Kẻ thủ ác là Điền Minh Kiện, một sĩ quan chỉ huy cấp đại đội thuộc Bộ Tư lệnh Bảovệ Bắc Kinh – lực lượng được coi là “Ngự lâm quân” bảo vệ thủ đô của Trung Quốc.
Nguyên nhân từ đâu?
Điền Minh Kiện 30 tuổi, khi đó là Trung úy, đại đội phó thuộc trung đoàn 12, sư đoàn 3, Bộ Tư lệnh bảo vệ Bắc Kinh. Trong hồ sơ của Kiện có ghi “thông minh mưu trí, cần cù hiếu học, biết cách xử sự, kỹ thuật quân sự tốt, đặc biệt là bắn súng, là mũi nhọn thời là học viên, khi giữ chức trợ lý tham mưu trung đoàn rất được lòng cấp trên. Trong cuộc hội thảo (trước khi xảy ra vụ việc) đã đạt thành tích đứng thứ 2 toàn trung đoàn. Nghiệp vụ và tố chất quân sự đều vững”.
 |
| Điền Minh Kiện (đứng đầu hàng) cùng các binh sĩ dưới quyền khi tại chức. |
Theo báo cáo của đơn vị, Điền Minh Kiện thường ngày hay đánh đập, mắng chửi chiến sỹ và từng đưa hối lộ cho chỉ huy trung đoàn để được thăng cấp. Trong việc giải quyết cho chiến sỹ về thăm nhà, Kiện và 1 chiến sỹ xảy ra mâu thuẫn do đối xử không công bằng, Kiện đánh chiến sỹ này rồi triệu tập hội nghị quân nhân thảo luận, biểu quyết khai trừ đảng tịch.
Cơ quan cấp trên đã cử tổ công tác xuống chỉnh đốn đại đội, Điền Minh Kiện bị đình chỉ chức vụ để “phản tỉnh”, nhưng không chịu nhận lỗi mà công khai tranh cãi với chỉ huy tiểu đoàn và trung đoàn. Cấp trên thông báo kỷ luật Kiện kèm theo đe dọa: Nếu không hối lỗi sẽ loại ngũ, lãnh đạo trung đoàn đã nhận quà biếu của Kiện cũng nhờ người mang trả lại. Điền Minh Kiện thấy khả năng thăng tiến vô vọng nên nuôi ý định trả thù.
Đúng lúc đó lại xảy ra một chuyện khiến Điền Minh Kiện trở nên hung hãn: Người vợ y ở quê nhà Hà Nam đang mang thai đứa con thứ hai đến tháng thứ 7 bị cưỡng bức phá thai do vi phạm chính sách “mỗi cặp vợ chồng chỉ được sinh 1 con”, không may chết cả mẹ lẫn con.
Biết tin, Kiện uất hận cho rằng mọi trách nhiệm là do chỉ huy trung đoàn, bởi họ khi kiếm tra thư tín gia đình đã biết tin vợ Kiện mang thai con thứ 2 đã kiểm điểm y, thông báo cho địa phương biết.
Điên cuồng ra tay
Tối 19/9, sau khi lừa lấy được chìa khóa từ nhân viên bảo quản kho vũ khí bằng cách mời anh ta ăn cơm, Kiện vào kho lấy cắp 1 khẩu tiểu liên K81 cùng 6 băng đạn (180 viên).
 |
| Chiếc mũ sắt của Tào Phó Côn bị Điền Minh Kiện bắn thủng. |
Sáng sớm ngày 20/9, khi cả đơn vị dậy tập thể dục và luyện đội ngũ, Kiện vẫn dậy nhưng lấy cớ người mệt xin phép nghỉ tập, đứng bên ngoài quan sát.
Khi Chính ủy trung đoàn đến kiểm tra đội ngũ, Kiện bất ngờ lấy khẩu súng đã giấu sẵn từ tối hôm trước ra xả đạn làm 4 người chết (trong đó có Chính ủy trung đoàn), hơn chục người khác bị thương. Nhân lúc doanh trại hỗn loạn, Kiện chạy ra quốc lộ chặn cướp 1 xe Jeep chạy ngang, bắt tài xế chạy từ nơi đóng quân là huyện Thông, ngoại thành Bắc Kinh về Quảng trường Thiên An Môn.
Đến Kiến Quốc Môn gặp đèn đỏ, người lái xe chủ động đâm xe vào gốc cây rồi mở cửa lao ra định chạy trốn thì bị Kiện bắn chết. Kiện chạy vào khu Đại sứ quán, nấp dưới tòa nhà ven đường của Đại sứ quán Canada rồi xả súng vào thường dân làm chết 17 người.
Ngay lập tức, các quận ở Bắc Kinh bị phong tỏa, hàng ngàn binh sĩ quân đội, cảnh sát vũ trang, cảnh sát được điều tới hiện trường nhưng đều bị Điền Minh Kiện lợi dụng địa thế bắn chế áp, đấu súng quyết liệt. Thiệt hại cụ thể của phía quân đội không được công bố nhưng có tin 7 người bị Kiện bắn chết.
Trong lúc hai bên giao tranh kịch liệt, một xe bus tuyến 44 chạy vào, người tài xế hoảng sợ đã dừng xe ngay giữa khu vực đang giao tranh khiến rất nhiều người trên xe bị thương vong.
Ngoài ra, nhiều dân thường đi trên đường cũng bị dính đạn. Chiếc xe của Đại sứ quán Iran chạy ngang qua cũng bị Kiện xả đạn khiến ông Yousef Mohammadi Pishknari - Bí thư Chính trị Đại sứ quán Iran tại Trung Quốc - cùng con trai 9 tuổi bị chết, 2 người con khác bị thương.
Khi đạn sắp hết, Kiện tìm cách chạy trốn thì bị một lính bắn tỉa đột nhập vào một tòa nhà cao tầng trong khu sứ quán bắn chết. Theo Trung tâm giám định pháp y Bắc Kinh, có tới 75 người chết và bị thương trong vụ này.
 |
| Cấp cứu 1 người bị trúng đạn của Điền Minh Kiện. |
Hậu quả vô cùng nghiêm trọng
Chính phủ Trung Quốc lập tức áp dụng các biện pháp ngăn chặn thông tin: Cơ quan hữu trách ngắt hệ thống truyền phát tín hiệu truyền hình qua vệ tinh, cấm phóng viên nước ngoài vào khu vực này.
Do khu vực giao tranh nằm ở tòa nhà ngoài cùng của Đại sứ quán Canada nên họ đã chớp thời cơ truyền hình trực tiếp về diễn biến vụ việc trước khi bị ngắt sóng vệ tinh.
Do Bí thư chính trị của Đại sứ quán Iran cùng con trai bị bắn chết nên Chính phủ Iran đã gửi công hàm phản đối tới Trung Quốc. Chỉ có Tân Hoa xã phát tin bản tin vắn tắt 100 chữ và được đăng lại trên tờ “Bắc Kinh buổi chiều” cùng ngày 20/9.
Ông Trương Chấn - Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương - đã đến thị sát hiện trường. Ít phút sau, Chủ nhiệm Tổng bộ Chính trị Vu Vĩnh Ba cũng đến. Hai ông vào bệnh viện thăm hỏi những người bị thương rồi đích thân xuống đơn vị điều tra vụ việc.
Vụ việc xảy ra ngay gần Trung Nam Hải nên gây kinh động đến Tổng Bí thư Giang Trạch Dân, ông cho gọi Trương Chấn lên báo cáo rồi chỉ đạo: “Xảy ra vấn đề như thế rất nghiêm trọng, là một người lãnh đạo Quân ủy ông tự thấy mình làm chưa tốt. Đây là hồi chuông cảnh tỉnh. Quân ủy phải phân tích sâu sắc tình hình, áp dụng các biện pháp cải tiến công tác, xử lý nghiêm khắc những người có trách nhiệm”.
Sự việc xảy ra trước ngày kỷ niệm 45 năm Quốc khánh 10 ngày nên trong diễn văn tại buổi lễ kỷ niệm hôm 1/10 năm đó, Thủ tướng Lý Bằng buộc phải thêm vào câu “tình hình trị an xã hội ở một số địa phương trong nước còn có nhiều vấn đề”.
Theo chỉ đạo của Giang Trạch Dân, một chiến dịch giáo dục tư tưởng chính trị được tiến hành rộng khắp trong toàn quân, những người liên đới trách nhiệm cũng bị xử lý nghiêm khắc: Quân vụ trưởng - người giữ chìa khóa kho vũ khí - bị đưa ra tòa án quân sự, nhận án tù giam vì sau khi Điền Minh Kiện nổ súng do quá sợ hãi đã bỏ trốn khiến cán binh đơn vị không thể lấy được súng để chống trả Kiện, nhân viên văn thư sư đoàn bị tước quân tịch, Tư lệnh Hà Đạo Tuyền và Chính ủy Trương Bảo Khang của Bộ Tư lệnh bảo vệ Bắc Kinh bị giáng cấp, Phó Tư lệnh cùng sư trưởng, sư phó, chính ủy sư đoàn 3, trung đoàn trưởng trung đoàn 12 bị bãi chức.
2 năm sau trung đoàn 12 bị xóa phiên hiệu trong toàn quân. Doanh trại của trung đoàn 12 cũ nay dùng làm căn cứ của sư đoàn 2 quân dự bị của BTL Bắc Kinh.
Tổng kết vụ việc này, giới nghiên cứu Trung Quốc cho rằng về mặt kỹ thuật quân sự đã bộc lộ mấy vấn đề nghiêm trọng:
Hai bên đều núp trong các bụi cây hai bên đường đấu súng. Chỉ có Kiện đấu với lính trinh sát, đội cảnh sát chống bạo động quận Đông Thành, Bắc Kinh, lực lượng trinh sát hình sự của Sở CA Bắc Kinh cùng cảnh sát đặc nhiệm, nhưng mỗi lực lượng một phách, đều dùng minh ngữ, không sử dụng ám, ký hiệu khiến tình hình rất hỗn loạn.
Khi cảnh sát Tào Phó Côn của CA quận Đông Thành đội mũ sắt thò đầu ra quan sát thì bị Điền Minh Kiện bắn trúng đầu, viên đạn 7,62 ly xuyên qua đầu và 2 bên thành mũ, Côn chết ngay, bộc lộ vấn đề về cả chiến thuật lẫn chất liệu trang bị.
Đặc biệt, không có quy định hoàn thiện về trang bị. Một đại đội làm nhiệm vụ đặc biệt mà đạn để tập trung một chỗ, khi xảy ra chuyện đối phó rất bị động. Sau vụ việc này, toàn quân thay đổi quy định: Mỗi đại đội lập 1 tiểu đội chiến đấu trực ban xử lý vụ việc khẩn cấp 24/24 giờ, được cấp phát súng đạn đầy đủ.../.
