Đối với vấn đề đang thu hút sự quan tâm đặc biệt của dư luận trong thời gian gần đây là việc định giá thương hiệu Hãng phim truyện Việt Nam bằng 0 trong tiến trình cổ phần hóa Hãng phim truyện Việt Nam, theo ông, việc định giá thương hiệu Hãng phim truyện như vậy có hợp lý không?
- LS. Nguyễn Văn Tuấn: Trong hệ thống các văn bản pháp quy của Nhà nước hiện nay, việc định giá thương hiệu được quy định tại Nghị định 59/2011/NĐ-CP ngày 18/7/2011 về chuyển DN 100% vốn nhà nước thành công ty cổ phần và tại Thông tư 127/2014/TT-BTC của Bộ Tài chính ngày 5/9/2014 hướng dẫn xử lý tài chính và xác định giá trị DN khi thực hiện chuyển DN 100% vốn nhà nước thành công ty cổ phần.
| |
| Luật sư Nguyễn Văn Tuấn |
Theo Khoản 1 Điều 32 Nghị định 59/2011/NĐ-CP, giá trị lợi thế kinh doanh của DN CPH gồm giá trị thương hiệu, tiềm năng phát triển. Trong đó, khoản 7 Điều 18 Thông tư 127/2014/TT-BTC xác định “giá trị thương hiệu được xác định trên cơ sở các chi phí thực tế cho việc tạo dựng và bảo vệ nhãn hiệu, tên thương mại trong quá trình hoạt động của DN trước thời điểm xác định giá trị DN 5 năm, bao gồm chi phí thành lập DN, chi phí đào tạo nhân viên, chi phí quảng cáo, tuyên truyền trong và ngoài nước để quảng bá, giới thiệu sản phẩm, giới thiệu công ty; xây dựng trang web.”
Như vậy, theo quy định của pháp luật hiện hành thì nếu như trong vòng 5 năm kể từ trước thời điểm xác định giá trị DN, Hãng Phim truyện Việt Nam không chứng minh có các chi phí thành lập DN, chi phí đào tạo nhân viên, chi phí quảng cáo, giới thiệu sản phẩm, giới thiệu công ty, xây dựng trang web… thì việc xác định giá trị thương hiệu bằng 0 là không trái quy định của pháp luật.
Tuy nhiên, với một hãng phim đã tồn tại gần 60 năm, có nhiều đóng góp lớn cho điện ảnh nước nhà bị định giá là 0 đồng một cách phũ phàng như vậy cũng cho thấy những thiếu sót của các quy định pháp luật khi bề dày lịch sử cũng như những giá trị lớn lao mà hãng phim mang lại không được công nhận. Trong suốt quá trình hoạt động, hãng phim đã cho ra đời nhiều bộ phim kinh điển, làm rạng danh điện ảnh nước nhà như “Con chim vành khuyên”, “Chị Tư Hậu”, “Vĩ tuyến 17 ngày và đêm”, “Em bé Hà Nội”, “Bao giờ cho đến tháng Mười”... và còn rất nhiều bộ phim đã trở thành liều thuốc tinh thần cho quân và dân ta trong suốt 2 cuộc kháng chiến trường kỳ, ghi dấu ấn sâu đậm trong lòng hàng triệu người dân Việt Nam. Có thể thấy, hơn 400 tác phẩm điện ảnh của Hãng phim thực sự là kết tinh của cả tài năng, tâm huyết, mồ hôi nước mắt, thậm chí là máu của biết bao thế hệ nghệ sĩ suốt hơn nửa thế kỷ.
Sử dụng hơn 5.000m2 “đất vàng” sát Hồ Tây, tuy nhiên, giá trị khi định giá của Hãng phim truyện chỉ khoảng 20 tỷ đồng, do đất của Hãng phim là đất thuê của Nhà nước nên không được tính vào giá trị DN trước khi CPH. Điều này có đúng không, thưa Luật sư?
- Theo Luật Ðất đai 2013, Nhà nước chỉ giao đất có thu tiền sử dụng đất đối với đất ở, còn các trường hợp khác phải trả tiền thuê đất theo 2 cách là trả tiền thuê đất 1 lần hoặc trả tiền thuê đất hàng năm.
Điểm 6 khoản 6 Điều 1 Nghị định 189/2013/NĐ-CP ngày 20/11/2013 của Chính phủ về CPH DNNN quy định: “Đối với diện tích đất thuê theo phương thức trả tiền thuê đất hàng năm, DN được tiếp tục thực hiện thuê đất trả tiền hàng năm theo quy định của pháp luật hiện hành và không tính tiền thuê đất vào giá trị DN”.
Như vậy, diện tích đất của Hãng phim truyện Việt Nam thuê theo phương thức trả tiền thuê đất hàng năm nên không được đưa vào định giá giá trị DN theo quy định của pháp luật.
Tuy nhiên, theo tôi, rõ ràng việc không định giá đất thuê trong quá trình CPH sẽ gây nên việc thất thoát tài sản của Nhà nước bởi các DN sẽ lợi dụng kẽ hở này để “ôm” toàn bộ diện tích đất đang quản lý nhằm trục lợi, và mặc dù họ không có khả năng phát triển ở lĩnh vực của DN đang được CPH, nhưng vẫn muốn nắm quyền thâu tóm DN này.
Nhiều ý kiến cho rằng cần tính đến lợi thế của đất tại các địa điểm vàng khi định giá DN. Hiện trong luật đã có quy định này chưa? Và vấn đề này cần được hiểu như thế nào, thưa ông?
- Pháp luật chưa có các quy định liên quan đến lợi thế của đất khi định giá, trong khi đó hiện nay có rất nhiều DN đang được quản lý sử dụng hàng loạt địa điểm “đất vàng” có giá trị trị trường lên tới hàng ngàn tỷ đồng nhưng lại có giá trị DN “bèo bọt”. Rõ ràng đã có một khoảng chênh lệch rất lớn giữa giá trị thực tế và giá trị DN được định giá theo quy định pháp luật, và ai có thể chắc chắn rằng những lợi thế mà quỹ đất mang lại sẽ không rơi vào tay của các cổ đông. Những lợi thế từ đất luôn là một tiêu chí hàng đầu mà các nhà đầu tư quan tâm. Việc CPH mà không tính tới lợi thế từ đất chắc chắn sẽ không đảm bảo tính khách quan, làm thất thoát tài sản của Nhà nước bởi chính Nhà nước đang tự trao cho các cổ đông những giá trị vô cùng lớn trên diện tích đất mà họ đang sử dụng.
Được biết, Chính phủ đã giao cho Bộ Tài chính chủ trì xây dựng dự thảo Nghị định mới về chuyển DN nhà nước thành công ty cổ phần. Nghị định này đang được kỳ vọng sẽ tạo điều kiện nâng cao hiệu quả hoạt động của DN nói chung và chuyển đổi DN 100% vốn nhà nước thành công ty cổ phần nói riêng trong thời gian tới có hiệu quả, ngăn chặn thất thoát vốn, chống tham nhũng, tiêu cực trong CPH, trong đó đặc biệt quy định tính giá trị lợi thế quyền được thuê đất, được giao đất vào giá trị DN khi CPH DN nhà nước.
Nhiều ý kiến cho rằng, việc mua Hãng phim truyện nằm trên diện tích hơn 5.000m2 đất với mức giá hơn 32 tỷ đồng là quá rẻ. Dựa trên những căn cứ pháp luật, ông đánh giá như thế nào về việc CPH này?
- Thực chất sự việc sẽ không trở nên căng thẳng nếu như việc CPH đảm bảo được lợi ích của các công nhân viên chức đang làm việc tại đây. Có thể thấy, những lỗ hổng pháp luật chưa được hoàn thiện liên quan đến việc định giá cũng khiến cho vấn đề này gặp nhiều khó khăn và bức xúc. Việc CPH nhằm khôi phục và phát triển Hãng phim nhưng lại giao cho một đơn vị không có chuyên môn về lĩnh vực này là Tổng công ty Vận tải thủy (Vivaso) dường như khiến cho việc CPH khó có thể đạt được mục tiêu và có nguy cơ làm Hãng phim “mất tích” trên thực tế.
Cám ơn ông!