Cụ thể, trong vụ chiêm xuân 2024, bà con nông dân huyện Tân Sơn đã gieo cấy 21,66ha lúa VST-899; tập trung nhiều nhất tại các xã Tân Sơn (8,3ha), Lai Đồng (3,28ha), Thu Ngạc (2,8ha), Kiệt Sơn (2,0ha)… Đến giai đoạn thu hoạch nhưng cây lúa chỉ có lá hoặc trổ bông nhưng không có hạt. Số hộ bị thiệt do gieo cấy lúa VST-899 lên đến 338 hộ, trong đó có 34 hộ nghèo của huyện Tân Sơn.
UBND huyện Tân Sơn cho biết, giống lúa VST-899 là giống lúa nằm ngoài danh mục, do người dân xem thông tin quảng cáo qua mạng xã hội rồi đặt mua về để gieo trồng. Mặc dù trước mỗi vụ chính quyền địa phương đều đã thông báo về cơ cấu giống lúa nhưng nhận thức của bà con còn hạn chế nên đã tự mua giống qua lời giới thiệu trên Facebook và một số đại lý trên địa bàn các xã của huyện Tân Sơn.
Còn theo một số đại lý cung cấp giống VST-899 thuộc xã Tân Sơn, vụ trước đã có một số người dân trên địa bàn gieo trồng loại giống lúa này và đạt kết quả tốt, thấy vậy nên đã có nhiều bà con truyền tai nhau rồi tìm mua. Một số đại lý thấy nhu cầu của người dân tăng nên đã đặt mua giống lúa mới về cung cấp.
 |
Trong khi các hộ dân trồng giống lúa khác vào vụ thu hoạch đạt sản lượng tốt, toàn bộ diện tích gieo trồng giống lúa VST-899 tại huyện Tân Sơn lại không cho năng suất |
Nhận định ban đầu của Trạm Trồng trọt và Bảo vệ thực vật huyện Tân Sơn cho thấy, đây có thể là giống lúa cảm quang, chỉ gieo cấy được trong vụ mùa, tuy nhiên lại được giới thiệu là gieo cấy được cả ba vụ ở khắp ba miền Bắc Trung Nam. Thậm chí trên mạng xã hội Facebook, nhiều quảng cáo đã “thổi phồng” về chất lượng giống lúa này và kèm cả quyết định của Bộ NN-PNTT, nhưng đây hoàn toàn là được chỉnh sửa bằng photoshop. Điều này đã khiến người dân dễ dàng tin tưởng và mua về gieo trồng.
Ông Nguyễn Xuân Việt - Trường phòng Nông nghiệp huyện Tân Sơn cho biết, sau khi có thông tin, UBND huyện Tân Sơn đã giao cho phòng Nông nghiệp xác minh, đồng thời chỉ đạo các phòng, ban chức năng triển khai biện pháp cấp bách, rà soát chi tiết đối tượng hộ dân bị thiệt hại do sử dụng giống lúa VST-899, kịp thời hỗ trợ các hộ gặp khó khăn.
UBND huyện Tân Sơn cũng đề nghị làm rõ trách nhiệm các đại lý, hộ kinh doanh đã bán giống lúa VST-899 cho người dân và yêu cầu thực hiện phương án đến bù trên cơ sở thỏa thuận, tuyệt đối không để xảy ra tình huống mất an ninh liên quan sự việc.
Đồng thời chính quyền địa phương cũng yêu cầu rà soát, chấn chỉnh toàn bộ đại lý, cơ sở kinh doanh giống cây trồng và vật tư nông nghiệp trên địa bàn huyện; tăng cường vai trò tư vấn, cung cấp dịch vụ của hệ thống khuyến nông từ huyện đến cơ sở; thường xuyên kiểm tra, kịp thời xử lý vi phạm về kinh doanh giống cây trồng và vật tư nông nghiệp, không để lưu hành giống cây trồng và vật tư nông nghiệp không có nguồn gốc rõ ràng trên địa bàn huyện trong thời gian tới.
Cũng theo ông Nguyễn Xuân Việt, đây là bài học kinh nghiệm cho bà con nông dân, trước khi gieo trồng cần tìm hiểu kỹ thông tin, đặc biệt là đối với các giống lúa mới, bà con cần nắm rõ nguồn gốc xuất xứ và có tư vấn của cán bộ khuyến nông, tránh “tiền mất, tật mang”.
