“Đừng đòi thầy cô dạy nhiều, hãy tự học nhiều hơn”
Từ ngày 14/2, thực hiện quy định tại Thông tư 29, hầu hết các trường tại Hà Nội tạm dừng dạy thêm, học thêm và xây dựng kế hoạch bồi dưỡng học sinh cuối cấp. Các thầy cô dừng dạy thêm ngoài nhà trường với học sinh mình đang dạy trên lớp; không dạy thêm với học sinh tiểu học… Trong khi chờ hướng dẫn, nhiều phụ huynh và học sinh cuối cấp đã tìm tới những “chiếc phao cứu sinh” từ các lớp học thêm online, các trung tâm luyện thi để giúp con em mình bồi dưỡng kiến thức. Tuy nhiên, việc đột ngột thay đổi giáo viên trong giai đoạn nước rút ít nhiều khiến học sinh cuối cấp khó thích nghi với phương pháp truyền đạt. Nhiều học sinh lớp 9 và cả phụ huynh bày tỏ trăn trở, lo lắng trước kỳ thi vào lớp 10 cận kề giữa bối cảnh có những thay đổi trong quy định về dạy thêm, học thêm.
Tại Ngày hội “Tự tin vào lớp 10” được tổ chức mới đây, một học sinh lớp 9 Trường THCS Nguyễn Du (Hà Nội) nêu vấn đề: “Thông tư 29 về dạy thêm, học thêm có mục đích bảo vệ học sinh bị ép buộc học thêm, song đó chỉ là số ít. Chúng em thấy nếu không được đi học thêm mà ở nhà tự học, ôn tập là một bất cập với học sinh cuối cấp. Giờ đây, học sinh cuối cấp chỉ học chính khóa nửa ngày (buổi sáng) quá ít thời gian và chúng em có thể không được tiếp cận nhiều kiến thức trong chương trình thi”.
Giải đáp vấn đề này, tại Ngày hội “Tự tin vào lớp 10”, ông Nguyễn Xuân Thành, Vụ trưởng Vụ Giáo dục Trung học (Bộ GD&ĐT) đặt câu hỏi ngược với học sinh: “Với một môn học chuẩn bị thi, các em thử cộng xem từ đầu năm đến giờ và xa hơn là cuối chương trình, các em đã làm bao nhiêu bài tập, trả lời bao nhiêu câu hỏi. Các em chia nhóm ra xem trong số đó có bao nhiêu bài dạng giống nhau, bao nhiêu bài khác nhau. Trong những bài khác nhau, bao nhiêu bài khác nhau ít, khác nhau nhiều? Việc thứ hai, trong môn đó, các em hãy thống kê có bao nhiêu công thức cần dùng để giải các bài tập và với từng ấy công thức bao nhiêu thứ phải nhớ. Nếu làm được những việc trên, các em sẽ rất tự tin bởi biết rằng môn học chỉ có từng đó công thức, chỉ cần nhớ các dạng bài tập, không cần nhớ đến mấy trăm bài”. Ông Thành cho rằng, muốn có sự tự tin đó trước kỳ thi vào lớp 10, học sinh hãy chủ động tự học, tự xây dựng kế hoạch ôn tập. “Nếu như chúng ta cứ ngày nào cũng đến trường phải chờ thầy cô dạy rồi đưa phiếu học tập, các lời giải, làm xong chờ thầy chữa mới dám tin là mình đúng sẽ khó có sự tự tin. Học thêm đồng nghĩa việc nêu cao tính tự học, tự bổ sung kiến thức của học sinh. Nếu còn không gian, các trường sẽ mở cửa cho học sinh có thể đến tự học hoặc học cùng bạn... Khi làm bài, các em không hiểu có thể chủ động hỏi thêm và thầy cô chắc chắn sẽ trả lời. Đừng đòi thầy cô dạy nhiều nữa, hãy tự học nhiều hơn. Bởi trong từng ấy thời gian, thầy cô cứ dạy, cứ đưa bài mãi các em lấy đâu thời gian để học? Trong khi thứ các em cần là trong bản thân chứ không phải trong quyển vở mình cầm về”, ông Thành nói.
Về câu chuyện ôn thi và “làm gì để thi đỗ nếu không còn dạy thêm trong nhà trường”, thầy Lưu Văn Thông, Hiệu trưởng Trường THCS Dịch Vọng (quận Cầu Giấy, Hà Nội) chia sẻ: “Để ôn thi tốt, cần đặt ra và chia sẻ mục tiêu đối với từng môn học, trong đó hướng tới khắc phục những môn mình còn yếu, củng cố môn mình học tốt. Cần xây dựng kế hoạch chia nhỏ tuần này làm chuyên đề gì, tháng này làm nội dung nào đối với từng môn. Các em tránh việc ôm quá nhiều tại một thời điểm và phải dành nhiều thời gian cho việc tự học, 2 - 3 tiếng trong ngày”. Theo thầy, tự học không có nghĩa là “ngắt kết nối” với thầy cô. Các em vẫn có thể kết nối qua điện thoại để hỏi thầy cô về những vấn đề mình còn thiếu, cần quan tâm. Muốn tự học phải có tài liệu, có thể là phiếu học tập, đề kiểm tra do thầy cô đang giảng dạy trên lớp cung cấp liên quan tới các chuyên đề ôn tập.
Thầy Lưu Văn Thông cho rằng, quy định về dạy thêm, học thêm áp dụng trên phạm vi cả nước, không riêng với địa phương hay trường nào. Học sinh hãy hạn chế băn khoăn bởi chỉ có sự thích nghi và tập trung vào việc tự học ngay từ bây giờ thì mới có kết quả tốt.
Trước mỗi thay đổi, thay vì than phiền, kêu ca, học sinh hãy tìm hướng đi, cách đi phù hợp với mình nhất. Trong quá trình tự học, nếu có thắc mắc gì liên quan đến bài tập, đầu tiên hãy tự tìm hiểu để trả lời, sau đó hỏi bạn bè; cuối cùng mới hỏi thầy cô. Muốn giành kết quả tốt, mỗi học sinh cần quyết tâm và có chiến thuật ôn tập phù hợp là lời khuyên của Hiệu trưởng Trường THPT chuyên Chu Văn An.
Ông Trần Đăng Nghĩa, Phó Trưởng phòng Giáo dục Trung học, Sở GD&ĐT Hà Nội cũng cho rằng, học sinh cần xây dựng kế hoạch cụ thể mỗi ngày: “Các phương tiện thông tin và kỹ thuật hiện đại rất quan trọng nhưng chúng ta phải cực kỳ nghiêm khắc với bản thân. Nếu không, các em có thể bị lệ thuộc, trở thành nô lệ của chúng. Trước những bài tập, câu hỏi, các em thay vì hỏi “thầy/cô ơi, làm như thế nào?” hãy đề cao vai trò chủ động hơn bằng việc tự làm trước và các câu hỏi sẽ là “em làm như thế này có ổn không/đã đúng chưa?”... Theo ông Nghĩa, muốn có sự tự tin, học sinh phải học, chuẩn bị trước thay vì tâm thế chờ đợi. Đây là bí kíp để các em thành công.
Chất lượng dạy và học từ nhà trường, chứ không phải học thêm
Theo ông Nghiêm Văn Bình, Phó Trưởng phòng phụ trách Phòng Quản lý thi và Kiểm định chất lượng giáo dục (Sở GD&ĐT Hà Nội), kỳ thi nào cũng có áp lực nên thay vì lo lắng, học sinh hãy nỗ lực tự học. Cha mẹ, thầy cô hãy đồng hành, động viên con chuẩn bị tốt kiến thức, tinh thần để vững vàng vượt qua kỳ thi.
| |
Thí sinh tại Ngày hội tư vấn tuyển sinh 2025. (Ảnh minh họa: HUTECH) |
Ông Trần Thế Cương, Giám đốc Sở GD&ĐT Hà Nội chia sẻ: “Quan điểm chỉ đạo của Sở GD&ĐT là học sinh cuối cấp tự nguyện đăng ký ôn thi tuyển sinh, ôn thi tốt nghiệp theo kế hoạch giáo dục của nhà trường. Việc bảo đảm học sinh có đủ kiến thức, kỹ năng theo quy định là trách nhiệm của nhà trường, giáo viên. Hầu hết các trường học trên địa bàn Hà Nội đều nỗ lực hỗ trợ học sinh đáp ứng yêu cầu của chương trình mới, có nhiều mô hình, sáng kiến hay trong việc phụ đạo học sinh yếu, kém cũng như nâng chất lượng các kỳ thi”.
Trong giai đoạn này, giải pháp được nhiều thầy cô lựa chọn để hỗ trợ các em là cho thêm bài tập về nhà, định hướng các em ôn luyện online và tự học tại nhà. Học sinh cần đề ra nội dung ôn tập và phương pháp ôn tập bám sát với cấu trúc đề thi minh họa mà Bộ GD&ĐT đã công bố. Các em cần hệ thống hóa công thức, làm bài tập lý thuyết; làm đề nhanh, ghi nhớ cách giải nhanh; rèn kỹ năng kiểm tra phát biểu đúng/sai; tập giải đề theo thời gian quy định, kiểm tra sai sót, rút kinh nghiệm; rà soát những dạng bài dễ sai, thực hành nhiều đề tham khảo... là lời khuyên của các thầy cô dành cho học sinh ôn thi lớp 9, lớp 12.
Về định hướng ôn thi theo cách ra đề mới, PGS Nguyễn Xuân Thành cho rằng, Chương trình giáo dục phổ thông 2018 hướng đến việc hình thành năng lực, phẩm chất người học và đề kiểm tra, đề thi cũng nhằm mục đích này. Vì vậy ở ngay giai đoạn ôn tập, học sinh cần ý thức được ở mỗi chủ đề/bài học, chương trình yêu cầu người học đạt được điều gì và nội dung được học có thể ứng dụng để giải quyết những vấn đề gì trong thực tiễn. Các em cần lưu ý phải tự lực thực hiện việc hệ thống hóa kiến thức, chứ không sao chép của người khác hay nhờ người khác làm giúp.
Cũng theo PGS Nguyễn Xuân Thành, quá trình hệ thống hóa kiến thức chính là quá trình tự học để nắm vững kiến thức trong mối quan hệ với những kiến thức khác trong chương trình cũng như những ứng dụng của kiến thức thực tiễn. Từ đó giúp học sinh ghi nhớ sâu và cũng hiểu được phần nào mình hiểu chắc chắn, phần nào còn yếu, còn chưa rõ để tự ôn tập thêm hoặc nhờ thầy cô hỗ trợ, giảng giải thêm. Bên cạnh việc hệ thống kiến thức (lý thuyết), học sinh cần làm bài tập. Không cần làm số lượng quá nhiều, không làm những dạng bài nâng cao mang tính thách đố mà bám sát nội dung cốt lõi. Làm sao đảm bảo số lượng bài ít nhất có thể nhưng bao quát được tất cả các dạng/yêu cầu.
PGS Nguyễn Xuân Thành lưu ý: “Chất lượng giáo dục trong nhà trường phổ thông phải được duy trì từ việc dạy học và tổ chức hoạt động giáo dục trong chương trình chính khóa. Việc các nhà trường phải đảm bảo cho học sinh nắm vững kiến thức, kỹ năng theo yêu cầu của chương trình cần tách bạch với hoạt động dạy thêm, học thêm theo nhu cầu. Thầy, cô giáo cần hướng dẫn để học sinh biết cách tự học, tự ôn tập, hệ thống hóa kiến thức đã học. Việc học thêm ngoài nhà trường nhằm nâng cao hơn về kiến thức, kỹ năng thuộc nguyện vọng, nhu cầu chính đáng của học sinh do học sinh quyết định. Tuy nhiên, cần phải lưu ý dành nhiều thời gian cho việc tự học, tự ôn tập thì mới đạt được hiệu quả”...
Tại Chương trình tư vấn mùa thi năm 2025, ông Huỳnh Văn Chương, Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng, Bộ GD&ĐT đã thông tin, đề thi không chỉ kiểm tra kiến thức mà tập trung hướng đến nhiều hơn vào đánh giá năng lực vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Theo đó, đề thi tốt nghiệp sẽ có nhiều câu hỏi được xây dựng từ các tình huống thực tế trong đời sống, khoa học, xã hội, giúp thí sinh thấy rõ mối liên hệ giữa kiến thức học được và thế giới xung quanh...
Bộ GD&ĐT đã có văn bản gửi UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương về việc thực hiện Thông tư 29, trong đó có việc đảm bảo công tác ôn tập cho học sinh lớp 9 và lớp 12. Bộ GD&ĐT cũng đề nghị các địa phương có cơ chế hỗ trợ cho các giáo viên trong việc ôn tập cho học sinh.