Bắt nguồn từ sự kiện chống một đạo luật bất công
Cái tên đảng Trà hiện nay bắt nguồn từ “đảng Trà Boston” năm 1773, lúc một số bang của nước Mỹ vẫn còn là thuộc địa của nước Anh và phải mua trà do công ty Đông Ấn độc quyền phân phối. Đảng Trà Boston là đỉnh điểm của phong trào chống lại Luật Trà được Quốc hội Anh thông qua trước đó. Người dân thuộc địa cho rằng chính sách đánh thuế trà của Luật trà là bất công, trái với Hiến pháp của Anh.
Ai là người làm cho đảng Trà xuất hiện trở lại vẫn còn chưa xác định, nhưng có hai người thường được nhắc tới như là người làm sống lại đảng Trà.
Cựu dân biểu Ron Paul thuộc đảng Cộng hòa trong một cuộc phỏng vấn báo chí nói rằng đảng Trà bắt đầu trong thời gian ông vận động tranh cử tổng thống. Những người ủng hộ ông đã tổ chức một “quả bom tiền” ngày 16/12/2007, gọi là đảng Trà Boston 07, đúng vào ngày kỷ niệm lần thứ 234 ngày xảy ra sự kiện đảng Trà Boston.
Tuy nhiên, cũng có người cho rằng Rick Santelli, biên tập viên của đài CNBC mới là người khởi xướng. Ngày 19/2/2009, Santelli đã phát đi trên sóng của CNBC từ Sàn giao dịch thương mại Chicago những lời chỉ trích chính phủ của Tổng thống Obama về kế hoạch tài trợ thêm 75 tỷ USD để giúp 9 triệu chủ nhà không phải mất nhà vì không thể trả tiền mua nhà trả góp.
Santelli bông đùa, giễu cợt bằng đề nghị tổ chức một đảng Trà tập họp các nhà buôn bán chứng khoán, cho họ vứt bỏ chứng khoán phái sinh xuống sông Chicago. Lời nói mang tính giễu cợt của Santelli lại có tác dụng phát khởi phong trào đảng Trà.
 |
| Thượng nghị sĩ Ted Cruz |
Dù không biết từ Ron Paul hay Santelli hay một ai khác nhưng các nhóm đảng Trà thành lập nhanh chóng, có đến 1.000 nhóm hoạt động tại nhiều bang của nước Mỹ.
Đảng Trà hiện thời vẫn không phải là một đảng chính trị của nước Mỹ mà là một phong trào vận động chính trị. Không phải là một đảng chính trị nên đảng Trà không có một tổ chức chặt chẽ với hệ thống cấp bậc trên dưới từ trung ương tới địa phương. Các nhóm đảng Trà hoạt động độc lập, hành động của các nhóm có khi đối chọi nhau.
Ba nhóm đảng Trà có thế lực giữ vai trò hướng dẫn chung là “FreedoomWorks”, “Don’t Go” và “Người Mỹ vì sự thịnh vượng”. Dù hoạt động độc lập nhưng các nhóm đảng Trà có 15 điều gọi là “niềm tin không thể thương lượng”, như: Quyền sở hữu súng là bất khả xâm phạm; Chính phủ phải được tinh giản, ngân sách nhà nước phải được cân đối, chi tiêu thâm hụt phải chấm dứt; Kế hoạch cứu nguy và kích thích là bất hợp pháp; Giảm thuế thu nhập cá nhân là điều cần thiết; Giảm thuế thu nhập doanh nghiệp là bắt buộc…
Các cuộc điều tra thăm dò cho thấy phần đông những người ủng hộ đảng Trà là người thuộc đảng Cộng hòa, da trắng, nam, đã có gia đình, độ tuổi trên 45, thường tham gia các lễ hội tôn giáo, lập trường bảo thủ, giàu có và học thức Họ có khuynh hướng ủng hộ tài chính và bỏ phiếu cho ứng cử viên của đảng Cộng hòa.
Thiên về đảng Cộng hòa
Thế lực và ảnh hưởng của đảng Trà được bộc lộ rõ trong cuộc bầu cử Quốc hội giữa nhiệm kỳ 2010. Theo báo The New York Times, có 138 ứng cử viên, gồm 129 ứng cử viên Hạ viện và 9 ứng cử viên Thượng viện được đảng Trà ủng hộ, tất cả đều ứng cử dưới danh nghĩa đảng Cộng hòa.
Kết quả, ứng cử viên được đảng Trà ủng hộ chiếm 5 trong cuộc tranh đua giành 10 ghế ở Thượng viện (50%) và chiếm 40 trong cuộc tranh đua giành 130 ghế ở Hạ viện (31%). Một cuộc điều tra khác cho thấy 35% cử tri là người ủng hộ đảng Trà và hầu hết số người này bỏ phiếu cho đảng Cộng hòa.
Tuy nhiên, đến cuộc bầu cử Quốc hội năm 2012, đảng Trà không còn thành công như lần trước, để mất 20% số ghế trong Hạ viện mà họ chiếm được lần trước và chỉ chiếm 4 ghế trong cuộc đua tranh 16 ghế ở Thượng viện.
Với sự ủng hộ của đảng Trà, đảng Cộng hòa chiếm đa số, nắm quyền kiểm soát Hạ viện nhưng Thượng viện lại do đảng Dân chủ kiểm soát. Nhiều dân biểu, thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa thắng cử nhờ sự ủng hộ của đảng Trà và họ sẽ còn phải nhờ tiếp trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ 2014 sắp tới. Vì vậy họ phải hết lòng với đảng Trà trong cuộc chiến chống lại chương trình chăm sóc sức khỏe do Tổng thống Obama đề xuất (Obamacare).
Sinh năm 1970, 43 tuổi, mới trở thành thượng nghị sĩ bang Texas năm 2012, Edward Ted Cruz còn khá trẻ và chưa lão luyện chốn nghị trường bằng nhiều đảng viên Cộng hòa kỳ cựu khác. Ted Cruz không phải bỗng dưng nổi bật và đảm nhận vai trò lãnh đạo cuộc chiến chống Obamacare. Phía sau Ted Cruz là Đảng Trà.
Thượng nghị sĩ Ted Cruz bắt đầu diễn thuyết về biện pháp đóng cửa chính phủ để buộc Tổng thống Obama đồng ý hủy bỏ hay hoãn Obamacare một cách đầy ấn tượng.
Mùa hè năm 2013 ông tới nhiều bang nước Mỹ để tuyên truyền cổ vũ rằng chính phủ đóng cửa không phải là một thảm họa cho nước Mỹ và đảng Cộng hòa. Ngày 24/9/2013, tại phòng họp Thượng viện, ông nói liên tục trong 21 giờ 19 phút đề phản đối việc tài trợ cho Obamacare.
Biện pháp đóng cửa chính phủ để đòi bỏ Obamacare đã bị Thượng nghị sĩ McCain cảnh báo là một sai lầm về chiến lược và sẽ thất bại nhưng Ted Cruz cứ thế mà làm tới.
Dự luật ngân sách mới được Quốc hội Mỹ thông qua và Tổng thống Obama ký ngày 17/10/2013 cho phép Chính phủ Mỹ mở cửa trở lại và hoạt động đến ngày 15/1/2014 và nâng trần nợ công đến ngày 7/2/2014. Trước khi đến các thời hạn đó, các đảng phái trong Quốc hội sẽ thương thảo. Liệu chính phủ có phải đóng cửa một lần nữa hay không, đó là mối quan tâm của dân Mỹ trước khi bước vào những tháng lễ lạc hội hè cuối năm.
Sau khi ngân sách tạm thời được thông qua và trần nợ công được nâng lên, các thống kê, thăm dò mới thấy nước Mỹ và đảng Cộng hòa thiệt hại nặng nề. Chỉ nói riêng lĩnh vực kinh tế, 16 ngày chính phủ đóng cửa đã làm nước Mỹ thiệt hại 24 tỷ USD.
Đối với đảng Cộng hòa, sự ủng hộ dành cho đảng này thấp chưa từng có. 51% dân Mỹ được hỏi ý kiến cho rằng việc đảng Cộng hòa kiểm soát Hạ viện là điều tệ hại cho nước Mỹ. Sự chia rẽ trong nội bộ đảng Cộng hòa trở nên trầm trọng. Chính vì vậy, Ted Cruz và đảng Trà bị chỉ trích gay gắt.
Ted Cruz khăng khăng đổ lỗi cho các thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa, như McCain, là bỏ rơi bạn đồng sự ở Hạ viện. Ted Cruz khẳng định ông không loại trừ mục tiêu buộc chính phủ đóng cửa một lần nữa để chống Obamacare Ông nói: “Tôi sẽ làm mọi chuyện và sẽ tiếp tục làm mọi thứ có thể để ngăn đoàn tàu đổ”.
Các Thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa McCain, Mitch McConnell, Lindsey Graham đang củng cố lực lượng, thống nhất mặt trận chống Obamacare. Đảng Trà vẫn ủng hộ lực lượng chống Obamacare. Và như vậy, sóng gió có thể lại trổi dậy trên chính trường Mỹ trong vài tháng tới.
