22.259 trẻ em chưa được đăng ký khai sinh (ĐKKS) là con số thống kê được qua rà soát tình hình ĐKKS cho trẻ em tại 8 tỉnh chọn điểm. Đây là con số không nhỏ trong điều kiện pháp luật về hộ tịch đã có những qui định đơn giản, thuận tiện nhất để tạo điều kiện cho mọi trẻ em đều được thực hiện quyền cơ bản đầu tiên của một công dân là quyền được ĐKKS.
 |
| Đăng ký khai sinh. Ảnh minh họa |
Quyền có giấy tờ nhân thân gốc
Nhấn mạnh đến vai trò của giấy khai sinh, ông Trần Thất (Vụ trưởng Vụ Hành chính Tư pháp - Bộ Tư pháp) chia sẻ, những dữ liệu trong giấy khai sinh còn rất “nhạy cảm”, quyết định đến nhiều việc quan trọng trong cuộc đời một con người. Mới đây, ông nhận được tin nhắn của chủ tịch một xã ở tỉnh Q., đe dọa sẽ kiến nghị đến Thủ tướng về “tội” ông đã cho hủy bỏ giấy khai sinh của một “sếp” tỉnh này. Nếu không bị hủy tấm giấy khai sinh kia, ông “sếp” đó sẽ tiếp tục tại vị thêm 2 năm nữa, thay vì về hưu trong năm 2012.
Số liệu thống kê của Bộ Tư pháp cho biết, trong những năm gần đây, tỷ lệ trẻ em sinh ra được ĐKKS đã đạt tỷ lệ cao, kể cả ở các tỉnh miền núi (khoảng 95% hoặc trên 95%, ở TP đạt khoảng 98%). Đó là kết quả của những chuyển biến tích cực trong công tác ĐKKS, mà một phần là do đa số cán bộ tư pháp hộ tịch đã thấy rõ trách nhiệm trong việc đăng ký đầy đủ, kịp thời, chính xác sự kiện sinh. Nhiều cán bộ tư pháp hộ tịch còn đến tận nhà dân để thực hiện ĐKKS cho trẻ em, phối hợp chặt chẽ với các ban, ngành để nắm chính xác số trẻ em sinh ra tại địa bàn để có biện pháp thúc đẩy việc ĐKKS, tuyên truyền, vận động, tiến hành ĐKKS lưu động…
Cha mẹ ngại, con không được ĐKKS
Nhưng chính đội ngũ cán bộ tư pháp hộ tịch lại cũng chính là một nguyên nhân khiến vẫn còn nhiều trẻ em sinh ra chưa được ĐKKS hay ĐKKS không đúng hạn. Theo đánh giá của Vụ Hành chính Tư pháp (Bộ Tư pháp), do phải đảm nhiệm nhiều công việc nên cán bộ tư pháp hộ tịch cơ bản không có nhiều thời gian để làm công tác hộ tịch. Tình trạng cán bộ tư pháp hộc tịch “chờ dân đến trụ sở yêu cầu mới ĐKKS” vẫn phổ biến ở nhiều địa phương. Do tình trạng “mạnh ai nấy làm” nên không có sự phối hợp giữa cán bộ tư pháp hộ tịch và các ban, ngành ở địa phương, cùng với việc cán bộ tư pháp hộ tịch không nắm rõ số trẻ dưới 16 tuổi trên địa bàn nên “bỏ lọt” trẻ không được ĐKKS không phải là hiếm.
Đặc biệt, điều đáng lo ngại là nhiều các bậc cha mẹ vẫn giữ nếp nghĩ “đi đâu mà cần giấy khai sinh. ĐKKS về cũng lại cất giấy khai sinh trong tủ” nên nhiều người thờ ơ với việc ĐKKS cho con mình. Không kể nhiều người vì lo đến việc mưu sinh nên không quan tâm hoặc thấy ngại đến UBND để ĐKKS cho trẻ em. Cũng có trường hợp trẻ không được ĐKKS là do “phải chờ cha mẹ đăng ký kết hôn” hoặc “nhập hộ khẩu” như phản ánh của đại diện Sở Tư pháp tỉnh Điện Biên, Sở Tư pháp TP.HCM.
Tuy rất nhiều nguyên nhân, nhưng sâu xa của vấn đề vẫn là từ những người quản lý, những người có trách nhiệm ĐKKS cho trẻ em. Do vậy, đại diện các Sở Tư pháp đều cho rằng, quan trọng nhất trong công tác ĐKKS vẫn là tăng cường nhận thức, ý thức trách nhiệm của cán bộ cơ sở, cán bộ tư pháp hộ tịch và những người có trách nhiệm ĐKKS cho trẻ em, cùng với việc tuyên truyền, giáo dục về tầm quan trọng của công tác ĐKKS cho người dân…
Huy Anh
