Bỏ quy định đặt máy chủ tại Việt Nam
Theo Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự án Luật An ninh mạng của Ủy ban Thường vụ QH (UBTVQH), về bảo đảm an ninh thông tin trên không gian mạng đối với doanh nghiệp nước ngoài khi cung cấp dịch vụ viễn thông, internet tại Việt Nam, nhiều ý kiến nhất trí với quy định tại khoản 4 Điều 34 dự thảo Luật do Chính phủ trình là bắt buộc các doanh nghiệp nước ngoài khi cung cấp dịch vụ viễn thông, internet tại Việt Nam phải đặt cơ quan đại diện, máy chủ quản lý dữ liệu người sử dụng Việt Nam tại Việt Nam.
Tuy nhiên, một số ý kiến không nhất trí với quy định này, vì cho rằng khó bảo đảm tính khả thi, không đúng với thực tiễn, gia tăng chi phí của doanh nghiệp nước ngoài, gây khó khăn cho các hoạt động tiếp cận thông tin và trái với các cam kết quốc tế mà Việt Nam là thành viên... nên đề nghị nghiên cứu phương pháp quản lý khác cho phù hợp.
Theo Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh của QH Võ Trọng Việt, UBTVQH thấy rằng, nội dung này còn nhiều ý kiến khác nhau, một số vị đại sứ nước ngoài tại Việt Nam và một số tổ chức có ý kiến góp ý. UBTVQH đã chỉ đạo các cơ quan hữu quan tổ chức hội nghị để tọa đàm, trao đổi với các vị đại sứ, làm rõ các kiến nghị có liên quan.
Sau khi cân nhắc nhiều mặt, đồng thời tham khảo các quy định tương tự của pháp luật một số nước là thành viên của WTO, UBTVQH chỉnh lý theo hướng không quy định nội dung đặt máy chủ trong dự thảo Luật để bảo đảm tính khả thi và thuận lợi cho hoạt động của các doanh nghiệp nước ngoài khi cung cấp dịch vụ vào Việt Nam.
Về yêu cầu đặt cơ quan đại diện và lưu trữ dữ liệu người sử dụng Việt Nam trên lãnh thổ Việt Nam, UBTVQH đề nghị giữ lại nội dung này trong dự thảo Luật và ghép với quy định tương tự đối với doanh nghiệp trong nước để chỉnh lý thành khoản 2 Điều 26 dự thảo Luật đã chỉnh lý.
UBTVQH nhận định việc quy định như vậy sẽ có 4 thuận lợi. Một là, đáp ứng được yêu cầu bảo vệ chủ quyền quốc gia đối với dữ liệu điện tử và xử lý các tình huống, hành vi trên không gian mạng xâm phạm an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội; gắn nghĩa vụ, trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức trong và ngoài nước trong việc cung cấp thông tin, dữ liệu phục vụ điều tra, xác minh, xử lý vi phạm và ngăn chặn, gỡ bỏ thông tin chống Đảng, Nhà nước trên không gian mạng.
Hai là, phù hợp với các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên, như Tuyên ngôn quốc tế nhân quyền, Công ước quốc tế về các quyền dân sự và chính trị, Công ước quốc tế về các quyền kinh tế, xã hội và văn hóa, các Hiệp định cơ bản của WTO; phù hợp với Hiến pháp năm 2013 và đáp ứng yêu cầu của tình hình thực tiễn hiện nay.
Ba là, tạo hành lang pháp lý cho các bộ, ngành chức năng quản lý chặt chẽ hoạt động của các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ xuyên biên giới vào Việt Nam; đảm bảo chủ quyền thanh toán, chống thất thu thuế.
Bốn là, bảo đảm sự công bằng giữa các doanh nghiệp nước ngoài với doanh nghiệp trong nước.
Liệu có khả thi?
Cho ý kiến tại phiên họp, ĐB Nguyễn Hữu Cầu (đoàn Nghệ An) chỉ ra rằng Luật thương mại năm 2005 và Luật ngoại thương năm 2017 mà QH vừa thông qua, đặc biệt là Nghị định 28 năm 2018 của Chính phủ quy định phải đặt văn phòng đại diện tại Việt Nam.
Bên cạnh đó, ĐB Cầu cũng cho rằng doanh nghiệp viễn thông thì cũng như các doanh nghiệp khác nên việc đặt văn phòng đại diện là nguyên tắc cần thực hiện như các doanh nghiệp khác.
So sánh với thông lệ quốc tế, theo ĐB Cầu, Facebook có 70 điểm đặt văn phòng đại diện, Google cũng tương tự như vậy.
“Thực tiễn là đã có 18 nước yêu cầu và doanh nghiệp phải thực hiện. Như vậy là từ góc độ luật pháp của Việt Nam, thực tiễn của Việt Nam và thông lệ quốc tế tôi thấy quy định như vậy là có lý và chúng ta có thể thực hiện được”, ĐB Cầu nêu quan điểm.
Đồng tình với quan điểm cho rằng việc phải đặt cơ quan đại diện và lưu trữ dữ liệu là hết sức cần thiết, ĐB Nguyễn Hồng Vân (Phú Yên) nhận định quy định như vậy sẽ đảm bảo chủ quyền đất nước ta và tạo điều kiện cho việc quản lý.
Tuy nhiên, ĐB Phạm Thị Thanh Thủy (đoàn Thanh Hóa) lại cho rằng quy định yêu cầu các cơ quan tổ chức ngoài nước khi cung cấp dịch vụ trên không gian mạng tại Việt Nam phải đặt trụ sở hoặc văn phòng đại diện tại Việt Nam là khó khả thi, không phù hợp tình hình thực tiễn, làm gia tăng chi phí của doanh nghiệp và gây khó khăn cho các hoạt động tiếp cận thông tin của người dân Việt Nam trong trường hợp các doanh nghiệp nước ngoài không thực hiện đặt trụ sở hoặc văn phòng đại diện tại Việt Nam.
“Hiện nay, các máy chủ của các dịch vụ mà nhiều người Việt Nam sử dụng thường xuyên như Google, Facebook đều đặt tại nước ngoài. Với công nghệ phát triển hiện nay, máy chủ không phải là máy cụ thể, mà theo thuật toán đám mây, máy chủ là máy ảo, cho phép người sử dụng truy cập các dịch vụ công nghệ từ nhà cung cấp nào đó, xu hướng này là xu hướng tiến tới trong đó có nước ta. Từ thực tế này, việc yêu cầu yêu cầu các cơ quan tổ chức ngoài nước khi cung cấp dịch vụ trên không gian mạng tại Việt Nam phải đặt trụ sở hoặc văn phòng đại diện tại Việt Nam nhằm quản lý máy chủ, quản lý dữ liệu người sử dụng Việt Nam là khó khả thi”, ĐB phân tích.
ĐB Thủy cũng cho rằng nếu các doanh nghiệp nước ngoài không tuân thủ quy định này thì có thể sẽ không được phép cung cấp dịch vụ tại Việt Nam, ảnh hưởng rất lớn đến việc truy cập thông tin và sử dụng dịch vụ của người dân, nhất là trong bối cảnh nước ta chưa có bất kỳ thương hiệu nào đáp ứng nhu cầu truy cập thông tin và sử dụng dịch vụ của người dân.
Bên cạnh đó, ĐB Thủy cũng chỉ ra rằng trong cam kết của tổ chức Thương mại thế giới, dịch vụ viễn thông cung cấp qua biên giới là dịch vụ không hạn chế tiếp cận thị trường, trừ một số trường hợp cụ thể, nhưng trong các trường hợp loại trừ đó không có quy định phải đặt cơ quan đại diện, văn phòng đại diện trên lãnh thổ Việt Nam. Cam kết trong Hiệp định thương mại tự do Việt Nam – EU mà Việt Nam đã kí kết cũng tương tự.
“Chính vì vậy, quy định vậy sẽ không đúng với các cam kết mà Việt Nam đã kí kết”, ĐB nói.
Theo ĐB Cao Đình Thưởng (đoàn Phú Thọ), việc đặt văn phòng đại diện tại Việt Nam nếu thực hiện được sẽ hữu ích nhằm kiểm soát dữ liệu người dùng phục vụ đều tra, ngăn chặn, phòng chống tội phạm, chống xuyên tạc, phản động. Dẫn báo cáo của Ủy ban Quốc phòng – An ninh của QH, ông Thưởng chỉ ra rằng việc đặt trụ sở hoặc văn phòng đại diện sẽ gắn nghĩa vụ, trách nhiệm của các doanh nghiệp nước ngoài trong việc cung cấp phối hợp cung cấp thông tin phục vụ điều tra, xử lý vi phạm liên quan đến người sử dụng dịch vụ tại Việt Nam…
Song, ĐB Thưởng lo ngại về khả năng đưa ra quy định rồi nhưng các doanh nghiệp nước ngoài như Google, Facebook không thực hiện. “Vậy giải pháp ở đây là gì? Liệu có cho ngưng cung cấp dịch vụ trên lãnh thổ Việt Nam hay không?”, ĐB đặt câu hỏi. Theo đại biểu Thưởng, cần có quy định phù hợp với thực tiễn Việt Nam và mối quan hệ hiện nay, cũng như cam kết của Việt Nam với nước ngoài; và pháp luật quốc tế.
