Kỳ 2: Những 'điểm nghẽn' cần khai thông

Khó khăn trong thủ tục hành chính

Một trong những khó khăn của doanh nghiệp (DN) trong quá trình phát triển chính là các loại thủ tục hành chính (TTHC). Với các DN hoạt động trong lĩnh vực du lịch, dịch vụ, giấy phép chỉ chậm một tháng là đã có thể ảnh hưởng đến lợi thế sau này. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, có những vướng mắc giữa DN và chính quyền liên quan đến thủ tục đầu tư kéo dài nhiều năm, làm giảm cơ hội kinh doanh của DN, đồng thời những tiềm năng lợi thế của địa phương chưa được phát huy. Câu chuyện về dự án du lịch tại hồ Thác Bà (Yên Bái) là một thí dụ điển hình.

Cụ thể, khu du lịch hồ Thác Bà sở hữu diện tích trên 23.400ha với trên 1.300 đảo lớn nhỏ, xen kẽ hệ thống hang động kỳ bí ẩn sâu trong lòng núi đá vôi cùng những di tích, di chỉ khảo cổ, tạo cho khu du lịch vẻ kỳ vĩ hiếm có. Năm 2024, Thủ tướng Chính phủ ký ban hành Quyết định số 396/QĐ-TTg phê duyệt Quy hoạch chung xây dựng Khu du lịch Quốc gia hồ Thác Bà, tỉnh Yên Bái đến năm 2040.

Tỉnh Yên Bái đã tích cực kêu gọi, thu hút các DN ngoài quốc doanh đầu tư hạ tầng, nhằm đưa hồ Thác Bà sớm trở thành Khu du lịch Quốc gia theo Quyết định 396/QĐ-TTg. Theo thống kê, riêng trên địa bàn huyện Yên Bình (Yên Bái) hiện có 9 cơ sở, công ty, DN hoạt động kinh doanh trong lĩnh vực du lịch, 58 cơ sở lưu trú, trong đó có 31 cơ sở homestay, gần 50 phương tiện đường thủy phục vụ du lịch. Trung bình mỗi năm, riêng huyện Yên Bình đón từ 250 - 300 nghìn lượt du khách, doanh thu từ du lịch ước đạt gần 130 tỷ đồng.

Tuy nhiên, tiến trình phát triển hồ Thác Bà trở thành Khu du lịch Quốc gia có thể chậm lại do những khó khăn trong thủ tục đầu tư, tiếp cận vốn, hành lang pháp lý của DN. Có thể kể đến dự án Khu du lịch sinh thái thể thao vui chơi giải trí hồ Thác Bà tại xã Tân Hương (Yên Bình) từng là dự án trọng điểm để thu hút đầu tư, phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Yên Bái cách đây 20 năm.

Theo đó, vào năm 2005, chủ đầu tư (cũ) của dự án đã nộp 1 tỷ đồng trên tổng số 2,4 tỷ đồng đối với diện tích 37ha. Tuy nhiên, các giai đoạn điều chỉnh sau (các năm 2007, 2009, 2015), quy hoạch dự án có nhiều biến động, giá trị đất theo đó biến thiên, dẫn đến thực tế là năm 2016, khi chủ đầu tư (mới) tiếp nhận, dự án chỉ có thể triển khai xây dựng trong hơn 5ha và tổng diện tích của dự án cũng chỉ có 18ha.

“Điểm nghẽn” pháp lý lớn nhất mà dự án vấp phải là không thống nhất được thời điểm để tính giá sử dụng đất là năm 2004 hay khi giao đất sau này. Cụ thể, thời điểm DN nộp 1 tỷ đồng vào 2005 thì các chứng từ cho thấy đó là tiền “tạm ứng” nên tỉnh Yên Bái chỉ có thể đề nghị hoàn trả 1 tỷ đồng cho DN và tiến hành tính lại giá đất tại thời điểm giao đất. Trong khi đó, DN cho rằng nếu xử lý theo phương án này thì chủ đầu tư sẽ thiệt hại rất nhiều, bởi chỉ tính riêng tiền sử dụng đất thời điểm 2004 và hiện nay là hai con số chênh nhau cực lớn. Trước khi tìm được mẫu số chung giữa các bên, một dự án được kỳ vọng đưa hồ Thác Bà bứt phá về hạ tầng du lịch vẫn “nín thở nằm chờ” chưa biết đến bao giờ mới được tháo gỡ.

Công ty TNHH MTV Xe điện DK Việt Nhật (Lạng Sơn) lại gặp những khó khăn riêng trong quá trình hoạt động. Theo bà Bùi Thị Bích Đào, Giám đốc Công ty, DN của bà có đặc thù là sản xuất công nghiệp liên quan đến xe đạp, xe máy điện, cần khá nhiều nhân công có trình độ, nhưng việc tuyển lao động có chuyên môn nghiệp vụ tốt ở một tỉnh miền núi như Lạng Sơn rất khó khăn. “Kỹ sư về kỹ thuật gần như không có, nhân sự về marketing (tiếp thị), kinh doanh cũng cực kỳ hạn chế”, bà Đào chia sẻ.

Ngoài ra, hiện tại trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn chưa có khu - cụm công nghiệp nào được đưa vào sử dụng, mới chỉ có trong quy hoạch hoặc đang xây dựng. “Hiện nay đất Công ty đã đúng về quy hoạch sử dụng đất rồi nhưng quy hoạch xây dựng lại chưa được điều chỉnh, trong khi khu - cụm công nghiệp trong tỉnh lại chưa hình thành. Do đó, chúng tôi không có chỗ để di dời nhà máy”, bà Đào nói và cho biết, vấn đề về hạ tầng đất đai khu công nghiệp của Lạng Sơn chưa đáp ứng được nên việc các DN sản xuất công nghiệp như Công ty bà đề xuất thủ tục về đất đai, quỹ đất để làm nhà xưởng gặp rất nhiều khó khăn.

Ông Nguyễn Huy Long, Chủ tịch Hiệp hội DN tỉnh Lào Cai cho biết, bên cạnh những kết quả tích cực trong phát triển kinh tế, hiện nay giới DN tư nhân đang gặp không ít những khó khăn do bất cập về cơ chế, chính sách và một số nguyên nhân khác như khó khăn trong việc tiếp cận nguồn vốn vay ngân hàng. Tình trạng này làm hạn chế khả năng mở rộng sản xuất kinh doanh và nâng cao năng lực cạnh tranh của DN. “Chính quyền cần tiếp tục cải cách TTHC, tạo điều kiện thuận lợi cho DN tiếp cận nguồn vốn và mở rộng thị trường”, ông Long kiến nghị.

Thừa nhận điều này, ông Vũ Lân, Phó Giám đốc Sở Tài chính tỉnh Lào Cai cho biết, một trong những rào cản đối với KTTN là do thể chế, quy định pháp luật còn một số vướng mắc, bất cập, việc cắt giảm một số quy định, TTHC chưa triệt để.

Doanh nghiệp “hiến kế” để kinh tế tư nhân “cất cánh”

Theo Chủ tịch Hiệp hội DN tỉnh Lào Cai Nguyễn Huy Long, cần tiếp tục rà soát, cắt giảm và đơn giản hóa các TTHC, loại bỏ những quy định không cần thiết, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho DN. Đồng thời, công khai, minh bạch các quy trình, thủ tục để DN dễ dàng tiếp cận và thực hiện. Đẩy mạnh việc áp dụng công nghệ thông tin trong giải quyết TTHC, triển khai dịch vụ công trực tuyến mức độ cao, giúp DN tiết kiệm thời gian và chi phí.

Với vấn đề tiếp cận vốn, ông Long cho rằng, cần xây dựng các chính sách tín dụng phù hợp với đặc thù của DN nhỏ và vừa (DNNVV), giảm yêu cầu về tài sản thế chấp và đơn giản hóa thủ tục vay vốn. Đồng thời, nên nghiên cứu thành lập và phát triển các quỹ bảo lãnh tín dụng, quỹ hỗ trợ DNNVV, giúp DN có thêm kênh tiếp cận vốn ngoài hệ thống ngân hàng truyền thống.

“Những giải pháp trên cần được triển khai đồng bộ, phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng và DN, nhằm tạo môi trường kinh doanh thuận lợi và thúc đẩy sự phát triển bền vững của DN tại tỉnh Lào Cai nói riêng và cả vùng nói chung” - ông Long chia sẻ.

Bên cạnh đó, ông cũng cho biết, các DN mong muốn trong quá trình thực hiện cải cách, giảm bớt các khâu trung gian, chính quyền sớm có những giải pháp tốt để không làm gián đoạn hoạt động của các tổ chức, cá nhân cũng như các DN, ảnh hưởng đến công ăn, việc làm của người lao động.

Theo ông Nguyễn Ngọc Sơn - Phó Chủ tịch thường trực Hội DN tỉnh Sơn La cho biết: Bên cạnh những thuận lợi, DN tại Sơn La gặp không ít những khó khăn. Đa số các DN tại địa phương có quy mô nhỏ và siêu nhỏ, vốn sản xuất kinh doanh thấp, chi phí sản xuất cao, chất lượng sản phẩm còn hạn chế. Tỷ trọng DN trong các nhóm ngành còn mất cân đối, chủ yếu hoạt động trong lĩnh vực xây dựng, dịch vụ. Đa số các DN chưa xây dựng được chiến lược phát triển sản xuất kinh doanh dài hạn ổn định, bền vững.

Mặt khác, một số DN hoạt động hiệu quả thấp, lỗ kinh doanh, nợ thuế và bảo hiểm xã hội. Một số doanh nhân còn hạn chế về chuyển đổi số, kiến thức pháp luật, năng lực quản trị. Chưa xuất hiện nhiều DN, doanh nhân có thương hiệu, quốc gia, quốc tế. Bên cạnh đó, DN kinh doanh trong lĩnh vực nông, lâm nghiệp, công nghiệp chế biến cũng còn gặp khó khăn về hạ tầng, logistic, thị trường...

Để KTTN thực sự trở thành động lực quan trọng của nền kinh tế tại địa phương, theo ông Sơn, thời gian tới tỉnh Sơn La phải tiếp tục cải thiện, nâng cao chất lượng môi trường đầu tư, kinh doanh, tạo điều kiện thuận lợi nhất để DN yên tâm đầu tư. Đồng thời, đề ra các giải pháp để DN tư nhân phát triển như: Ban hành các cơ chế, chính sách, tạo điều kiện, hành lang pháp lý về đất đai, thủ tục đầu tư, tạo cơ hội cho các DN, doanh nhân phát triển. Hỗ trợ các DN xây dựng chiến lược kinh doanh bám sát chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước và các định hướng phát triển của tỉnh, hình thành và phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, chuyển đổi số, kinh tế chia sẻ, bảo đảm thu nhập của người lao động, nộp ngân sách đúng quy định, thực hiện hiệu quả công tác an sinh xã hội.