Tiếp thu quy định đầy đủ, cụ thể hơn về lưu trữ tư
Báo cáo một số vấn đề lớn về việc tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật tại phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của QH Hoàng Thanh Tùng cho biết, về thẩm quyền quản lý tài liệu lưu trữ, có ý kiến đề nghị quy định tài liệu lưu trữ ở cấp xã là nguồn nộp lưu vào lưu trữ lịch sử của Nhà nước ở cấp tỉnh.
Tiếp thu ý kiến đại biểu QH, Thường trực Ủy ban Pháp luật đề nghị quy định tài liệu lưu trữ vĩnh viễn của cấp xã thuộc nguồn nộp vào lưu trữ lịch sử của Nhà nước ở cấp tỉnh.
Về thời hạn nộp tài liệu vào lưu trữ lịch sử, đa số ý kiến trong Thường trực Ủy ban Pháp luật đề nghị tiếp thu ý kiến đại biểu QH chỉnh lý quy định về thời hạn nộp tài liệu vào lưu trữ lịch sử tối đa là 5 năm, nhưng tính từ năm tài liệu được nộp vào lưu trữ hiện hành và áp dụng thống nhất cho cả tài liệu giấy và tài liệu số.
Liên quan đến quy định về lưu trữ tài liệu điện tử, Thường trực Ủy ban Pháp luật cho rằng, để phù hợp với thực tế công tác lưu trữ (hiện vẫn chủ yếu là lưu trữ tài liệu giấy, chỉ một số ít tài liệu được lưu trữ điện tử), nhất là khả năng đáp ứng của nguồn lực để bảo đảm tính khả thi, dự thảo Luật được thiết kế theo hướng quy định việc lưu trữ tài liệu giấy song song với lưu trữ tài liệu số và việc chuyển đổi từ lưu trữ tài liệu giấy sang lưu trữ tài liệu số được thực hiện theo lộ trình xây dựng Chính phủ điện tử, chính quyền điện tử và định hướng Chính phủ số, chính quyền số.
Một số ý kiến đề nghị rà soát, bổ sung quy định đầy đủ, cụ thể hơn về lưu trữ tư để khuyến khích sự tham gia của tổ chức, cá nhân, qua đó góp phần bảo quản, phát huy giá trị tài liệu lưu trữ tư tốt hơn; tôn trọng, bảo vệ quyền sở hữu đối với tài liệu lưu trữ tư; bảo đảm xử lý hài hòa mối quan hệ giữa Nhà nước và tổ chức, cá nhân trong quản lý tài liệu lưu trữ tư.
Thường trực Ủy ban Pháp luật đề nghị tiếp thu, bổ sung các quy định nhằm khuyến khích sự tham gia của tổ chức, cá nhân vào lưu trữ tài liệu.
Đồng thời, dự thảo Luật bổ sung Điều 47 về ký gửi tài liệu lưu trữ tư vào lưu trữ lịch sử; bổ sung Điều 48 về tặng cho tài liệu lưu trữ tư; chỉnh lý quy định về chính sách hỗ trợ của Nhà nước, về ký gửi, tặng cho, mua bán và việc mang tài liệu lưu trữ tư có giá trị đặc biệt ra nước ngoài để quy định đầy đủ, bao quát hơn về tài liệu lưu trữ tư có giá trị đặc biệt.
Làm rõ trách nhiệm trong kết nối, chia sẻ tư liệu lưu trữ
Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch QH Vương Đình Huệ lưu ý, cần rà soát tính đồng bộ của hệ thống pháp luật, đặc biệt về các vấn đề như chuyển đổi số, lưu trữ số, Chính phủ số, kinh tế số, xã hội số; đối chiếu với Luật Công nghệ thông tin, Luật An ninh mạng, Luật Tiếp cận thông tin, Luật Bảo vệ bí mật nhà nước… Đồng thời, cần rà soát, đối chiếu kỹ với các điều ước, thỏa thuận quốc tế mà Việt Nam là thành viên để đảm bảo thống nhất, không mâu thuẫn.
Về quản lý tài liệu lưu trữ và cơ sở dữ liệu, tài liệu, Chủ tịch QH đề nghị các cơ quan hữu quan cần tiếp tục rà soát nội dung liên quan đến trách nhiệm cung cấp thông tin, kết nối, chia sẻ dữ liệu liên quan đến các lưu trữ Đảng, lưu trữ lịch sử của các ngành quốc phòng, công an, ngoại giao từ Trung ương đến địa phương.
Cần có các quy định về việc các cơ quan này định kỳ báo cáo về cơ quan quản lý nhà nước trong lĩnh vực lưu trữ, kịp thời chia sẻ kết nối thông tin, dữ liệu về cho cơ quản lý nhà nước, để làm gia tăng giá trị tài liệu lưu trữ cũng như tính đồng bộ, thống nhất của hệ thống lưu trữ quốc gia.
Liên quan đến nghiệp vụ lưu trữ tài liệu điện tử, Chủ tịch QH nhấn mạnh, việc lưu trữ điện tử có đặc thù riêng nhưng cũng là một phần trong hoạt động lưu trữ nói chung.
Do vậy, trước hết, cần có quy định nghiệp vụ lưu trữ tài liệu điện tử phải được thực hiện theo quy định chung về nghiệp vụ lưu trữ để đảm bảo các nguyên tắc chuyên môn cơ bản trong lĩnh vực này.
Quan tâm đến nhóm chính sách về chuyển đổi số, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của QH Lê Quang Huy đề nghị bổ sung vào Điều 5 của dự thảo Luật cụm từ “khuyến khích chuyển đổi số”.
Bên cạnh quy định xây dựng và cập nhật cơ sở dữ liệu, cần nghiên cứu, cân nhắc bổ sung quy định về số hóa việc xây dựng cơ sở dữ liệu vào Điều 10; đồng thời cần có quy định về việc kết nối, chia sẻ tư liệu quý giữa các cơ quan để phát huy giá trị của các tài liệu lưu trữ.
Về hoạt động lưu trữ của một số Hội đặc thù, Tổng Thư ký QH Bùi Văn Cường tán thành với phương án quy định như luật hiện hành, tiếp tục giữ tài liệu lưu trữ hình thành trong quá trình hoạt động của hội quần chúng do Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ thuộc phông lưu trữ quốc gia.
Mặt khác, theo Quyết định 118 của Ban Bí thư, hiện có 3 Hội đặc thù được giao nhiệm vụ lưu trữ, và thực tế đã khẳng định các hội như Hội Chữ thập đỏ, Hội Nhà báo, Hội Luật sư… đều có vai trò quan trọng.
Do vậy, cần quy định hoạt động lưu trữ với các Hội đặc thù này để bảo đảm nguồn lưu trữ, tính bảo mật và phát huy thực tiễn trong nghiên cứu khoa học, lịch sử, cũng như phục vụ công tác quản lý nhà nước.
Nhấn mạnh việc sửa đổi Luật Lưu trữ hiện hành nhằm khắc phục những hạn chế trong thực hiện công tác lưu trữ hiện nay, đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số, thực hiện Chính phủ điện tử, xã hội điện tử, xã hội số, Tổng Thư ký QH cho rằng, việc bổ sung quy định về lưu trữ điện tử là cần thiết và việc lồng ghép Chương III (Quản lý tài liệu lưu trữ và cơ sở dữ liệu tài liệu lưu trữ) và Chương IV (Lưu trữ tài liệu điện tử và tài liệu số) thành một chương quy định về nghiệp vụ lưu trữ là hợp lý, bảo đảm tính thống nhất, tập trung, tránh trùng lặp và tản mát.
Tổng Thư ký QH cũng cho rằng, dự thảo Luật cần quy định một cơ quan chủ trì xây dựng phần mềm quản lý sử dụng chung, tránh mỗi cơ quan một phần mềm riêng, vừa tốn kém, vừa không đồng bộ, khó quản lý.
Tiếp thu ý kiến của Chủ tịch QH và các ý kiến trong UBTVQH, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết, cơ quan chủ trì soạn thảo sẽ lưu ý đến vấn đề kết nối và chia sẻ dữ liệu thông tin của các khối, nhất là khối Đảng, khối ngoại giao và các khối liên quan để đảm bảo việc kết nối và chia sẻ dữ liệu.
