15 năm để đi từ cô gái ngoài 20 thanh tân sớm già dặn, đến một nghệ sỹ âm nhạc U40 có chỗ đứng độc tôn trong showbiz với một lượng khán giả trung thành yêu mến và ủng hộ hết mình, Lý đã trưởng thành hơn nhiều, đã làm được thêm rất nhiều điều.
Nhưng chất của cô vẫn thế, gói ghém lại trong 4 chữ: Dị - Mộc - Độc - Thanh.
“DỊ”
Cách đây 13 năm, Lê Cát Trọng Lý lần đầu trở thành hiện tượng với những đêm diễn cháy vé liên tiếp tại thủ đô. Cô ca sỹ Đà Nẵng nhỏ bé cả về vóc dáng và tuổi đời, tuổi nghề chinh phục bao khán giả mộ điệu ở đủ lứa tuổi từ thanh niên tới lớp trung niên, tạo nên sự kỳ vọng rất lớn ở ngay các đàn anh, đàn chị trong giới văn nghệ sỹ.
Trong đêm nhạc của Lee Kirby tại Trung tâm Văn hóa Pháp L'Espace tháng 9/2010, nhiều khán giả rất thích thú với phần giới thiệu về Lê Cát Trọng Lý.
“Very, very special artist / She’s an unusual woman” - chàng trai người Anh nổi tiếng với tài hát nhạc Việt đã nói về bạn diễn của mình như thế. Trong khi, Vũ Tiến Lợi – một cựu du học sinh Anh quốc, MC của chương trình tô đậm thêm ấn tượng này với phần phiên dịch hóm hỉnh: “Cô ấy là một người rất… unusual. Không phải là một người giống như những người bình thường”.
Unusual - Ấn tượng ấy ở Lê Cát Trọng Lý có thể gọi là “DỊ”.
Âm nhạc của Lý, từ giai điệu đến ca từ có cái gì đó khác biệt – đặc biệt. Đủ để nhấc cô ra khỏi cái thùng chen chúc của không chỉ đám đông nghệ sỹ bình thường, mà cả những nghệ sỹ tài năng khác.
Nếu sự “QUÁI” của Tùng Dương (một nghệ sỹ cũng tài năng đủ vươn tầm quốc tế) là điều khá dễ nhận thấy thì cái “DỊ” của Lý khó nhìn ra hơn.
Người ta có thể gặp Dương “quái” ở nhiều chốn: Trong phong cách biểu diễn trên sân khấu ca nhạc, trong hình ảnh với lối phục sức phi giới tính, và cả trong những quan điểm nghệ thuật dễ dàng bày tỏ.
Cái “dị” của Lý tiết kiệm hơn. Và vì thế, có lẽ mang lại những ấn tượng thú vị hơn khi nhìn ra.
 5 show 10 đêm diễn đánh dấu 15 năm ca hát của Lý đã và đang diễn ra trong suốt tháng 2/2023 tại Hà Nội và Sài Gòn |
MỘC
“Bài hát Việt” năm 2008 là nơi “phát hiện” ra Lý và đưa cô ra với công chúng, dù trước đó, với ban nhạc “Du mục” tại quê hương Đà Nẵng và quán café Yên tại TP.HCM, cô đã có những khán giả của mình.
Ở tuổi 21, Lý là người trẻ nhất từng nhận giải “Bài hát của năm”, được mặc định là giải thưởng quan trọng nhất của chương trình “Bài hát Việt” - cuộc thi lớn của giới nghệ sỹ sáng tác/biểu diễn chuyên nghiệp tồn tại trong hơn một thập kỷ.
Ở tuổi 24, Lý cũng là nữ tác giả đầu tiên và là tác giả trẻ nhất dành giải "Nhạc sỹ của năm" cùng nhiều đề cử khác của giải thưởng Âm nhạc uy tín Cống hiến.
Tâm sự với báo giới về việc trao giải thưởng cho cô gái trẻ này, nhạc sĩ Nguyễn Cường, thành viên Hội đồng thẩm định của “Bài hát Việt” 2008 từng nói: "Tại Bài hát Việt, trong khi tất cả các ca khúc khác đều có phối khí, hòa âm, trình diễn rất bài bản thì cô gái lại chơi món độc là chỉ mỗi cây guitar gỗ và vừa đàn vừa hát.
Trong khi các tác giả khác đều thể hiện rõ cái khao khát tìm kiếm một ngôn ngữ âm nhạc tiệm cận xu hướng chung của thế giới như progressive rock, alternative rock, world music, hay khuynh hướng mà ta gọi là dân gian đương đại... thì cô gái này lại một mình một giọng, thủ thỉ, mộc mạc, đằm thắm...”.
MỘC – Ấn tượng này không khó thấy ở Lý, từ âm nhạc đến con người.
Cái mộc của Lý không phải là cái mộc của sự đơn thuần, mà là cái mộc của sự nguyên bản, giản dị, khó pha trộn.
 |
ĐỘC
Lý là singer - song writer đời đầu của nền công nghiệp âm nhạc (nếu có thể gọi là như thế) non trẻ Việt Nam, và là ví dụ thành công điển hình khi có được một sự nghiệp khá dày dặn và giữ được sức nóng tên tuổi suốt hơn chục năm như thế. Chỉ riêng thế, cô cũng đã là một của độc - của hiếm.
Nhưng, còn hơn thế.
Giữa thế giới showbiz hào nhoáng, nơi các ngôi sao đua nhau trưng trổ nhan sắc và quần áo, giày túi, phụ kiện..., hình ảnh Lý là một sự giản dị, đời thường tưởng như dễ lẫn với ngàn vạn gương mặt trong đời sống.
Giữa các đồng nghiệp âm nhạc mà thước đo của sự thành công được tính bằng số views của các MV, bằng lượt streaming trên các nền tảng số, Lý cần mẫn tạo dựng một thế giới âm nhạc của riêng mình, với gần chục album phòng thu.
Khi người ta đua nhau tạo hit với những thể loại nhạc thời thượng EDM, Rap hay Dân gian đương đại, phục vụ cho giới thị dân sành điệu, Lý rời thành phố tổ chức VUI Tour (2011), Khù Khờ Tour (2016) xuyên Việt, đến hát cùng những người nông dân giữa những cánh đồng, cùng trẻ em ở giữa đồi thông hay cùng người vùng cao trong các đêm lửa trại.
Khi người ta đầu tư cho những MV tiền tỷ với những concept cầu kỳ, với những vũ đoàn hoành tráng, khi nghệ sỹ âm nhạc phải là nghệ sỹ biểu diễn, là entertainer, thì Lý kéo các cộng sự về những miền xa xôi, tìm nghe những khúc ca cổ đủ mọi thứ tiếng dân tộc thiểu số, để sưu tầm và viết lời Việt, giới thiệu đến công chúng - một dự án văn hoá có tầm vóc của những tổ chức quốc gia.
Lý không chỉ là nghệ sỹ, mà có tầm của một nhà văn hoá. Không những thế, một nhà văn hoá có tư tưởng, có sức ảnh hưởng.
THANH
Sức hút của Lý, nếu ban đầu đến từ những ca khúc thì lan tỏa hơn sau đó nhờ sự cộng hưởng từ những nét thú vị ở con người cô.
Cái phong cách của Lý (có sẵn hay tự rèn luyện, gọt rũa thêm) là một món lạ với khẩu vị đám đông. Sự cá tính mà vẫn nữ tính, cái ngộ nghĩnh lém lỉnh trong ăn nói, sự tự nhiên sinh động trong điệu bộ, nét triết lý pha lẫn vẻ hồn nhiên, sự đơn giản mà vẫn rất sâu sắc...
Trong các đêm nhạc, Lý làm chủ sân khấu một cách tự tin, không chỉ những khi cất tiếng hát mà cả ở những lời giới thiệu giữa các ca khúc. Hình ảnh của cô trên sân khấu nhẹ nhàng, gần gũi nhưng đầy sinh động và cuốn hút.
Trong một chương trình “Nhịp cầu âm nhạc” của kênh HTV7 năm nào, các MC với lối trò chuyện có phần sáo ngữ quen thuộc đã “đụng” phải sự “bất hợp tác” lém lỉnh của cô. Sự thẳng thắn một cách chân thành nhưng tinh nghịch, lối nói không hoa ngôn… khiến nhiều khán giả phải bật cười thú vị.
Quan sát Lý, thấy thích cái hình ảnh đáng yêu của một cô gái trí thức, khiêm tốn, đơn giản và lành mạnh.
35 tuổi, Lý đã có 15 năm thành công và hạnh phúc với âm nhạc, với niềm đam mê từ thủa thiếu thời của mình.
Chúc cô luôn giữ được những chất riêng của mình, để tiếp tục mang đến niềm vui và hạnh phúc cho các khán giả yêu mến.
