Nhận thức sai lầm về thuốc lá điện tử
Biết tác hại của thuốc lá, không có hứng thú gì với việc hút thuốc lá, nhưng lại thích hút thuốc lá điện tử, em Phan Nguyễn Minh T., sinh viên năm 1 tại một Trường Đại học Dân lập tại TP HCM lý giải rằng thuốc lá điện tử vô hại.
Theo Minh T., không ít bạn nam cùng trường T. hút thuốc lá điện tử như một thói quen thường ngày. Loại mà T. và các bạn hút có giá bán khá rẻ, được mua từ trên mạng và truyền nhau. Có loại chỉ 300 ngàn hút được nhiều lần, khi hết chỉ việc cho thêm dung dịch, cũng có loại giá bán 40 - 60 ngàn đồng, hút chỉ một lần. Với Minh T. và nhiều bạn bè, thuốc lá điện tử không chỉ có mùi thơm nức, tạo cảm giác sảng khoái, thích thú, mà cầm trên tay còn tạo cảm giác rất “dân chơi”. Các thanh niên này cũng cho rằng, thuốc lá điện tử hoàn toàn không gây hại cho sức khỏe, chỉ là một thú chơi bình thường vô hại.
Giống như T., hiện có nhiều người trẻ cho rằng, hút thuốc lá điện tử là một thú vui thời thượng và không gây tác hại cho sức khỏe. Thuốc lá điện tử còn là món “không thể thiếu” trong các cuộc tụ họp bạn bè, tiệc tùng, được sử dụng bới cả thanh niên nam nữ nhiều lứa tuổi, thậm chí có cả thai phụ trẻ tuổi cũng dùng vì nghĩ không gây hại cho thai nhi. Trên các mạng xã hội như Tiktok, Youtube, đã xuất hiện nhiều clip các “hot boy, hot girl” hút thuốc lá điện tử với cách nhả khói độc đáo, thu hút lượng lớn các bạn trẻ vào xem, tung hô.
Thậm chí, thuốc lá điện tử đã tràn vào trường học và nhiều thiếu niên hút thuốc lá điện tử thường xuyên mà không biết đó là thuốc lá điện tử, bởi dòng thuốc lá này còn được giới trẻ sử dụng với tên gọi là vape. Thời gian gần đây, dòng thuốc lá điện tử kiểu mới là pod đang được giới trẻ rất ưa chuộng bởi kiểu dáng nhỏ gọn bắt mắt, thiết kế đẹp và đa dạng mùi hương. “Hút pod” là từ ngữ thường được giới trẻ dùng để nói lên sự sành điệu và nó khiến nhiều người trẻ bị “đánh lừa”, trong khi bản chất của pod cũng là thuốc lá điện tử, mang nhiều tác hại của thuốc lá nói chung.
Thống kê từ Quỹ Phòng chống tác hại thuốc lá (Bộ Y tế), tỷ lệ học sinh hút thuốc lá năm 2022 là 2,9%, đã giảm 1,1% so với năm 2014. Tuy vậy, tỷ lệ học sinh đang sử dụng thuốc lá điện tử tăng 3,5%; đáng chú ý là tỷ lệ học sinh đã từng thử thuốc lá điện tử là 7,8%.
Thuốc lá thế hệ mới gây hại khôn lường
Hiện nay, có nhiều tranh cãi về thuốc lá điện tử và tác hại với cơ thể. Có nhiều đơn vị bán, phân phối thuốc lá, trong đó có cả một số đơn vị kinh doanh dược phẩm vẫn tuyên truyền rằng thuốc lá điện tử ít gây hại, có hại “không đáng kể” so với thuốc lá truyền thống.
Tuy nhiên, các chuyên gia y tế đều khẳng định, thuốc lá điện tử chỉ “đánh lừa” cảm giác, còn tác hại vẫn rất lớn, thậm chí nguy hại khó lường hơn thuốc lá truyền thống vì dễ bị lạm dụng. Theo bác sĩ Nguyễn Hữu Hoàng - Trung tâm Giáo dục Y học - Đại học Y Dược TP HCM, các nghiên cứu cho thấy thuốc lá điện tử tạo ra một nhóm nghiện thuốc lá mới, nghiện nhận thức, nghiện hành vi, nghiện thực thể với một tốc độ nhanh hơn, dễ dàng hơn và nặng nề hơn.
Theo TS,BS. Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc - Bệnh viện Bạch Mai TS. Nguyên, hiện nay, nhà sản xuất để thu hút người dùng, đánh vào thị hiếu của giới trẻ nên đã cho hàng chục nghìn loại hương liệu, hóa chất khác nhau để tại mùi, tạo khói, tại màu, tăng độ phê… Đây là các thành phần hóa học tổng hợp, khi đốt cháy đều có nguy cơ gây ra chất độc hại và làm tổn thương các cơ quan nội tạng mà trước hết là phổi.
Một vấn đề được bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên cảnh báo, đó là nhận thức sai lầm về vitamin E trong thuốc lá điện tử. Vitamin tưởng như bổ dưỡng, nhưng khi cho vào thuốc lá điện tử, hút vào phổi sẽ gây ra độc tố làm tổn thương phổi, điều này đã ghi nhận bởi hàng loạt ca chết người ở Mỹ. Hiện nay, các cơ quan chức năng đã phát hiện có vitamin E trong thuốc là điện tử ở Việt Nam.
Theo các chuyên gia, không chỉ gây hại cho hệ thần kinh, tổn thương phổi, gây hại cho thai nhi, dẫn đến vô sinh và nhiều loại bệnh khác, thuốc lá điện tử còn gây ra một nguy cơ khác, đó là từ nghiện thuốc lá điện tử sang nghiện thuốc lá truyền thống. Và như vậy, chúng ta sẽ có một thế hệ “nghiện” thuốc lá mới, trẻ tuổi sau gần 10 năm nỗ lực phòng chống thuốc lá đang được nhiều kết quả tốt đẹp.
Do đó, theo các chuyên gia, cần cấp bách có những biện pháp giảm tỷ lệ hút thuốc lá thế hệ mới nói chung và các loại thuốc lá điện tử thế hệ mới. Đồng thời cần đẩy mạnh tuyên truyền, công bố tất cả các tác hại của thuốc lá điện tử, hạn chế các hoạt động quảng cáo thuốc lá điện tử “núp bóng”, cấm sử dụng thuốc lá điện tử trong trường học, cấm đối với thiếu niên và tiến tới hạn chế thuốc lá điện tử trên diện rộng.
