Giảm lãi suất vay mua nhà ở cho người lao động
Theo khảo sát mới công bố của Ban Nghiên cứu Phát triển kinh tế tư nhân (Ban IV thuộc Hội đồng Tư vấn Cải cách thủ tục hành chính của Thủ tướng Chính phủ), tính chung cho cả nước, 57% người lao động (NLĐ) tham gia khảo sát muốn mua nhà. Tuy nhiên, còn nhiều khó khăn khi mua NƠXH và “điều kiện để được mua NƠXH” hiện là rào cản lớn nhất khi 39% NLĐ tham gia khảo sát có cùng nhận định này.
Do đó, Ban IV đã đề xuất với Thủ tướng Chính phủ một số vấn đề cơ bản để giải quyết khó khăn này. Theo đó, Ban IV cho rằng, việc cần thiết phải làm hiện nay là phải trợ lực cho doanh nghiệp (DN) để DN duy trì và phục hồi hoạt động sản xuất, kinh doanh, qua đó gia tăng việc làm cho NLĐ.
Các nhóm giải pháp khác trợ lực cho DN, qua đó hỗ trợ gián tiếp cho NLĐ, như: Kéo dài thời hạn giảm thuế giá trị gia tăng; Giãn, hoãn, giảm các khoản phí liên quan đến bảo hiểm xã hội, kinh phí công đoàn, hay xem xét mức đóng thuế thu nhập cá nhân mới để phù hợp với bối cảnh mới; Tiếp tục giảm lãi suất ngân hàng và các chính sách về giãn, hoãn, khoanh nợ đồng thời cân nhắc các khoản vay ưu đãi như cho DN vay trả lương cho NLĐ hoặc để đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ tay nghề, giữ chân NLĐ…; Không ban hành thêm văn bản mới tạo thêm gánh nặng về thuế, phí, thủ tục hành chính cho cả DN và NLĐ.
Đối với nhóm giải pháp hỗ trợ trực tiếp cho NLĐ, Ban IV khẳng định, chủ trương xây dựng nhà ở thu nhập thấp, NƠXH là đúng đắn và cấp thiết. Tuy nhiên, để đạt được sự hiệu quả trong thực tế triển khai, giúp phần đông NLĐ tiếp cận được với NƠXH, cần thiết phải nghiên cứu đổi tên chương trình thành “Đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ nhà ở cho NLĐ thuộc diện thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021 - 2030” thay vì xây NƠXH. Bên cạnh đó, cần giảm mạnh lãi suất cho vay và áp dụng cho tất cả đối tượng NLĐ mua nhà ở trong chương trình.
Bởi theo Ban IV, hiện nay, chỉ có người thuộc diện “đối tượng chính sách xã hội” mới được tiếp cận vay với lãi suất thấp tại các ngân hàng chính sách xã hội, còn đối tượng công nhân khu công nghiệp muốn mua NƠXH hầu hết phải vay với lãi suất thông thường của ngân hàng thương mại và đây là bài toán rất thách thức với số đông NLĐ vì số tiền trả lãi, trả gốc hàng tháng thậm chí vượt quá 50% thu nhập của công nhân.
Doanh nghiệp có thể bảo lãnh mua nhà cho người lao động
Dẫn kiến nghị của các DN (thể hiện tại báo cáo Khảo sát tình hình DN tháng 5/2023) “Nhà nước xem xét các cơ chế để DN tham gia tín chấp, bảo lãnh cho NLĐ trong quá trình vay mua/thuê NƠXH so với quy trình xét duyệt phức tạp theo diện “đối tượng chính sách” như hiện nay để chủ trương phát triển NƠXH đi vào thực tiễn…”, Ban IV cho rằng cần xem xét cải thiện quy trình, hồ sơ, điều kiện cho vay mua NƠXH (nhà ở cho NLĐ). Từ đó, vai trò của DN có thể phát huy nhiều hơn trong câu chuyện mua NƠXH của NLĐ.
Bởi theo kiến nghị này, DN không chỉ tham gia xác nhận thu nhập mà còn có thể thay mặt NLĐ trả khoản tiền gốc và lãi hàng tháng tương tự cách DN đóng bảo hiểm xã hội cho NLĐ hiện nay. Đồng thời, một số DN còn có thể bổ sung thêm cơ chế “hỗ trợ một phần tiền” để thực hành chính sách chăm lo đời sống cán bộ, nhân viên, giữ chân NLĐ, cộng hợp với nỗ lực của Chính phủ trong Đề án quan trọng này.
Ngoài ra, cần nghiên cứu, đánh giá nhu cầu nhà ở cho NLĐ theo từng địa phương và ưu tiên các địa phương tập trung đông công nhân, người lao động để phân bổ chỉ tiêu phát triển dự án hợp lý, đi kèm với các cơ chế, chính sách hỗ trợ đặc thù nếu cần.
Với bảng giá đất và chi phí xây dựng như hiện nay, các dự án xây dựng NƠXH tại các thành phố lớn sẽ gặp nhiều thách thức vì tổng chi phí đầu vào rất cao (ví dụ TP HCM, Bình Dương, Đồng Nai,...). Tuy nhiên, đây cũng lại là các tỉnh, thành phố tập trung đông công nhân, NLĐ nên để chính sách phát huy được trong thực tiễn và tiệm cận được đúng đối tượng mục tiêu của chính sách thì cần phải có các quyết sách cụ thể để hỗ trợ cho quá trình phát triển NƠXH trên các địa bàn này.
Đồng thời, trong quá trình phát triển các dự án NƠXH/nhà ở cho NLĐ trên từng địa phương, cần rà soát và quan tâm đặc biệt tới việc bố trí các hạ tầng nền tảng như điện, nước, trường học công lập,... vì với mức thu nhập thấp, lại phải trả lãi/gốc tiền vay mua NƠXH hàng tháng, thì số tiền còn lại của NLĐ rất khó để trang trải các nhu cầu thiết yếu của cuộc sống, chưa nói tới việc trang trải các chi phí cho con đi học tư thục, hay các vấn đề phát sinh khác.