Phụ huynh không thể lơ là
Theo lãnh đạo nhà trường nơi em học sinh này theo học tuy là học sinh lớp 7 nhưng thể trạng của em học sinh này lớn hơn các bạn khác đồng trang lứa. Khi đến trường, em thường xuyên mặc áo rộng và không có dấu hiệu bất thường về sức khỏe nên thầy cô và bạn bè cũng không biết. Gia đình em cũng không biết việc này cho đến khi em sinh con.
Chị Đ. (ngụ, huyện Châu Đức, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu) xác nhận con gái của chị là T, 15 tuổi, đã sinh con vào ngày 3/1/2021. Lúc đó khoảng 4-5h sáng, chị đang ngủ thì nghe tiếng trẻ khóc trong nhà tắm. Thức dậy, chị bàng hoàng thấy con gái mình sinh một bé gái nặng khoảng 2,5kg. Chị Đ. cho biết mình đã ly dị chồng và một mình nuôi hai con, trong đó T. là con lớn, sinh năm 2006. Hằng ngày chị đi làm đến tối mới về nên không có thời gian để ý đến con.
Có thể thấy, những sự việc kể trên không chỉ gây tổn hại đến tương lai của những đứa trẻ mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe cũng như tâm sinh lý, đặc biệt là với những bé gái. Vì khi mang thai và sinh con, chúng vẫn chỉ là những đứa trẻ 12 -13 tuổi, tâm hồn còn thơ dại, chưa dậy thì hết và vẫn đang ngồi trên ghế của nhà trường.
TS Đỗ Minh Loan, Trưởng khoa Sức khoẻ Vị thành niên - Bệnh viện Nhi Trung ương cho biết, vị thành niên (VTN) là những trẻ từ 10 đến 19 tuổi. Vào thời điểm này, trẻ phát triển các chức năng sinh dục, sinh sản, nhu cầu tình dục xuất hiện và chưa đủ kỹ năng để kiểm soát ham muốn tình dục.
Do mặc cảm, xấu hổ nên trẻ VTN thường tìm kiếm dịch vụ phá thai không an toàn. Trẻ VTN thường không biết các dấu hiệu để nhận biết thai nghén, nên không tìm đến cơ sở y tế sớm dẫn đến phá thai to.
PGS.TS Trần Thành Nam, Chủ nhiệm Khoa Các khoa học giáo dục, Trường Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội cho hay, hiện nay, sự phát triển sinh học của trẻ đã khác so với trước đây. Nhiều trẻ 10 tuổi đã bắt đầu bước vào tuổi dậy thì. Bên cạnh đó, trẻ có thể dễ dàng tiếp cận những thông tin liên quan đến quan hệ tình dục trên mạng internet.
Mặt khác, nhiều phụ huynh nghĩ rằng con mình còn quá nhỏ, mới 12 - 13 tuổi thì chưa cần giáo dục giới tính, chưa cần nói đến quan hệ tình dục. Cũng bởi vậy, nhiều phụ huynh đã tự tạo ra một khoảng cách vô hình với con cái khiến trẻ thiếu đi một nơi tin cậy nhất để được chia sẻ và giải đáp những thắc mắc về vấn đề đang gặp phải.
Do đó, theo chuyên gia Trần Thành Nam, cần tăng cường các kiến thức giáo dục giới tính cho trẻ. Cùng với nhà trường, xã hội thì các bậc cha mẹ là những người đầu tiên cần định hướng, trang bị đầy đủ kiến thức về sức khỏe sinh sản… cho con. Thay vì lảng tránh, phụ huynh nên chủ động dành thời gian để chia sẻ một cách cởi mở về những kinh nghiệm và hiểu biết của mình liên quan đến sức khỏe sinh sản.
| |
Ảnh minh họa |
Nếu được giáo dục đúng và đủ trẻ sẽ có ứng xử phù hợp
Anh Chánh Văn- chuyên gia tâm lý Hoàng Anh Tú chia sẻ: “Trong hơn 9 năm gỡ rối cho các bạn đọc tuổi teen, khoảng 80% câu hỏi tôi nhận được là về tình yêu, giới tính. Không ít lần, tôi cảm thương và mơ hồ lo lắng trước những câu hỏi ngây ngô về giới tính, như “sợ có bầu vì hôn”. Lẽ ra ở lứa tuổi học sinh (từ cấp THCS đến THPT), các em phải nắm rõ kiến thức sơ đẳng về giới tính, sức khoẻ sinh sản. Nếu được giáo dục đúng và đủ, trẻ sẽ có ứng xử phù hợp và không phải ngập ngừng gửi đi những câu hỏi đầy hoang mang như vậy”...
Theo ông Hoàng Anh Tú, cảm xúc yêu đương, dù xuất hiện sớm, cũng không phải điều gì sai trái, nhưng quan hệ tình dục sớm lại là chuyện khác.
Các chuyên gia sức khỏe sinh sản khuyến cáo không nên quan hệ tình dục trước tuổi 20 đối với nam và trước tuổi 18 tuổi với nữ. Quan hệ tình dục ở những mốc tuổi nhỏ hơn sẽ gây ra hệ luỵ nghiêm trọng. Việc mang thai có thể ảnh hưởng tới khả năng phát triển chiều cao, chức năng sinh lý, dẫn tới hiện tượng sinh non, gây dị tật ở trẻ sơ sinh. Quá trình dùng thuốc tránh thai khẩn cấp, nạo phá thai có thể gây vô sinh, để lại tổn thương thể chất, tâm thần đối với người mẹ.
Nếu được trang bị những kiến thức cơ bản này, chi tiết hơn nữa, các bé gái sẽ hiểu, cân nhắc và biết cách tự bảo vệ mình tốt hơn. Nếu hiểu luật pháp đầy đủ thì các nam thanh niên sẽ bớt liều lĩnh quan hệ với trẻ vị thành niên. Nhưng các con số thống kê cho thấy, trẻ đang lớn ngày một nhanh trong khi thầy cô, bố mẹ vẫn loay hoay trong việc cùng con khôn lớn.
Ông Hoàng Anh Tú cho rằng, thay vì cuống lên tìm cách ngăn con yêu sớm, cha mẹ chỉ còn có thể nghĩ làm sao để con yêu an toàn và lành mạnh. Một đứa trẻ biết yêu bản thân sẽ không cho phép bất cứ ai làm tổn hại đến bản thân mình. Hạnh phúc có thể đến từ bất cứ đâu, chứ không chỉ ở việc yêu một bạn nào đó hay được bạn nào đó yêu con.
TS Hoàng Trung Học, Trưởng khoa Tâm lý - Giáo dục (Học viện Quản lý giáo dục) cho rằng, giáo dục giới tính của nhà trường, cha mẹ hay sự quan tâm của các tổ chức chức năng đến sự phát triển của trẻ về mặt giới tính chưa theo kịp so với gia tốc phát triển của trẻ. Mỗi người muốn phát triển hài hòa đều cần 3 mặt gồm phát triển về sinh học, tâm lý và xã hội. Tuy nhiên ở lứa tuổi này, sự phát triển về mặt sinh học giới tính có thể đi trước sự phát triển về tâm lý, xã hội. Trong khi đó, các em lại chưa được trợ giúp để khỏa lấp khoảng cách giữa 3 mặt này dẫn đến những chuyện đáng tiếc như làm cha mẹ ngoài ý muốn.
Ngoài ra, sự thiếu hiểu biết về pháp luật cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến những sự việc đáng tiếc như vụ cháu bé 12 tuổi tại Bắc Giang. Thực tế không chỉ nhiều trẻ trong độ tuổi vị thành niên, mà chính các bậc phụ huynh cũng ngỡ ngàng không hề hay biết việc giao cấu với trẻ em dưới 16 tuổi sẽ bị coi là “hiếp dâm trẻ em”. Giải pháp đặt ra là cần đẩy mạnh việc giáo dục, tuyên truyền pháp luật cho học sinh, cha mẹ, thầy cô và các đối tượng có liên quan.
Hiện nay trong chương trình GDPT, Bộ GD-ĐT đã lồng ghép các kiến thức về giáo dục giới tính, giáo dục pháp luật trong các môn học khác nhau cho học sinh từ tiểu học, THCS, THPT. Như vậy, về mặt nguyên lý, vấn đề này đã có trong nhà trường, nhưng tại sao học sinh vẫn chưa nhận thức đầy đủ? Theo TS Hoàng Trung Học, vấn đề nằm ở cách truyền tải, giáo dục. Muốn đạt được hiệu quả cao, giáo viên cần truyền tải những kiến thức này sao cho thực tế hơn, “đời” hơn. Chứ không phải là những hậu quả mang thai, phá thai ngoài ý muốn, khi sự đã rồi…
Những con số đau lòng
Theo một nghiên cứu về hành vi sức khỏe học sinh do Bộ Y tế và Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) công bố tháng 4/2022, tỷ lệ quan hệ tình dục lần đầu trước 14 tuổi ở Việt Nam tăng gấp hai lần, từ 1,45% năm 2013 lên 3,51% năm 2019.
Một nghiên cứu khác của Tổ chức dịch vụ dân số quốc tế (PSI) ước tính trên 10% nữ giới Việt Nam chưa kết hôn trong độ tuổi 15-24 từng ít nhất một lần mang thai ngoài ý muốn.
Theo số liệu của Hội Kế hoạch hóa gia đình Việt Nam trong năm 2020, cả nước có gần 300.000 ca nạo hút thai, chủ yếu ở độ tuổi 15 - 19, trong đó 60 - 70% là học sinh, sinh viên. Số liệu thống kê cũng cho thấy, độ tuổi quan hệ tình dục ở tuổi vị thành niên ngày càng sớm - dẫn tới việc mang thai ngoài ý muốn.