Bác sĩ Nguyễn Huy Hoàng (Trung tâm oxy cao áp Việt - Nga, Bộ Quốc phòng) cho biết, ho về bản chất là phản ứng bảo vệ cơ thể, nhằm tống xuất mầm bệnh ra khỏi đường hô hấp. Tuy nhiên, ho nhiều quá gây mệt, gây khó ngủ thì cần điều trị.
Từ kinh nghiệm điều trị bệnh nhân COVID-19, bác sĩ nhận thấy "Điều trị ho kéo dài không hề dễ. Đôi khi điều trị mãi không hết, mặc kệ thì tự nhiên lại hết ho".
Phân biệt các loại ho
Cần phân biệt 2 loại, ho khan và ho có đờm, vì cách xử lý sẽ khác nhau. Với ho khan, thường do nhiễm virus, gây kích ứng đường hô hấp. Còn với ho có đờm, thường do có bệnh mạn tính về đường hô hấp hoặc do nhiễm vi khuẩn.
"Ho khan thì có thể dùng thuốc giảm ho. Ho có đờm thì không nên dùng thuốc giảm ho, mà nên dùng thuốc long đờm" - BS Hoàng thông tin.
Khi bị ho, người bệnh có thể dùng một số loại thuốc có thành phần từ mật ong, bạc hà và các loại thảo dược để làm giảm kích thích đường hô hấp.
Với thuốc giảm ho bằng cách ức chế trung khu hô hấp gồm 2 hoạt chất Codein và Dextromethorphan
Trong đó, Codein có tác dụng giảm ho do ức chế trực tiếp trung tâm ho, nhưng làm khô và tăng độ quánh của dịch tiết phế quản. Khi bào chế thường kết hợp với terpin để làm loãng dịch tiết đường hô hấp. Dùng codein trong trường hợp ho khan gây khó chịu, mất ngủ và trong các chứng đau nhẹ và vừa.
Loại thuốc này chống chỉ định với trẻ em dưới 1 tuổi, người có bệnh gan, suy hô hấp hoặc phụ nữ có thai.
Còn hoạt Dextromethorphan thì có tác dụng chống ho tương tự hoạt chất Codein, nhưng ít gây tác dụng phụ hơn. Dextromethorphan không gây nghiện, không có tác dụng giảm đau và rất ít tác dụng an thần.
"Loại thuốc này cần chống chỉ định với những người quá mẫn với thuốc, trẻ em dưới 2 tuổi, đang điều trị bằng thuốc ức chế monoaminoxydase (MAO). Ngoài ra cũng cần thận trọng hơn với người có nguy cơ hoặc đang suy giảm hô hấp, tiền sử bị hen, dị ứng" - Bác sĩ Huy Hoàng thông tin.
Về thuốc chống dị ứng nhóm kháng histamin thế hệ cũ, gồm hoạt chất alimemazin (siro Theralene hoặc các loại siro tương tự) và hoạt chất diphenhydramin (siro Benadryl hoặc các loại tương tự).
Nhóm thuốc này chỉ định với các chứng ho khan do dị ứng, do kích thích, nhất là về ban đêm. Ngoài ra, nhóm này sẽ gây buồn ngủ.
Đối với thuốc long đờm, có 2 loại, là làm tăng dịch tiết đường hô hấp và làm tiêu nhầy, loãng đờm.
Thuốc làm tăng dịch tiết là chất kích thích niêm mạc dạ dày hoặc bản chất là tinh dầu, có tác dụng kích thích các tế bào niêm mạc đường hô hấp tăng tiết dịch: Hoạt chất Guaiphenesine, Terpin, Eucalyptol,... Khi dùng các thuốc này cần uống nhiều nước.
Các thuốc tiêu nhầy gồm hoạt chất N-acetyl cystein: Acemuc hoặc các loại tương tự có cùng thành phần; Họa chất ambroxol: Bisolvon hoặc các loại tương tự; Hoạt chất bromhexin: Mucosolvan hoặc các loại tương tự.
Lưu ý khi sử dụng các thuốc long đờm loại tiêu nhầy là thuốc có thể gây co thắt phế quản nên chống chỉ định cho người hen phế quản. Thuốc làm tiêu màng nhầy bảo vệ dạ dày nên có thể làm bệnh nhân dạ dày tá tràng bị nặng hơn.
Bác sĩ Hoàng lưu ý thêm rằng người bệnh không dùng các thuốc long đờm quá 10 ngày trừ phi có chỉ định của bác sĩ.
Xử trí ho kéo dài bằng cách nào?
Thực tế cho thấy, nhiều người sau khi âm tính vẫn gặp phải tình trạng ho kéo dài, thậm chí là đến vài tháng.
Theo bác sĩ Nguyễn Huy Hoàng, ho sau khi khỏi COVID-19 có ba loại là ho khan, ho có đờm và ho do nấm đường hô hấp.
Với ho khan, nguyên nhân là do vẫn còn virus chưa hết hẳn, hoặc nhiễm virus đường hô hấp khác. Hoặc ho do dị ứng, do khói thuốc, hóa chất...
Cách xử lý là dùng giảm ho bổ phế + thuốc chống dị ứng thế hệ cũ như alimemazine, diphenhydramin (Theralene hoặc Benadryl hoặc các loại có thành phần tương tự).
Một số trường hợp là do trào ngược dạ dày thực quản, do khi bị COVÌ-19, dễ lo lắng, mất ngủ, suy nghĩ nhiều... có thể gây tăng tiết acid dạ dày, gây rối loạn co thắt dạ dày thực quản, cũng gây ho khan. Trường hợp này cần dùng kháng acid để trung hòa dịch vị dạ đay, thuốc an thần nhẹ để giảm lo lắng, căng thẳng.
Đối vơi ho có đờm, nguyên nhân có thể do viêm phế quản, viêm phổi bội nhiễm vi khuẩn. Các trường hợp này phải thăm khám bác sĩ để dùng kháng sinh + long đờm (thường dùng loại ambroxol)
Có thể do các bệnh phổi khác như hen phế quản, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, giãn phế quản.. Khi đó cần đi khám chuyên khoa hô hấp để được xử lý triệt để.
Còn với ho do nấm đường hô hấp, Bác sĩ Hoàng cho rằng việc dùng kháng sinh, thuốc ức chế miễn dịch... có thể khiến một số loại nấm phát triển, dù bình thường không gây bệnh.
Nếu dùng các biện pháp điều trị ở trên mà vẫn ho kéo dài thì cần nghĩ đến nhiễm nấm. Khi đó cũng phải có bác sĩ chuyên khoa thăm khám và sử dụng thuốc chống nấm (thường rất hại gan) để điều trị triệt để.
