Lạng Sơn – vùng biên cương nơi địa đầu của Tổ quốc, là một dải đất thiêng liêng trong tâm thức của mỗi người dân nước Việt. Lạng Sơn có diện tích tự nhiên 8.305,21 km2, có 231,74 km đường biên tiếp giáp với khu tự trị dân tộc Choang tỉnh Quảng Tây – Trung Quốc, có 2 cửa khẩu quốc tế đường sắt và đường bộ, 1 cửa khẩu chính và 9 cửa khẩu phụ. Hệ thống giao thông thuận lợi cả về đường sắt và đường bộ, có các tuyến đường Quốc lộ 1A, 1B, 4A, 4B, 279 nối liền Lạng Sơn với các tỉnh trong nước và ngoài nước. Cũng vì thế mà cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị và cửa khẩu Tân Thanh là một trong những cửa khẩu trọng yếu của khu vực phía Bắc Việt Nam.
Trước đây, theo quy định về thủ tục xuất nhập khẩu các loại hàng hóa qua cửa khẩu tại Lạng Sơn, doanh nghiệp phải kê khai đầy đủ thông tin về hàng hóa trên 5 loại giấy tờ khác nhau. Cùng với đó, giấy tờ này phải theo biểu mẫu của 5 đơn vị chức năng tại cửa khẩu (Hải quan, Kiểm dịch thực vật, Kiểm dịch y tế, Biên phòng, Thuế) và phải đi từng bộ phận để thực hiện các bước kiểm tra, chứng nhận… Điều này khiến doanh nghiệp mất nhiều thời gian đi lại, từ đó, phát sinh những chi phí không đáng có.
Trước những bất cập đó, Lạng Sơn đã chọn chuyển đổi số khu vực cửa khẩu làm mục tiêu đột phá trong công cuộc chuyển đổi số của tỉnh, đồng thời cũng là thực hiện một trong 5 trụ cột chuyển đổi số theo Nghị quyết số 49 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy Lạng Sơn về chuyển đổi số tỉnh Lạng Sơn đến năm 2025, định hướng đến năm 2030. Đó là: Phát triển Nền tảng cửa khẩu số nhằm phát triển nhanh, bền vững kinh tế cửa khẩu, tạo động lực thúc đẩy tăng trưởng kinh tế của tỉnh giai đoạn 2021-2025, tạo môi trường thông quan xuất nhập khẩu hàng hóa thuận lợi.
Sau 8 tháng xây dựng (từ tháng 7/2021 đến tháng 2/2022), tỉnh Lạng Sơn đã tạo ra một Nền tảng cửa khẩu số sử dụng công nghệ hiện đại, giúp các lực lượng chức năng và các doanh nghiệp xuất nhập khẩu thực hiện các hoạt động trên một Nền tảng số duy nhất. Nền tảng cửa khẩu số thực hiện số hóa hoàn toàn các thông tin khai báo của doanh nghiệp trước khi hàng hóa đến cửa khẩu. Công chức, viên chức của các cơ quan, đơn vị tại cửa khẩu chỉ thực hiện kiểm tra, xác nhận đăng ký, xác nhận phương tiện thực tế vào cửa khẩu và phương tiện vào địa điểm tập kết hàng hóa trên Nền tảng cửa khẩu số; các thông tin khai báo trên Nền tảng cửa khẩu số đáp ứng được việc khai báo tờ khai điện tử để thay thế tờ khai bằng giấy như trước đây.
Nền tảng cửa khẩu số đi vào vận hành từ 21/02/2022. Sau tròn 01 năm thực hiện, 100% các doanh nghiệp đã khai báo trực tuyến trên Nền tảng cửa khẩu số trước khi phương tiện đến cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị, cửa khẩu Tân Thanh và được xử lý trên Nền tảng cửa khẩu số (bao gồm cả xe nhập và xe xuất). Số doanh nghiệp khai báo thông tin trực tuyến trên Nền tảng cửa khẩu số là 238.713 phương tiện (trong đó: tại cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị có 30.401 phương tiện xuất và 101.412 phương tiện nhập; tại cửa khẩu Tân Thanh có 62.000 phương tiện xuất và 44.900 phương tiện nhập).
 |
| Giao diện Cổng thông tin Nền tảng cửa khẩu số |
Khi sử dụng Nền tảng cửa khẩu số các doanh nghiệp chỉ phải kê khai thông tin một lần và kê khai được từ bất kỳ vị trí nào, bất kỳ thời gian nào, thời gian kê khai thông tin hàng hóa chỉ mất từ 2 - 5 phút nên rất thuận lợi. Quan trọng là toàn bộ hoạt động của cửa khẩu được công khai, minh bạch, doanh nghiệp sẽ biết hàng hóa, phương tiện của mình đang ở đâu, đã được xử lý ra sao. Doanh nghiệp cũng tránh phải tụ tập đông người khi đợi nhập dữ liệu, giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm dịch bệnh cho cả doanh nghiệp và cán bộ chức năng.
Nền tảng cửa khẩu số đã 25 lần nâng cấp để phù hợp với tình hình thực tế tại cửa khẩu. Đến nay, Nền tảng cửa khẩu số đã chạy ổn định, đa số các doanh nghiệp thành thạo khai báo thông tin trực tuyến và đã có hơn 1.400 doanh nghiệp đăng ký tài khoản trên Nền tảng cửa khẩu số.
Để hỗ trợ các doanh nghiệp xuất nhập khẩu và các lực lượng chức năng, UBND tỉnh đã chỉ đạo Sở Thông tin và Truyền thông thành lập 7 nhóm zalo với hơn 1.000 thành viên để hướng dẫn sử dụng và tiếp nhận các thông tin, phản ánh của doanh nghiệp và các lực lượng chức năng trong việc sử dụng Nền tảng cửa khẩu số, tổng hợp tất cả các kiến nghị, vướng mắc, phát sinh trong quá trình sử dụng Nền tảng cửa khẩu số, khắc phục và xử lý ngay tại chỗ đối với những kiến nghị, đề xuất có thể giải quyết được ngay.
Thời gian đầu triển khai thí điểm, trung bình cán bộ hỗ trợ nhận được khoảng gần 300 thông tin phản ánh, khi Nền tảng cửa khẩu số hoàn thiện dần thì số lượng thông tin phản ánh giảm dần, đến nay mỗi ngày nhận được khoảng hơn 20 phản ánh của các doanh nghiệp, lực lượng chức năng. Hiện nay, các thông tin phản ánh chủ yếu là các doanh nghiệp khai sai tờ khai. Đa số các doanh nghiệp ủng hộ chủ trương sử dụng Nền tảng cửa khẩu số phục vụ hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa tại cửa khẩu.
Ông Trần Trung Dũng, Giám đốc doanh nghiệp Karay chuyên xuất nhập khẩu hàng hóa tại Lạng Sơn đã khẳng định: “Việc xây dựng hướng tới Nền tảng cửa khẩu quốc tế số là chủ trương đúng, cần thiết được doanh nghiệp ủng hộ, kỳ vọng tạo thuận lợi cho hoạt động xuất nhập khẩu cũng như tạo niềm tin với cộng đồng doanh nghiệp. Do vậy, chúng tôi rất mong muốn các đơn vị liên quan cần đẩy nhanh triển khai các phần việc, sớm đưa ứng dụng Nền tảng cửa khẩu số vào vận hành trên tất cả các cửa khẩu, tạo đột phá trong công tác chuyển đổi số, thúc đẩy hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa ngày càng phát triển”.
Từ khi triển khai thí điểm Nền tảng cửa khẩu số, UBND tỉnh đã ban hành đầy đủ các văn bản chỉ đạo để hoạt động xuất nhập khẩu được thông suốt và đạt kết quả cao.
 |
| Các lực lượng cửa khẩu Lạng Sơn đang ứng dụng chuyển đổi số và hoạt động xuất nhập cảnh. |
Việc triển khai thí điểm thành công Nền tảng cửa khẩu số giúp đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, tiết kiệm thời gian, công sức, chi phí cho các cơ quan, đơn vị, tổ chức, cá nhân tham gia vào hoạt động xuất nhập khẩu; giúp minh bạch hóa, hạn chế các tiêu cực, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước trong hoạt động xuất nhập khẩu; đảm bảo tính liên tục trong các hoạt động tại cửa khẩu, góp phần hạn chế sự lây lan của dịch bệnh trong bối cảnh dịch COVID-19 diễn biến phức tạp thời gian vừa qua. Cơ sở hạ tầng, trang thiết bị phục vụ chuyển đổi số bước đầu đã được trang bị và cơ bản đáp ứng được yêu cầu triển khai Nền tảng cửa khẩu số; góp phần hiện đại hóa khu vực cửa khẩu, đẩy mạnh hội nhập quốc tế.
Với những kết quả và lợi ích mang lại của Nền tảng cửa khẩu số, tỉnh Lạng Sơn đã được nhận giải thưởng Vietsolutions 2022 cho Bài toán chuyển đổi số xuất sắc cho địa phương. Bên cạnh đó, tỉnh Lạng Sơn đã vinh dự là 01 trong 07 cơ quan, đơn vị trong toàn quốc đạt giải thưởng “Cơ quan nhà nước chuyển đổi số xuất sắc” với Nền tảng Cửa khẩu số.
Đến nay, Lạng Sơn là tỉnh đầu tiên trong cả nước ứng dụng công nghệ số trong quản lý hoạt động cửa khẩu nên trong quá trình thực hiện không hề có hình mẫu, quy định, hướng dẫn nào có thể tham chiếu, học hỏi được. Tuy nhiên, bằng sự quyết tâm, dám nghĩ, dám làm của Lãnh đạo tỉnh cũng như sự vào cuộc một cách nghiêm túc của các cơ quan, đơn vị, Nền tảng cửa khẩu số đã được khẩn trương xây dựng, đến nay có thể khẳng định mô hình Nền tảng cửa khẩu số tại tỉnh Lạng Sơn đã được triển khai thí điểm thành công.
