phát hành riêng đồng của họ. Ví dụ hiện tại, Trung Quốc đã có cổng thanh toán cho đồng tiền KTS do ngân hàng trung ương phát hành nhưng hiện giờ chưa phổ biến, vẫn giao dịch ở một mức giới hạn nào đó thôi, chỉ dùng để thanh toán cho một số mặt hàng xuyên biên giới quốc gia nên vẫn chưa định hình được hết. Do đó, Việt Nam mình muốn quản lý đồng tiền KTS thì cần phải tham khảo, học hỏi từ một số quốc gia đã áp dụng.
Giao dịch bằng tiền số giúp kiểm soát nhiều chi phí
PV: Ông có thể cho biết lợi thế của việc sử dụng tiền kỹ thuật số so với tiền truyền thống?
- Đồng tiền KTS không phải là hàng hóa hay dịch vụ cụ thể nào đó, nhưng có thể sử dụng như một phương tiện thanh toán cho kế hoạch đầu tư. Tức là dùng tiền đó để thanh toán và các nhà đầu tư họ đầu tư vào tiền KTS. Giao dịch bằng tiền KTS mang tính xuyên biên giới và giúp kiểm soát rất nhiều khoản chi phí. Ví dụ như các doanh nghiệp muốn nhập khẩu thiết bị, nguyên liệu hàng hóa thì thường phải mua bằng đồng USD, có thể phải mua chênh lệch giá, tức là chỉ có thể thanh toán bằng đồng USD nhưng khi có tiền KTS thì doanh nghiệp không cần đổi sang USD mà vẫn có thể thanh toán vì đồng tiền KTS này được thừa nhận và giao dịch xuyên biên giới. Do đó, nếu Việt Nam ban hành các quy định chính sách về tiền KTS thì mở ra rất nhiều cơ hội. Nền kinh tế sẽ có sự khác biệt.
Loại tiền này có tính chất tăng giá, lên - xuống giống như đầu tư vào chỉ số USD, như một dạng đầu tư tiền tệ. Đầu tư tiền KTS thì mức độ rủi ro rất lớn, mức độ biến động rất cao, tức là tùy theo các chỉ số tài chính thông thường như của Mỹ đã công bố chỉ số CPI, chỉ số PPI, hay là những tình hình biến động của thế giới, thì sẽ biến động rất cao. Do đó, tiền KTS phải do nhà nước phát hành và cần có kiểm soát. Nhà nước nên phát hành một đồng tiền số chung, điều này tạo ra nhiều lợi thế.
 |
Theo Ts. Trần Văn Bình, Ngân hàng nhà nước ban hành một đồng tiền riêng của quốc gia Việt Nam, nhưng cũng cần cho phép các doanh nghiệp tự phát hành một đồng tiền kỹ thuật số riêng |
PV: Vậy ông có đề xuất, khuyến nghị gì khi phát hành đồng tiền số của Việt Nam?
- Tôi và rất chuyên gia khác đều mong muốn Việt Nam có thể phát hành đồng tiền KTS của riêng mình và phổ biến đồng tiền này, giống như Trung Quốc đang làm. Tức là đẩy mạnh quốc tế hóa đồng Việt Nam đồng của mình. Bởi khi Chính phủ phát hành đồng tiền số này giúp cho Ngân hàng nhà nước có khả năng theo dõi, điều tiết, điều chỉnh dòng tiền trong nền kinh tế một cách hiệu quả. Từ đó, phát triển các quản lý kinh tế vĩ mô và vi mô của đất nước, hay hơn là in tiền phát hành. Đồng tiền này xuyên biên giới, do đó, mình có cơ hội kết nối được các sàn giao dịch, khi đó, đồng tiền số của Việt Nam mình cũng như các đồng tiền quốc tế khác, để các nhà đầu tư mua bán, nhập khẩu có thể thanh toán qua sàn này, tránh cho các nhà đầu tư phải mua bán bằng đồng USD.
Nhưng trước mắt, chỉ nên quản lý ở một khối lượng nhất định. Đây là điều cần thiết để thúc đẩy tài chính toàn diện, tiếp cận các dịch vụ tài chính và tạo điều kiện cho những người có tài khoản ngân hàng mở tài khoản trên sàn giao dịch, từ đó họ có thể mua bán và giao dịch. Tuy nhiên, điều quan trọng nhất là bảo mật, vì nếu thiết kế không đúng cách hoặc quản lý không khéo, sẽ dẫn đến gian lận và thất thoát an ninh mạng. Đây là một vấn đề lớn. Việc này cần được thực hiện từng bước, không thể vội vàng.
Cần sớm thành lập sàn giao dịch đồng tiền số
PV: Vậy Việt Nam nên quản lý đồng tiền kỹ thuật số theo hướng nào, thưa ông?
- Hiện giờ theo tôi có thể xem xét hai loại chính sách. Thứ nhất là nhà nước (Ngân hàng nhà nước) ban hành một đồng tiền riêng của quốc gia Việt Nam. Nhưng cũng cho phép các doanh nghiệp tự phát hành một đồng tiền KTS riêng. Theo đó, nhà nước cần phải xây dựng khung pháp lý rõ ràng. Đầu tiên, phải định nghĩa đồng tiền số là cái gì, tài sản số là cái gì, và các hình thức giao dịch liên quan của nó. Cần công nhận và quản lý tính pháp lý của nó, đồng thời xác định loại chỉ số nào là hợp pháp. Bên cạnh đó, cần quy định về cách thức phát hành, lưu thông và giao dịch; Cũng cần phải lập những sàn giao dịch tiền ảo, tiền KTS, và quản lý chặt chẽ những sàn giao dịch này giống như các sàn giao dịch chứng khoán.
Cần phải quản lý chặt chẽ việc này, tức là phải giám sát. Cần phải thiết lập một cơ quan quản lý giống như Ủy ban Chứng khoán Nhà nước để quản lý. Theo đó, Ngân hàng Nhà nước nên thiết lập Ủy ban quản lý tiền kỹ thuật số quản lý các hoạt động liên quan đến chỉ số này, tức là đảm bảo tính minh bạch và quyền lợi của nhà đầu tư cũng như người tiêu dùng. Đồng thời quản lý về an ninh mạng, bảo vệ thông tin của tài sản số để ngăn chặn rủi ro, đảm bảo an toàn thông tin.
Ngoài ra, cần hỗ trợ lĩnh vực công nghệ tài chính, kinh tế, tức là tạo điều kiện cho các công nghệ blockchain phát triển thông qua các chương trình hỗ trợ và ưu đãi. Điều này sẽ giúp các kỹ thuật viên IT, các nhà hỗ trợ về tài chính, kinh tế tạo ra các cấp độ đào tạo về thông tin và nâng cao nhận thức đầu tư của người Việt.
Song song đó, tham khảo kinh nghiệm quốc tế, tức là học hỏi những nước đã phát hành tiền số giống như Trung Quốc. Hoặc là qua các nước như Brazil, Mỹ, Anh học hỏi những nước đó đi trước trong quản lý tiền số và áp dụng những gì. Mỗi nước có một bối cảnh riêng nên cũng phải quan sát hình thức cho phù hợp. Hiện giờ Trung Quốc đã có xu thế phát hành trong tiền số của nhà nước và họ đã có những phương thức giao dịch riêng. Họ có những sàn giao dịch tiền số của họ. Bây giờ, mình phải học hỏi như thế để chuyển đổi số cho phù hợp với thông lệ quốc tế, hoặc sáng tạo theo nhu cầu của Việt Nam.
Thứ hai, có thể thực hiện được sớm hơn, là thiết lập những sàn giao dịch, rồi tiến hành thử nghiệm, sau đó đánh giá, sơ kết, tổng kết để quyết định có nhân rộng hay không. Nếu cảm thấy không an toàn thì mình dẹp đi, dễ hơn. Cần ban hành cơ chế thử nghiệm để kiểm soát, bước đầu thử nghiệm trong lĩnh vực ngân hàng, sau đó, mới đưa vào các lĩnh vực chứng khoán, quỹ đầu tư, và doanh nghiệp để phát triển, vừa kiểm soát rủi ro, vừa học hỏi kinh nghiệm từ quốc tế.
Phải cấp phép cho các sàn giao dịch, tức là Bộ Tài chính hoặc Ngân hàng Nhà nước phải cấp phép cho các sàn giao dịch. Bởi hiện nay dù chưa quản lý nhưng các giao dịch về tiền số ở Việt Nam vẫn rất nhiều.
Theo tôi nghĩ, sàn giao dịch này nên do Nhà nước quản lý, tức là giống như một công ty, một doanh nghiệp nhà nước để quản lý tiền mã hóa này thì sẽ cần thiết hơn, chứ không nên để doanh nghiệp tư nhân làm. Bởi nếu doanh nghiệp tư nhân làm, vì kiểm soát không chặt chẽ thì sẽ có rất nhiều rủi ro. Hiện Ủy ban Chứng khoán hay các Sở giao dịch chứng khoán vẫn thuộc Bộ Tài chính quản lý, thì đồng tiền kỹ thuật số cũng sẽ như vậy, do một doanh nghiệp nhà nước hoặc một cơ quan nhà nước trực tiếp quản lý.
Do đó, trước mắt, khi mình chưa phát hành đồng tiền số thì nên quản lý các giao dịch đồng tiền số trên một sàn giao dịch của Việt Nam để thu thuế và đảm bảo an toàn cho nhà đầu tư. Ví dụ, hiện các nhà đầu tư đang mua bán giao dịch với nước ngoài, có thể vẫn lo lắng về sự an toàn nhưng nếu nhà nước quản lý thì nhà đầu tư sẽ có lòng tin, họ sẽ nộp tiền vào và giao dịch. Nhà nước thu được thuế đó. Đồng thời kiểm soát được các giao dịch xuyên biên giới. Điều này rất quan trọng vì từ đây sẽ quản lý được dòng tiền và hoạt động rửa tiền. Nhưng, về lâu dài, vẫn nên nghiên cứu và phát hành một đồng tiền riêng, kỹ thuật số của mình.
PV: Trân trọng cảm ơn ông!
